زندگی نامه نامزدها / میرسلیم؛ مردی با لباس آبی و کلاه سفید

با لباس فرم آبی و کلاه ایمنی در دست وارد وزارت کشور شد و برای دوره بیست و دوم انتخابات ریاست جمهوری ثبت نام کرد. پیش از این اما بیشتر اوقات با عرق چین بر سر دیده می شد؛ عرق چینی که شایعه افغانی تبار بودنش را بر سر زبان ها انداخت.

اما حقیقت آنست که مصطفی میرسلیم ایرانی تبار است و زاده تهران ، ۱۹ خرداد ۱۳۲۶ در خانواده‌ای مذهبی در تهران متولد شد. تحصیلات متوسطه خود را در سال ۱۳۴۴ در دبیرستان البرز به پایان رساند و در سال ۱۳۴۹ موفق به اخذ فوق لیسانس در رشته مهندسی مکانیک از دانشگاه پواتیهٔ فرانسه شد. به‌دنبال آن، در سال ۱۳۵۱ از «مدرسه عالی ملی مکانیک و آئروتکنیک» تخصص مهندسی در رشته موتورهای درون‌سوز را کسب کرد.

به گزارش خبر فوری، او اکنون ساکن تهران است. به قول خودش، در محله کارمند نشین ولنجک ساکن است. او با لباس آبی و کلاه ایمنی در روز ثبت نام می خواست تاکید کند که برخاسته از یک طبقه کارگری است. طبقه ای که البته چندان همخوانی با خاستگاه حزبی او ندارد.

از جامعه اسلامی دانشجویان تا حزب موتلفه

میرسلیم از سال ۱۳۵۴ تا ۱۳۵۷ مدیریت بهره‌برداری شرکت راه‌آهن شهری تهران و حومه را نیز عهده‌دار بود. در ۱۶ شهریور ماه ۱۳۵۷ و زمان اوج‌گیری نهضت انقلابی مردم ایران بر اثر اصابت گلوله زخمی و جانباز شد و پس از به ثمر رسیدن انقلاب و تشکیل حزب جمهوری اسلامی، به عضویت شورای مرکزی این حزب در‌آمد. وی همچنین همراه با تعداد دیگری از نیروهای دانشگاهی، در اوایل انقلاب اقدام به تأسیس جامعه اسلامی دانشگاهیان کرد.

در خرداد ماه ۱۳۵۸ ریاست ستاد بازرسی انتخابات مجلس خبرگان تدوین قانون اساسی را بر عهده داشت. میرسلیم در سال ۱۳۵۸ به معاونت سیاسی اجتماعی وزارت کشور برگزیده شد که تا سال ۱۳۶۱ در این سمت باقی ماند و در طول این مدت مسئولیت اجرایی همه‌پرسی قانون اساسی، برگزاری اولین دوره‌های انتخابات ریاست‌جمهوری و مجلس شورای اسلامی را نیز عهده‌دار بود. همچنین سرپرستی شهربانی جمهوری اسلامی، سرپرستی بنیاد امور جنگ زدگان و قائم‌ مقامی وزارت کشور از جمله دیگر مسئولیت‌های وی در خلال این مدت بوده است.

در سال ۱۳۶۱ به سرپرستی نهاد ریاست جمهوری و مشاورت عالی رئیس‌جمهور برگزیده ‌شد که تا سال ۱۳۶۸ در این سمت باقی ‌ماند (در دوره ریاست جمهوری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای). به دنبال آن از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۲ مشاور رئیس‌جمهور در امور تحقیقات شد و از سال ۱۳۷۲ تا ۱۳۷۶ یعنی دولت دوم مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی ، تصدی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را بر عهده گرفت. میرسلیم از سال ۱۳۶۸تا ۱۳۷۶ به عضویت شورای عالی انقلاب فرهنگی درآمد و در طول سال‌های ۱۳۷۲ تا ۱۳۷۵ مسئولیت دبیری این شورا را نیز عهده‌دار بود.

