رییس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت:
کرونا هنوز هم تهدید است
رییس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیردار وزارت بهداشت گفت: وقتی موارد ابتلا به حد پایینی می‌رسد، نیاز به راه‌اندازی یکسری مراکز مراقب دیده‌ور داریم که باید بیماری را رصد کرده و در صورت تغییرات هشدار دهند.
دکتر محمد مهدی گویا در همایش علمی آبله میمونی، با اشاره به وضعیت پاندمی کووید۱۹، گفت: کرونا برای ما درس‌آموخته‌های بسیاری داشت. به ما نشان داد که یک همه‌گیری چگونه می‌تواند بنیادهای توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و همه ارکان توسعه یک کشور را مورد تهدید قرار دهد. نشان داد که سلامت، زیرساخت همه ارکان توسعه است. نشان داد که اگر سلامت را جدی نگیریم و اگر سلامت آسیب ببیند، یقینا سایر ارکان توسعه هم آسیب می‌بیند. کرونا باعث شد که کشورها به حال تعطیلی درآیند؛ آموزش، اقتصاد، تجارت، روابط اجتماعی و... و. تعطیل شدند.
وی افزود: باید توجه کرد که کرونا هنوز هم یک تهدید است. یکی از مهمترین اقداماتی که در عرصه کنترل بیماری کووید۱۹ در دنیا و کشور ما انجام شد این بود که توانستند ژنوم ویروس را سکانس کنند و با این اقدام توانستند پی ببرند که این ویروس چیست و چطور می‌تواند تغییر کند و تغییراتش چه پیامدهایی می‌تواند داشته باشد که این امکان در انستیتو پاستور ایران هم راه‌اندازی شد و ایران جزو معدود کشورهایی بود که از این توانایی برخوردار بود و می‌توانست به کنترل بیماری در کشور و تصمیم‌گیری‌های بالینی کمک کند.
گویا ادامه داد: سازمان جهانی بهداشت معتقد است که یک مواردی را باید به عنوان حداقل در نظر بگیریم تا اطمینان داشته باشیم که کرونا بیش از این آسیب نمی‌زند، یکی از آن‌ها واکسیناسیون حداقل ۷۰ درصد جمعیت کشور است؛ یعنی حداقل ۷۰ درصد از جمعیت کشور باید واکسیناسیون کامل شده باشند. اکنون تنها ۵۸ کشور در دنیا به این هدف دست یافتند. در برخی کشورها این پوشش در حد ۱۳ درصد است. کسانیکه از پایان پاندمی صحبت می‌کنند، آیا با پوشش ۱۳ درصدی چنین چیزی امکان‌پذیر است؟.
گویا گفت: یکی دیگر از شاخص‌هایی که برای پایان پاندمی در نظر گرفته شده، واکسیناسیون ۱۰۰ درصدی جمعیت آسیب‌پذیر است. آیا چنین چیزی محقق شده است؟. در کشور ما خوشبختانه با واکسیناسیون بالایی که انجام شده، می‌توانیم مدعی شویم که آماده هستیم که وارد مرحله بازسازی شویم، اما با چند شرط. شرط اول این است که واکسیناسیون را به حد بسیار قابل قبولی برسانیم. ما در مرحله واکسیناسیون اولیه بسیار موفق بودیم. پوشش‌های بالای ۸۰ و حتی ۹۰ درصد در دو نوبت اول داشتیم. در نوبت سوم به این موفقیت دست نیافتیم. زمانیکه واکسیناسیون گروه زیر ۱۸ سال را شروع کردیم، ابتدا جمعیت ۱۲ تا ۱۸ سال را انتخاب کردیم که بسیار خوب پیش رفت و تقریبا مانند جمعیت بالای ۱۸ سال پوشش در جمعیت ۱۲ تا ۱۸ سال داشتیم، اما متاسفانه در جمعیت ۵ تا ۱۱ ساله هنوز آنطور که باید به موفقیت نرسیدیم. امیدواریم بتوانیم این پوشش‌ها را ایجاد کنیم. زیرا ما باید برای بعد از مرحله پاندمی برنامه‌ریزی کنیم و هنوز خیلی راه داریم.
