از پیشنهاد برای ثبت جهانی سفره عقد تا نقش زنان در آئین نوروز
مشاور رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، نوروز را یک پتانسیل صلح‌طلبانه دانست و گفت: صلح نوعی تفکر است، تفکری که به اشکال مختلف خود را نشان می‌دهد و زمانی صلح برقرار می‌شود که ما بتوانیم به باورهای دیگران احترام بگذاریم.
به گزارش ایسنا، به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، احمد محیط طباطبایی در نشست «نوروز، تنوع فرهنگی و همبستگی ملی و منطقه‌ای» که به همت پژوهشکده مردم‌شناسی برگزار شد، با اشاره به این که نوروز یک سنت قدیمی و تاریخی و متعلق به زمانی قبل از ورود آریایی‌هاست، گفت: زمانی که آریایی‌ها وارد این سرزمین شدند نوروز را پذیرفتند و این سنت با افکار و اندیشه‌ها و رفتار آنها تلفیق شد و تا به امروز ادامه پیدا کرد .
رئیس ایکوم ایران در ادامه نوروز را یک امر نجومی و مبتنی بر تقویم شمسی عنوان کرد و گفت: گردش خورشید نه تنها برای مردم کوچ‌نشین، بلکه برای انسان یک جانشین کشاورز و باغدار هم از اهمیت زیادی برخوردار است، چرا که براساس آن زمان کاشت و برداشت و اصول باغداری و کشاورزی خود را مشخص می‌کنند .
او افزود: این در حالی است که ساکنان عربستان چندان نیازی به تقویم شمسی ندارند، آنها براساس بازرگانی و تجارت زندگی خود را می‌گذرانند و برای یک تاجر گردش ماه اولویت دارد .
محیط طباطبایی با طرح این پرسش که آیا نوروز فقط محدود به فرهنگ ایرانی است یا مربوط به گستره جغرافیای وسیع‌تری است، گفت: هر آن‌چه در نیمکره شمالی اتفاق می‌افتد به نوعی به این گاه‌شماری و این زمان مهم سال تعلق خاطر یافته و مهم است .
او درباره ویژگی آیین نوروزی گفت: با فرارسیدن نوروز بحث‌های مختلفی مثل تجزیه و تحلیل اجزا سفره هفت‌سین مطرح می‌شود، اما واقعیت این است که خود سفره نوروز یک مفهوم و معنای معین است. سفره‌ای است که افراد در زمان معین دور آن جمع می‌شوند و با هم همگرایی پیدا می‌کنند .
وی در ادامه تاکید کرد: سفره هفت‌سین مهمترین سفره‌ای است که در سال انداخته می‌شود و هر فردی به نوعی مهترین چیزهای زندگی خود را کنار این سفره می‌گذارد یک نفر حافظ، دیگری عکس عزیزانش را می‌گذارد.
او با اشاره به این که افراد مختلف فارغ از باورها و اندیشه‌هایشان کنار هم، دور سفره هفت‌سین می‌نشینند، گفت: ذات نوروز و سفره هفت‌سین تفاهم‌گرا و هم‌زیست طلب است و این همزیستی نه تنها بین آدم‌ها بلکه بین انسان و طبیعت هم وجود دارد .
او نوروز را یکی از بهترین بهانه ها برای پیوند بین ما با همراهان امروزی، گذشتگان و آیندگانمان عنوان کرد .
ایران یک هویت سرزمینی است
در ادامه نشست محمد میرشکرایی، رئیس سابق پژوهشکده مردم‌شناسی سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری با طرح این پرسش که ایران کجاست، گفت: از نظر من ایران یک هویت قومی نیست، بلکه هویتی سرزمینی است، هویتی که از جنوب میان رودان تا ورارودان طول دارد .
به گفته این پیشکسوتِ مردم‌شناسی و ایران‌شناس، همه مردمی که در طول تاریخ در این پهنه گستره زندگی کردند، فارغ از نژاد و قومیت‌شان، ایرانی محسوب می‌شوند .
او با تاکید براین که ایرانی بودن فقط ویژگی آریایی‌ها نیست، گفت: اگرچه آریایی‌ها جزو مهمترین گروه قومی بودند که به این سرزمین آمدند و بسیار از این سرزمین پذیرفتند و روی آن اثر گذاشتند و نام ایران هم از آنها گرفته شده، اما در واقع آریایی هم تنها یک گروه از مردمی هستند که در این سرزمین زندگی کردند .