ریاست هیئت امنای بنیاد دایره‌المعارف اسلامی از سال ۱۳۶۲ و مدیر عاملی این بنیاد طی سال‌های ۶۸ تا ۷۳ از دیگر مسئولیت‌های وی به شمار می‌آید. در سال ۱۳۷۵ به عضویت مجمع تشخیص مصلحت درآمد و از سال ۱۳۷۸ عهده‌دار معاونت فرهنگی اجتماعی مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص شد. وی همچنین مؤسس و رئیس اولین مرکز تحقیقات موتور ایران و ناظر عالی طراحی و ساخت اولین موتور پایه گازسوز (موتور ملی ایران) است. میرسلیم ریاست فدراسیون نجات غریق و غواصی و عنوان «حامی فدراسیون نجات غریق جهانی ایران» را نیز بر عهده دارد.

میرسلیم کار حزبی را با تعطیلی حزب جمهوری اسلامی، تعطیل نکرد و از سال ۱۳۷۲ عضو شورای مرکزی حزب مؤتلفه اسلامی شد. وی سال‌ها است که به عنوان رئیس شورای مرکزی موتلفه فعالیت می‌کند. همچنین در آخرین مجمع عمومی موتلفه اسلامی، وی با رأی بالا به عنوان عضو هیأت نظارت بر کرسی مرحوم عسگراولادی نشست.

ناکامی برای حضور در پست نخست وزیری

36 سال قبل و در مرداد 1359 ‌ابوالحسن بنی صدر اولین رییس جمهور ایران که با مصطفی میرسلیم از سالهای اقامت در پاریس آشنایی داشت قصد کرد که او را به عنوان نخست وزیر خود معرفی کند اما پس از چند روز که فضای مجلس را مناسب ندید این پیشنهاد را پس گرفت.

میرسلیم درآن زمان رییس شهربانی کل کشور بود و به لحاظ فکری به حزب جمهوری اسلامی نزدیک . حزب در سال 58 قصد داشت دبیر کل خود - آیت الله بهشتی- را برای انتخابات ریاست جمهوری معرفی کند اما پس از آن که امام خمیمی (ره)رهبر وقت انقلاب روحانیون را از مناصب اجرایی برحذر داشت کاندیداتوری او منتفی و راه برای ریاست جمهوری بنی صدر هموار شد. گزینه بعدی حزب، جلال الدین فارسی بود. او نیز به خاطر افغان تباربودن از رقابت بازماند. ابوالحسن بنی صدر با فاصله فراوان با رقیبان به ریاست جمهوری رسید. دو ماه بعد اما انتخابات مجلس را حزب بُرد و عضو موسس حزب نیز به ریاست مجلس رسید.

از این پس مناقشه بر سرانتخاب نخست وزیر پیش آمد چرا که چهره نزدیک به بنی صدر از مجلس رأی اعتماد نمی گرفت و کاندیداهای مورد نظر حزب هم مورد قبول رییس جمهور نبودند و کار گره خورد. برای بنی صدر اولویت این بود که نخست وزیر از حزب نباشد بنابراین دوم مرداد 1359 او در نامه ای به امام خمینی از تصمیم خود برای معرفی حاج سید احمد خمینی به عنوان نخست وزیر خبر داد اما رهبر فقید انقلاب در نامه ای بی آن که رییس جمهور را مخاطب قرار دهد تصریح کرد: «بنا ندارم منسوبان من متصدی این گونه امور شوند».

در پی آن بنی صدر به مصطفی میرسلیم رضایت داد و خبر معرفی او تیتر نخست روزنامه ها شد. پس از چند روز اما به ناگاه این گزینه کنار رفت و روند دیگری در پیش گرفته شد که به انتخاب محمد علی رجایی انجامید و بنی صدر با اکراه تن داد و سرانجام او را به عنوان نخست وزیر معرفی کرد .

مطبوعات شعور استفاده از آزادی را ندارد!