وی در ادامه صحبت‌هایش گفت: برخی کشورها تصمیم گرفتند که با تهیه یک برنامه مشترک، اقدامات ضروری برای مرحله گذار از فاز حاد پاندمی به مرحله بعد از فاز حاد یا همان مرحله برداشتن اقدامات سختگیرانه، کار خود را شروع کنند. حال ما باید بپرسیم که آیا می‌توانیم به سادگی سختگیری‌ها را کم کنیم؟ باید مطالعه کرده و به این سوال پاسخ دهیم. اولین اقدام این است که آنالیز کنیم که تاکنون چه اتفاقاتی افتاده، بدون آنالیز وضعیت فاز حاد، نمی‌توانیم برای مرحله بعد از فاز حاد برنامه‌ریزی کنیم. ما نمی‌توانیم بدون تقویت نظام آزمایشگاهی مرجع‌مان و اطلاعات سکوئنسینگ تصمیم‌گیری درستی انجام دهیم.
وی ادامه داد: گذر از مرحله فاز حاد پاندمی و برنامه‌ریزی برای مرحله بعد از پاندمی بسیار کار دشواری بوده و باید دقیق باشد. این کار در کشورهای مختلف، متفاوت است. شاید بتوانیم از تجربه کشورها استفاده کرده و مطالعه کنیم، اما قطعا تجربه کشور خودمان با کشورهای دیگر متفاوت خواهد بود. بنابراین همکاران باید پاسخ دهند که چگونه مطابق ویژگی‌های کشور خودمان فاز بعدی را طراحی کرده و اجرا کنیم.
گویا گفت: اکنون کشورها برای ۶ تا ۹ ماه آینده برنامه‌ریزی کردند؛ اگر ویروس تغییر کند یا تغییر نکند، چه کنند، برنامه واکسیناسیون و آزمایشگاه‌ها را مشخص کرده و نقاط ضعف‌شان را تعیین کردند. در کشور ما یک شبکه آزمایشگاهی متشکل از ۵۰۰ آزمایشگاه ایجاد شد. این کار ساده‌ای نبود که انستیتو پاستور ایران انجام داد.
وی با بیان اینکه ما برای شش تا ۹ ماه آینده به برنامه‌ای دقیق نیاز داریم، گفت: اهداف این برنامه باید مشخص باشد، وضعیت ابتلا، مرگ، رعایت پروتکل‌ها، واکسیناسیون و ... را باید مشخص کنیم. بسیاری از اقدامات تدوین این برنامه را انجام دادیم. وقتی موارد ابتلا به حد پایینی می‌رسد، نیاز به راه‌اندازی یکسری مراکز مراقب دیده‌ور داریم که باید بیماری را رصد کرده و در صورت تغییرات هشدار دهند.
گویا گفت: باید توجه کرد که ما ۴ هدف اصلی را مشخص کردیم و باید به آن‌ها پاسخ دهیم؛ اول اینکه اگر یک عامل اتیولوژیک دیگری بیاید که توان ایجاد پاندمی داشته باشد، ما قادر به شناسایی آن هستیم که این را صاحب‌نظران علوم آزمایشگاهی باید پاسخ دهند، دوم اینکه آیا می‌توانیم گروه‌های آسیب‌پذیر را به سرعت محافظت کنیم، سوم آیا می‌توانیم از نظام سلامت در مقابل آن محافظت کنیم. دیگر دنیا نمی‌پذیرد که تعطیلی سراسری ایجاد کنید. از الان باید برای پاسخ به اتفاقات احتمالی آمادگی ایجاد کنیم و چهارم اینکه چطور تاب‌آوری نظام سلامت را افزایش دهیم. تاب‌آوری نظام سلامت به این معناست که آسیب‌هایی را که به نظام سلامت وارد شده، ترمیم کنیم تا نظام سلامتی داشته باشیم که خودش را برای پاندمی بعدی آماده کرده، بداند چکار باید انجام دهد، چقدر نیرو نیاز دارد، نیازهای آزمایشگاهی‌اش چگونه است و... .در مجموع لازم است اهداف مشخص و آمادگی‌های لازم ایجاد شود.
