ناگفته‌ها از شخصیت عجیب هارون الرشید
حجت الاسلام حسینی گفت: حاکمانِ هم‌عصر امام موسی کاظم (ع) تمامی شکنجه‌ها را برای نابودی مذهب تشیع به کار گرفته بودند.
طولانی بودن مدت امامت امام موسی کاظم (ع) شدت مصیبت‌ها و شکنجه‌ها را بیشتر کرده بود. چهار خلیفه هم عصر ایشان، از هیچ شکنجه‌ای برای خاموش شدن نور ولایت و امامت در سیاه چاله‌هایی جهنم گونه دریغ نکردند. در روایات داریم که استخوان‌های موسی بن جعفر (ع) در این سیاه چاله‌ها نرم شده بود. ارتباط با نور و هوا به سختی برقرار می‌شد، چه برسد به اینکه امام بتوانند به راحتی با خانواده و اصحابشان دیدار و یا ارتباط مکتوب داشته باشند. در روایات آمده است که زندان بان‌های امام هفتم (ع) سخت‌ترین اهانت کنندگان به پدر و مادر حضرت بودند و سعی می‌کردند با شکنجه روحی، عذاب‌های ایشان را چندین برابر کنند.
حجت الاسلام و المسلمین سید احمد حسینی کارشناس مذهبی و پژوهشگر دینی به تشریح زندگی بر از سختی امام کاظم (ع) پرداخت و به خبرنگار حوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، گفت: تا اسم امام کاظم (ع) به گوش می‌رسد، بلا کشی و زندان رفتن موسی بن جعفر (ع) در ذهن ما متبادر می‌شود. درباره زندانی شدن حضرت روایتی نقل شده که قابل تأمل است. در آن زمان شیعیان سست عنصر و تنبل اگر زیر تنبیه آزمون الهی می‌رفتند، از بلایی که خداوند به عنوان امتحان برای آنان قرار داده بود، سربلند بیرون نمی‌آمدند. به همین دلیل حضرت امام کاظم (ع) از سوی خداوند مخیر شدند، بین آمدن بلا برای شیعیان و بلا کشی و متحمل شدن زندان. حضرت (ع) فرمودند: «من با جان خودم، شیعیان را از بلای عمومی نجات دادم.» در اصول کافی مرحوم کلینی از خود امام کاظم(ع) نقل کردند که خدا بر شیعه غضب کرد؛ بین عذاب کشیدن خودم و امتحان آن‌ها من مخیر شدم. به خداوندی خدا من با زندان رفتنم شیعیانم را نجات دادم.
وی در ادامه به دشمنان زیرک و هوشمند امام موسی بن جعفر (ع) در حکومت بنی عباس اشاره کرد و افزود: امام موسی بن جعفر (ع) با زندان عجین بودند. خلفای که در زمان موسی بن جعفر (ع) حکومت می‌کردند، افراد بسیار قدرتمندی بودند. مدت امامت ایشان ۳۵ سال بود این مدت امامت که وسیع و طولانی بود، باعث شد امام هفتم شیعیان با چهار خلیفه عباسی هم عصر شوند. این خلفا افراد بسیار کَیِّس و زیرکی بودند که در راس آن‌ها هارون الرشید بود. بیشترین مدت امامت حضرت (ع) یعنی حدود پانزده سال، با خلافت هارون الرشید همزمان بود. هارون الرشید انسان قدرتمند بود. باید توجه کنیم که امام کاظم (ع) در دوران امامت و دوران رهبری جامعه شیعه با معروف‌ترین حاکم بنی عباس هم دوران بودند. هارون رشید عالم، قدرتمند، کَیِّس، به شدت آدم چند بعدی و متناقض نما بوده است. وقتی سرگذشت او را می‌خوانیم هم عدل، هم ظلم، هم فسق، هم دین را در سرگذشتش می‌بینیم. او کسی بود که ظاهر اسلام را حفظ می‌کرد، اما در باطن جزو بدترین افراد بود.
