چرا هیچ آماری از خودکشی نوجوانان در ایران منتشر نمی شود؟

خودکشی در ایران، پدیده‌ای رو به رشد دانسته شده‌است. اگرچه میزان خودکشی در ایران از کشورهای اروپایی کم‌تر است، ولی طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت سومین دلیل مرگ در نوجوانان خودکشی است.

پدیده خودکشی، خودزنی، فرار از مدرسه و .. در مدارس کشور وجود دارد با‌ این‌ وجود تحلیل این آسیبهای اجتماعی در کشور ما، درحالی‌که با فقدان جزئیات آماری رو‌به‌رو هستیم، چندان ساده به‌نظر نمی‌رسد. در حال حاضر درباره میزان دقیق شیوع این رفتارها در مدارس ایران، هیچ آمار رسمی و معتبری وجود ندارد.

در این گزارش نگاهی به وضعیت آمار خودکشی در ایران و به خصوص در میان دانش اموزان ایرانی داشته ایم.

آمار خودکشی در ایران

طبق آمار سازمان بهداشت جهانی رتبه ایران در زمینه خودکشی ۱۰۸ است، همچنین تعداد خودکشی‌ منجر به مرگ در ایران در سال‌ ۹۴، ۴۰۲۰ مورد و در سال‌های ۹۲ و ۹۳، ۴ هزار و ۶۹ بوده است.

همچنین برای سال 91 نسبت خودکشی منجر به فوت در مردان ۷ به ۱۰۰ هزار نفر بوده که در مجموع ۲ هزار و ۷۰۰ مرد خودکشی منجر به مرگ داشته‌اند که این میزان در میان زنان ۳.۶ به ۱۰۰ هزار نفر یعنی هزار و ۳۶۹ نفر بوده است.

با توجه به آمار منتشر شده تعداد فوتیهای منجر به مرگ در ایران در سه سال متوالی همان عدد 4 هزار و 69 بوده است.

با وجود اهمیت موضوع خودکشی، برای سالهای 95 و 96 آماری از خودکشی منجر به مرگ توسط سازمانهای ذیربط منتشر نشده است.

وضعیت خودکشی در مدارس

امروزه متاسفانه خودکشی میان دانش آموزان بسیار دیده می شود. یک معاون مدرسه در مقطع دبیرستان دخترانه در مورد تجربیات خود در مورد خودکشی دانش آموزان به خبر فوری گفت: در بعضی موارد دانش آموزان با هدف خودنمایی و جلب توجه بیشتر خانواده و یا تهدید خانواده اقدام به خودکشی کرده اند. دانش آموزان بیشتر از قرص برای خودکشی استفاده کرده بودند و به دلیل اینکه خوشبختانه با نا آگاهی از قرص نامناسب استفاده کرده بودند مشکل حادی برای دانش آموزان ایجاد نشده بود.

وی افزود: به عنوان مثال در سال گذشته فاطمه دانش آموز 14 ساله در مدرسه دچار حالت تهوع و مشکل جسمی شد. مسئولین مدرسه پس از تحقیق از دوستان فاطمه متوجه شدند که وی با خوردن قرص قصد خودکشی داشته است. فورا با خانواده وی تماس گرفته شد و فاطمه به همراه خانواده به مرکز درمانی و سپس به مرکز مشاوره معرفی شدند. علت این اقدام او مخالفت خانواده با ازدواجش با پسری که دو سال از او بزرگتر بود و شرایط ازدواج را نداشت مشخص شد.

به گفته این معاون مدرسه عمده علت اقدام به خودکشی روابط بی سرانجام با جنس مخالف و اختلافات خانوادگی بوده است.

همچنین وی از افزایش خودزنی و تیغ‌ انداختن روی دست و ران پا در دو سال اخیر در مدرسه خبر داد.

از این معاون مدرسه در مورد وجود سامانه ای در مدارس برای ثبت و آمار گیری از این آسیبهای اجتماعی سوال کردیم، وی با اظهار بی اطلاعی از وجود این سامانه گفت: آمار مواردی مانند اقدام به خودکشی، خودزنی، فرار از مدرسه و ... جمع آوری و یا به آموزش و پرورش گزارش نمی شود.