هر چند میرسلیم برای حضور در پست نخست وزیری ناکام ماند اما در دولت دوم هاشمی در حوزه فرهنگ و هنر هدایت وزارت ارشاد را به دست گرفت وزارت او در این پست اما خالی از حاشیه نبود و با موضع گیری هایی بعضا عجیب همراه شد؛ یکی از اظهارات حاشیه ساز او به سخنانش در مورد آزادی مطبوعات برمی گردد. او در سخنان خود مطبوعات را به سواستفاده از آزادی متهم کرد و گفت: ما گفتیم آزادی، این اصل قانون اساسی است، این آزادی ها را اعطا کردیم دیدیم که یک مطبوعاتی درست شده که همه را به آتش می زند. طبق قانون مطبوعات آزادی هم هست لیکن این شعور را تداشته که بفهمد آزادی یعنی چه و تا کجا می تواند چلو برود نمی تواند بدون آزادی به چان مردم بیفتد و هرکاری در جامعه بکند. از لغت آزادی استفاده کرده برای افتادن به جان جامعه و جامعه را دچار فاجعه کرده است و مجبور می شویم پروانه این مجله یا روزنامه را لغو کنیم چرا؟ برای اینکه تشخیص معرفت و شعور را در طرف ندیدیم باید این معرفت و شعور باشد که این گوهر گرانبها را در دست او قرار بدهید.

چهار سال بعد و در پایان دولت سازندگی وقتی هنرمندان و نویسندگان از سید محمد خاتمی حمایت می کردند که در سال های 61 تا 71 وزیر ارشاد بود میر سلیم به خشم آمد و گفت: «مشغله گروه‌های فرهنگی و هنری در زمینه‌های کاری خودشان به اندازه‌ای است که علی‌رغم تلاش‌های زیادشان به سختی می‌‍توانند به تمام مسایل هنری و فرهنگی احاطه یابند چه رسد که بخواهند در زمینه های دیگر که برای آن مجوز نگرفته اند و صلاحیت ندارند اظهار نظر کنند. یک گروه فرهنگی و علمی نباید با موضع گیری های مقطعی و ناگهانی که برای کسب آرای نامزدها مصرف دارد خطر شرمندگی را بپذیرند و خود را از حمایت عام رییس جمهور منتخب محروم کنند.» برخلاف تصور او اما منتخب مردم، سید محمد خاتمی رییس دولت اصلاحات شد.

آثاری که از میرسلیم منتشر شد

از آثا او می توان به انتشار بیش از ۵۰ مقاله علمی و ۲۳ کتاب اشاره کرد که از آن میان کتاب تألیفی وی در رشته موتورهای درون‌سوز در ۱۳۶۸ برنده جایزه کتاب سال و کتاب برتر دانشگاهی شد. کتاب فنی دیگری نیز که زیر نظر وی در زمینه دانش و فناوری موتورملی پایه گاز تدوین شد در ۱۳۸۶ عنوان بهترین تألیف را کسب کرد. همچنین وی به زبان‌های عربی، فرانسه و انگلیسی تسلط دارد.

مسیر پر پیچ و خم انتخاباتی میرسلیم

با این همه سابقه سیاسی، میرسلیم تا سالها از نظرها دور بود و تنها به عنوان یک چهره سیاسی گاهی به تیتر رسانه ها تبدیل می شد. با این حال از زمستان سال پیش که حزب موتلفه او را به عنوان نامزد اصلی انتخابات دوازدهم معرفی کرد، نام وزیر ارشاد اسبق بار دیگر بر سر زبانها افتاد.

میرسلیم هرچند نتوانست رای کافی برای حضور در جمع نامزدهای جمنا را به دست بیاورد اما با ثبت نام در انتخابات ریاست جمهوری آن هم در نخستین روز، نشان داد که اهل انصراف دادن نیست و می خواهد پای ثابت رقابتهای 29 اردیبهشت باشد. رقابتی که یک سوی آن حسن روحانی است و سوی دیگرش انبوهی از چهره های اصولگرا که می خواهند شانس خود برای رقابت با رئیس جمهور را بیازمایند.

(در بخش نخست زندگی نامه نویسی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری، زندگی نامه سید ابراهیم رئیسی را اینجا بخوانید.)

17