این کارشناس مذهبی ادامه داد: حضرت به دست هارون الرشیدی به شباهت رسید که از نظر شخصیت و عملکردی که داشت، به معاویه بسیار شبیه بود. حضرت امام موسی بن جعفر (ع) فقط زمان هارون الرشید به زندان نرفتند. ایشان با سه نفر دیگر مثل منصور، مهدی و هادی هم عصر بودند که هر کدام بر اساس شرایط زمان حضرت را زندانی می‌کردند. این خلفا تا جایی که می‌توانستند حضرت را عذاب می‌کردند. به دلیل تعدد خلفا زندانی شدن حضرت طولانی‌تر شده بود. برخی می‌گویند مدت زندانی شدن، امام کاظم (ع) چهار سال، برخی هفت سال، برخی ۱۱ سال و برخی مدت اسارت را ۱۴ سال تخمین زده اند. آنچه که مشخص است حضرت حداقل ۵ سال به شکل یقینی در زندان بودند. البته این مدت زندانی بودن پیوسته نبوده، چراکه تغییر خلیفه چند بار رخ داده است.
حجت الاسلام و المسلمین حسینی در خصوص شرایط زندان امام کاظم بیان کرد: مهمترین مسئله این است که برخی مورخین قائل هستند که امام موسی کاظم (ع) در زندان نبودند. زندان، جایی در سطح زمین است، این در حالی است که برخی می‌گویند حضرت موسی بن جعفر (ع) در سیاه چال بودند. به این شکل که زمین را می‌کندند، سنگ بزرگی می‌گذاشتند و غذایی را با بی احترامی از روزنه‌ای داخل سیاه چال می‌انداختند. در برخی از منابع روایی است که استخوان‌های حضرت (ع) بر اثر عدم مواجهه با نور خورشید، نرم شده بود. موسی بن جعفر (ع)در دل زمین و در عمق هفت متر استقرار داشتند. ارتفاع سیاه چال آنقدر کم بود که زندانی نمی‌توانست بایستد و اگر می‌خواست، حرکت کند، باید کمر را خم می‌کرد. علاوه بر این سیاه چال در فصول مختلف، سرما و گرمای غیر قابل تحملی داشت. رفت و آمد به سیاه چال سخت بود.
این پژوهشگر دینی ادامه داد: چنین شرایطی نشان از غربت امام هفتم (ع) دارد. عجیب‌تر این است که حضرت (ع) در این برهه طولانی باید ترویج معارف شیعه را انجام می‌دادند. زمانی که امامت امام کاظم (ع) آغاز شده بود، به تازگی بنی امیه از بین رفته و بنی عباس بر سر کار آمده بود. جوامع عقل گرا و مسلمان به حکومت بنی عباس می‌آمدند و تضارب آرا اتفاق افتاده بود. مذاهب مختلف و گروه‌های انحرافی هم در بین این گروه‌ها حضور داشتند و حضرت (ع) باید با آن‌ها مقابله می‌کردند. از طرفی جامعه شیعه را باید هدایت می‌کردند. علاوه بر این بخش عمده زندگی موسی بن جعفر (ع) بر مبنای تقیه بودند. امام هفتم (ع) خطاب به علی بن یقطین می‌گوید که مانند مکتب شیعه نماز نخوان، وضو نگیر. این دستور حضرت به دلیل فشار‌های سیاسی حکومت بود. امام موسی کاظم (ع) بخشی از فقعالیت هایش را با تقیه و بخشی هم با مبارزه کردن با مکاتب و مذاهب مختلف انجام دادند. مبارزه با مکاتب مختلف معطوف به جعل حدیث هم بود. دوری حضرت از جامعه به علت زندانی بودن و شرایط خفقان سیاسی باعث شد که امام هفتم از شبکه وکلا استفاده کنند. وکلایی که در نبود حضرت (ع) از نهال و درخت ارزشمند شیعه حفاظت می‌کردند.
حجت الاسلام و المسلمین حسینی در پایان اضافه کرد: آنچه می‌شود از حضرت امام کاظم (ع) یاد گرفت کظم غیظ است. مهم‌تر از مسئله کظم غیظ یا کنترل خشم، عبادت است. زمانی که حضرت به زندان افتادند، خدا را شکر می‌کردند و می‌گفتند، دنبال خلوتی برای عبادت بودم و نمی‌دانم چگونه خدا را حمد کنم که این جا را برای من قرار دادند. زندان بان‌های متعدد که برای مراقبت از ایشان مامور می‌شدند، از این حجم از حمد و عبادت امام (ع) تعجب می‌کردند. زمانی که هارون الرشید دستور کشتن امام کاظم (ع) را صادر کرد، خیلی از ماموران هارون این کار را نپذیرفتند و گفتند نمی‌توانیم چنین انسان مومن و نورانی که ظلم زیادی به وی شده است را بکشیم.
منبع: باشگاه خبرنگاران
1696
