دانشمندان مولکول عامل اختلال حس بویایی مرتبط با بیماری کووید-۱۹ را شناسایی کردند

از دست دادن بویایی یکی از علائم مشخص و فراگیر بیماری کووید-۱۹ است به طوری که تخمین زده می‌شود حدود ۱۸ درصد از بزرگسالان مبتلا در بریتانیا پس از درگیر شدن با ویروس کرونا دچار این علامت شده‌اند. برخی از افراد نیز اختلالاتی را در حس بویایی خود تجربه کرده‌اند که به نام «بویایی‌پریشی» یا «پاروسمی» شناخته می‌شود. در این وضعیت افراد مبتلا برای مثال بوی یک عطر مطبوع را به حالت یک بوی متعفن احساس می‌کنند.

بر اساس یک نظرسنجی بین‌المللی که به تازگی انجام شده است، حدود ۱۰ درصد از افرادی که در جریان ابتلا به کووید-۱۹ حس بویایی خود را از دست دادند بلافاصله پس از بهبود دچار بویایی‌پریشی شدند و زمانی که شش یا هفت ماه بعد دوباره با شرکت‌کنندگان مصاحبه شد این میزان به ۴۷ درصد افزایش یافت. به عبارت دیگر تقریبا نیمی از مبتلایان پس از بهبود دچار این عارضه و اختلال در حس بویایی می‌شوند.

اکنون دانشمندان یک مولکول بوی بسیار قوی را شناسایی کرده‌اند که به نظر می‌رسد محرکی برای به وجود آمدن بوی بد سوختن زباله یا فاضلاب در بینی افرادی باشد که به کووید-۱۹ مبتلا شده‌اند.

این مولکول موسوم به «فوران‌متانتیول-۲» (2-furanmethanethiol) که در قهوه یافت می‌شود، توسط افرادی که حس بویایی معمولی دارند شبیه بوی قهوه یا ذرت بوداده توصیف می‌شود اما کسانی که مبتلا به پاروسمی بودند بوی آن را نفرت‌انگیز یا مشمئزکننده توصیف کردند.

محققان در پژوهش خود رایج‌ترین محرک‌های پاروسمی نظیر قهوه، شکلات، گوشت، پیاز و خمیر دندان را مورد مطالعه قرار دادند تا دریابند آیا ترکیبات خاصی در این مواد باعث به وجود آمدن بوی بد در بینی افراد می‌شود یا نه. به این منظور تیم پژوهشگران ترکیبات قهوه را روی داوطلبانی که مبتلا به بویایی‌پریشی بودند آزمایش کردند و واکنش آن‌ها را نسبت به کسانی که این بیماری را نداشتند مقایسه کردند.

از بین صدها ترکیب شیمیایی معطر موجود در قهوه، دانشمندان ۱۵ ترکیب را شناسایی کردند که باعث ایجاد اختلال در حس بویایی می‌شود و عامل اصلی همه این ترکیبات یک ماده شیمیایی به نام «فوران‌متانتیول-۲» بود.

دکتر جین پارکر، مدیر مرکز طعم و بو در دانشگاه ردینگ و یکی از نویسندگان این تحقیق، می‌گوید: «این شواهد محکمی است مبنی بر اینکه همه چیز در مغز نمی‌گذرد و به وجود آمدن احساس بوی بد می‌تواند به ترکیبات شیمیایی در مواد غذایی برگردد. البته سیستم عصبی مرکزی در تفسیر سیگنال‌هایی که از بینی دریافت می‌کند نقش ایفا می‌کند.»

در بینی انسان بیش از ۴۰۰ نوع گیرنده بویایی مختلف وجود دارد که هر کدام به نوعی رایحه متفاوت حساس است. ماده شیمیایی «فوران‌متانتیول-۲» آستانه بسیار پایینی برای شناسایی دارد و به همین خاطر یکی از اولین مواد شیمیایی است که پس از از دست دادن حس بویایی به رادار بویایی افراد باز می‌گردد. اینجاست که به نظر می‌رسد مغز این بو را به اشتباه دسته‌بندی می‌کند و باعث بروز اختلال در حس بویایی می‌شود.

سایمون گان، محقق در بیمارستان سلطنتی گوش، حلق و بینی ایستمن، می‌گوید: «ما هنوز راه زیادی برای درک این وضعیت داریم. با این حال این اولین تحقیقی است که روی ساز و کار عملکرد این ترکیب تمرکز کرده و آن را بزرگنمایی می‌کند. ما اکنون می‌دانیم که این موضوع باید به اعصاب و گیرنده‌های بینی مربوط باشد، چرا که این مولکول‌ها از این طریق شناسایی می‌شوند.»

دانشمندان می‌گویند برای درک شرایط عملکرد این ترکیب به پژوهش‌های بیشتری نیاز است.