وضعیت ثبت اطلاعات و تهیه آمارها در آموزش و پرورش

این در حالیست که آذر ماه سال گذشته مدیرکل دفتر پیشگیری آسیب های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش از راه اندازی سامانه ثبت آسیب های اجتماعی دانش آموزان خبر داد.

نادر منصور کیایی همچنین گفته بود: همه مدارس کشور به این سامانه نیز متصل شده اند. اجرای آزمایشی، در نیمه اول سال 1396 داشته ایم و در شروع سال تحصیلی97-96، فاز اصلی این سامانه آغاز به کار کرده است. شیوه کار ما اقنایی است. مدارس با توجه به دلسوزی که دارند، آسیب های اجتماعی را ثبت می کنند.

داشتن اطلاعات صحیح، از جمله ابزارهای مهم و اولویت‌هایی است که می‌تواند در اختیار برنامه ریزان و سیاستگذاران کشور در حوزه آسیب‌های اجتماعی به عنوان پایه اصلی برای تجزیه و تحلیل و سپس تصمیم گیری قرار گیرد. این در حالیست که نه آمار صحیح و به موقع از میزان خودکشی در سالهای مختلف منتشر شده است و نه در آموزش و پرورش که بهترین بستر برای تهیه آمار از خودکشی و بروز آسیبهای اجتماعی میان نوجوانان در کشور است اجباری برای جمع آوری اطلاعات وجود دارد.

بررسی رفتار و تاریخچه‌ زندگی قربانیان خودکشی بیانگر آن است که در اکثر موارد، خودکشی قابل پیشگیری است و برنامه‌های پیشگیرانه که با هدف کاهش رفتارهای پر خطر طرّاحی می‌شوند عموماً مدرسه محور هستند.

خودکشی های منجر به فوت میان دانش آموزان ایرانی

در پایان به چند مورد از آخرین خودکشی های منجر به فوت در دانش آموزان ایران اشاره می کنیم:

15 اردیبهشت 97: سه دانش‌آموز دختر مقطع اول متوسطه در شهرستان نقده (سولدوز) به صورت همزمان اقدام به خودکشی کردند.

یکی از این دانش‌آموزان متاسفانه فوت کرد. فرد دیگر به کما رفت و به بیمارستانی در اورمیه منتقل شده و فرد سوم نیز خوشبختانه در لحظه اقدام، منصرف شده است.

این عمل به واسطه استفاده از قرص "برنج" انجام گرفته است و هر سه نفر با هم دوست بوده و با هماهنگی قبلی اقدام به این امر نموده‌اند.

10 اردیبهشت 97: یک نوجوان ۱۶ ساله در منزل مسکونی خود در روستای سروک از روستاهای تابعه شهر یاسوج با طناب دار دست به خودکشی زد.

2 اردیبهشت 97: دانش‌آموز دختر در تربت حیدریه که در پایه دوازدهم مشغول به تحصیل بود و به دلیل برخی مسائل شخصی، در خارج از مدرسه و در ساعتی غیر از ساعت آموزشی اقدام به خودکشی کرد.

25 بهمن 96: دختر دانش‌آموز پایه سوم راهنمایی از بالای ساختمان سه طبقه مدرسه حضرت رقیه(س) در شهرستان بهمئی در استان کهگیلویه و بویراحمد خود را به پایین پرتاب کرد که منجر به فوت وی شد.

17 بهمن 96: دانش آموز ۱۶ ساله‌ای در شهرستان نی‌ریز استان فارس که از سوی سه جوان مورد آزار جنسی قرار گرفته بود، خود را حلق آویز کرد و به زندگی‌اش پایان داد.

این دانش‌آموز کلاس دهم رشته نقشه‌کشی صنعتی که ورزشکار و کونگ‌فوکار نیز بود.

29 مهر 96: خبر خودکشی دو دختر نوجوان 17-18 ساله اصفهان ی به نام های "نیلوفر" و "زهرا" جنجال بسیار زیادی را به پا کرد.

این دو دختر نوجوان خود را از روی پل هایی شهید چمران اصفهان به پاین پرتاب کردند و اقدام به خودکشی کردند.

در ابتدا همگان تصور می کردند دلیل خودکشی، افسردگی جوانی است که با شنیدن صوت این دو دختر دلیل مرگ بازی "نهنگ آبی" عنوان شد.

35