او افزود: نوروز فقط برای آریایی‌ها نیست و همه مردمان این سرزمین پهناور صاحب نوروز هستند .
نوروز، یادگاری از هزاره اول قبل از میلاد
محمدحسین باجلان فرخی، پژوهشگر پیشکسوت حوزه مردم‌شناسی نوروز را جشن امید دانست و گفت: نوروز، جشن امید به تداوم زیستن در آغاز سالی نو و برایند عشق به زندگی است عشقی که در پی افسردگی زمستان و با رسیدن شکوفایی بهار آغاز می شود .
او با اشاره به این که نوروز نمودهای بسیار زیادی دارد، گفت: دقیقا مشخص نیست که جشن نوروز از چه زمانی آغاز شد، اما نشان‌هایی از وجود نوروز در هزاره اول قبل از میلاد و نشانه‌های دیگری در هزاره سوم پیش از میلاد وجود دارد .
وی با بیان این‌که از زمان تقویم شمسی و در دوران سلطان جلال الدین برگزاری نوروز در ابتدای بهار تثبیت می‌شود،بیان کرد: جشن نوروز از ابتدا در اول بهار برگزار نمی‌شد بلکه بسیاری از فرهنگی‌های قومی و روستایی نوروز را در آغاز فصل گرم و اواسط زمستان جشن می‌گرفتند و از آنجا که در گذشته نوروز بر پایه تقویم قمری برگزار می شد زمانش تغییر می کرد .
او در ادامه افزود: در زمان هخامنشیان و در آستانه نوروز بر ۱۲ ستون دانه‌های غلات را کشت می‌کردند و با آب گرم آبیاری می‌کردند تا زودتر رشد کرده و در نوروز به بار بنشیند. هر کدام از این غلات که رشد بیشتری داشت، تفال می‌دادند که در آن سال کشتش بیشتر خواهد بود بنابراین بیشتر آن را می کاشتند .
باجلان فرخی در ادامه هفت‌سین را نماد تقدس عدد ۷ عنوان کرد و درباره حاجی فیروز به عنوان یکی از نمادهای نوروز گفت: چهره سیاه حاجی فیروز نماد مرگ و لباس سرخش، نشانه زندگی در ایام نوروز است و سمبلی از تداوم زندگی محسوب می‌شود .
نقش زنان در حفظ و تداوم آیین های بهاری
در ادامه پوپک عظیم پور، استاد دانشکده هنر دانشگاه تهران به بررسی نوروز در کشورهای مختلف و نقش زنان در حفظ و اجرای این آیین پرداخت و گفت: زمین مادر ان چیزی است که حیات همه افراد بشر به آن وابسته است و زن نیز همواره محل امنیت ، تامین خوراک و عطوفت و مهرمادر ی محسوب می شود .
او با اشاره به آیین پخت نان در ازبکستان و برخی نقاط ایران در زمان نوروز گفت: در نوروز زنها نان هایی می پزند و آن را کنار سفره هفت سین می گذارند و گاه حتی به صورت عیدی به بچه ها می دهند .
وی با اشاره به جشن سمنوپزان، سمنو را غذایی بسیار مقدس عنوان کرد و گفت: در حین پخت سمنو شاهد دعا و درخواست حاجتمندی و شادی هستیم و دختران دم بخت یا تازه بخت سمنو را هم می زنند .
او همچنین با اشاره به ساخت پیکرک هایی برای خوشامدگویی به بهار در بخش هایی از اروپا گفت: در جمهوری چک، اسلوواکی ولهستان پیکرکی ساخته می شود که توسط زنان و دختران به نماد دور کردن سردی و تاریکی و سلام به بهار، در آب غرق شده یا به آتش کشیده می شود .
تاکید بر ثبت جهانی سفره عقد
در ادامه نشست محمد همایون سپهر، مردم شناس پیشکسوت با اشاره به این که بررسی و تفحص درباره نوروز هنوز جای کار بسیاری دارد پیشنهاد کرد: در سال های آینده هفته ای به نوروز اختصاص داده شود .
او با تاکید بر لزوم ثبت جهانی سفره های ایرانی ازجمله سفره عقد گفت: باید قبل از این که دیگران این سفره ها را به اسم خوشان ثبت کنند ما باید گام های جدی و عملی در این زمینه برداریم .
منبع: ایسنا
10
