بیماری شایع میانسالی چیست؟
پوکی استخوان عارضه بسیار شایعی که افرد را در سنین میانسالی مبتلا می‌کند شـروع تغییراتی کـه منجـر بـه پوکی استخوان می‌شود، فراینـد بســیار طولانی است که از دوران جوانی آغـاز شـده و بـا سیر کندی در طول زمان پیشرفت کرده و گسترش می‌یابد.
«فاطمه صفری‌کهره» سوپروایزر بیمارستان سرابه شهرستان چرداول به بررسی بیماری پوکی استخوان در کشور پرداخته است.
پوکی اسـتخوان بیماری اسکلتی سیستمیکی است که بـا کاهش حجم تـوده اسـتخوانی کــه اسـتعداد شکسـتگی همـراه اسـت، این بیماری بــه‌عنــوان یکــی از در بیماری‌های سـال‌های اخیــر در میان مسایل بهداشــت عمومــی کشــورهای توســعه یافتــه شــناخته شــده اســت.
ســازمان بهداشـت جهانـی پوکـی اسـتخوان را بــه صــورت کاهــش تراکــم اسـتخوان بـه میـزان معـادل ۵.۲ انحـراف معیـار بیشـتر از متوسـط حداکثـر تراکـم اسـتخوان در افـراد جـوان تعریـف کـرده اســت، پوکــی اســتخوان بیمــاری خامــوش نامیــده میشــود، چــرا کــه در آن، اسـتخوان‌ها بـدون هیـچ علائمی تحلیـل می‌رونـد و وقتـی درد و شکستگی بـروز پیــدا می‌کنــد کــه بیمـاری در مراحــل پیشرفته است، حتـی اگر شکستگی در اسـتخوان‌های اندام‌هـا رخ ندهد، پــس از گذشــت ســالیان، علائمی چــون درد کمـر و خمیدگـی قامـت ایجـاد می‌شـود کــه ناشی از شکستگی یــا خردشدگی استخوان مهره‌های کمری اســت.
ایــن مشــکل به‌خصــوص در ســنین بالاتر شدیدتر است و حتی می‌توانــد کشنده باشد، پوکی اسـتخوان از ۳۵ ســالگی شروع می‌شـود و در ۶۵ سـالگی از هـر ۳ زن، یـک نفـر دچـار شکسـتگی مهـره و پـس از ۷۰ سـالگی، از هر ۵ زن یکی دچار شکستگی استخوان لگن می‌شوند. شکستگی‌هایی کــه در بیماران پوکی در اسـتخوان رخ می‌دهـد عموماً دراسـتخوان ران، مهره‌های ستون فقرات و اسـتخوان‌های مچ دست است حتی گاهی شکســتگی‌های خــود بــه خــود مهره‌ها، گــردن و اســتخوان ران هــم دیــده شــده اســت. بــه طــوری کــه در یـک فـرد سـالمند شکسـتگی ران تــا ۴ برابـر خطر مرگ را افزایــش می‌دهد شکسـتگی در ناحیه مچ دست نیــز شایع است.
شکسـتگی‌ها هـر سـاله مقادیـر بسـیار زیــادی هزینـه اقتصـادی و اجتماعی بـر دولت و مردم تحمیل می‌کند کـه بسیاری از مردم قـادر بــه تأمین هزینه‌های ناشـی از آن نیستند، عواملی کـه پوکی استخوان را غیرقابل کنترل می‌کننــد عبارتند از ســن، جنـس، یائسـگی، سـابقه فامیلـی، نـژاد، وزن و انـدازه اسـتخوان‌ها، بیماری‌های مزمـن و داروهـای دســته‌بندی بــرای درمــان امــا عوامــل فراوانــی نیــز هســتند کــه از طریــق آن‌هــا می‌تــوان از شــروع یــا بیشــتر شــدن پوکــی اســتخوان جلوگیــری کــرد. بهتریــن روش فهمیــدن ایــن بیمــاری «اندازه‌گیــری تراکـم اســتخوان» اســت، ایــن روش بــدون درد بــوده، بــا اســتفاده از دســتگاه مخصـوص میــزان تراکم در استخوان ران و ســتون مهره‌هــا اندازه‌گیــری میشــود کــه بــا تشــخیص اولیه پوکی اســتخوان می‌تـوان آن را متوقــف یــا از پیشــرفت آن جلوگیـری کـرد.
یافته‌های مطالعه‌هــای مختلف نشان می‌دهد که ورزش بــه همـراه دریافــت کافــی کلســیم و ویتامیــن D تأثیــر زیــادی در کاهــش ســرعت از دســت رفتـن تراکـم اسـتخوان در واقـع یکـی از روش‌هــای مؤثــر، مطمئــن و ارزان بــرای پیشـگیری یـا بـه تأخیـر انداختـن بـروز اســتئوپروز، انجــام حرکت‌هــای ورزشی بــه‌طور منظم و در قالــب یک روش خاص است، فعالیـت فیزیکـی منظـم نـه تنهـا سـبب سلامت استخوان‌ها می‌شود بلکه بــا افزایش قدرت عضلانی، ایجـاد تعـادل و هماهنگــی در بـدن، تأثیــر مسـتقیمی هـم بـر سلامت کلـی بـدن دارد.
حرکت‌های ورزشی و فعالیـت فیزیکی به عنـوان مداخله غیردارویی برای افزایش تراکم استخوان در سنین جوانی و پیشگیری از کاهش توده استخوانی در سنین میانسـال در افـراد سـالمند نیـز انجـام حرکت‌هـای ورزشـی توصیــه می‌شــوند.
از آنجایــی کــه شــیوع پوکــی اســتخوان در کشـور مـا بالا اسـت و در سـال‌های آینده نیز تعداد سالمندان افزایش خواهد یافـت و ایـن بیمـاری نیـز دارای عـوارض چشـمگیری بـه‌خصـوص بـرای افراد در سـنین بالا اســت و از طرفــی اولویت‌هــای بهداشـتی در کشـورمان بیشــتر بیماری‌هــای قلبــی عروقــی و ســرطان‌ها و ســوانح هســتند و توجــه کمتــری بــه ایــن بیماری خاموش می‌شود، همکاران در بخـش بهداشت و سلامت می‌توانند بـا افزایش آگاهی در سـطح جامعــه و آموزش در رابطـه بــا غربالگری پوکی استخوان و انجام مداخلاتی از جمله تعدیل سبک زندگی کم‌تحرکــ، داشــتن فعالیــت منظم، قطـع مصرف دخانیات، مصرف ویتامیــن دی و کلسیم نقش مهمی در راسـتای پیشگیری و کاهـش داشته باشند.
