عزاداری محرم در شرایط کرونایی؛ آری یا خیر؟

متن این گفت و گوها در ادامه می آید:

فکر می کنم که مکتب اباعبدالله الحسین(ع) که مکتب انسانیت است، شرکت ما را در قتل و به خطر انداختن نفوس بیگناهان و انسان های دیگر حرام می داند و هرگز راضی به روضه خوانی به این صورت نیست.

یک پژوهشگر حوزه دین در خصوص برگزاری مراسم عزاداری محرم در شرایط شیوع کرونا گفت:

محمدرضا نورالهیان درباره ضرورت برگزاری مراسم ویژه محرم در ایام کرونا گفت: همه باید بدانیم که روضه اباعبدالله الحسین(ع) و روضه خوانی و مراسم عزای سیدمظلومان، سنت دیرپای ایرانی و شرعی است و در کشور ما سنتی باشکوه به حساب می آید که برای روح و جان شیعیان و غیرشیعیان و مطرح کردن اندیشه اسلامی بسیار مفید است. تردیدی نیست که روضه از اقرب تقربات است. تقرب الی الله، طرقی دارد و یکی از بهترین آن شرکت در مجالس روضه خوانی است.

وی افزود: در فتاوای بزرگان و فتوای خود حضرت امام چنین آمده است که اگر کسی احتمال ضرر بدهد، روزه گرفتن بر او حرام است؛ در چنین حالتی «روضه» برای اباعبدالله الحسین(ع) چه حکمی پیدا می کند؟ وقتی همه تخصص و دانش درون کشورمان، از پزشکان و کادر متخصص درون بیمارستان ها می گویند احتمال ابتلا به بیماری در چنین مجالسی بسیار زیاد است، حکم مسأله مشخص می شود.

نوراللهیان گفت: هر چقدر هم که افراد تلاش کنند تا زمینه ابتلا به این ویروس مرگبار در چنین مراسم هایی به وجود نیاید، ممکن نیست. فکر می کنم که مکتب اباعبدالله الحسین(ع) که مکتب انسانیت است، شرکت ما را در قتل و به خطر انداختن نفوس بیگناهان و انسان های دیگر حرام می داند و هرگز راضی به روضه خوانی به این صورت نیست. به صراحت می گویم مجالس عروسی و روضه خوانی در شرایط احتمال ابتلا به کرونا، مخالف حکم خدا بوده و باید اصلاح شود.

رئیس سابق سازمان حوزه‌ها و مدارس علمیه خارج از کشور بیان کرد: بسیاری از عزیزانی که به برگزاری مراسم های ماه محرم اصرار دارند و به برگزاری آن تاکید می کنند نوعا مسأله را سیاسی می بینند. در حالی که این موضوع سیاسی نیست و به جان انسان ها مربوط می شود.

نوراللهیان بیان کرد: هیأتی ها، مداحین محترم و وعاظ ببینند آیا امسال هم مقام رهبری که هرساله در دهه محرم مراسم برگزار می کردند، این کار را انجام می دهند؟ بدین نحو که جمعیتی مشابه هر سال را در حسینیه امام خمینی(ره) جمع کنند. پس وقتی ایشان ماسک می زنند و با دستکش و سایر موارد بهداشتی، پروتکل ها را رعایت می کنند، نشان می دهند که باید سبک دیگری برگزید.

وی در پایان گفت: به متدینین و عزاداران اباعبدالله الحسین(ع) عمیقا احترام می گذارم و می گویم مواظب باشند به خاطر یک «امر مستحب و بسیار با فضیلت، خدای ناکرده مرتکب حرام «قتل نفس» نشوند. انشاءالله همه بتوانیم از طرق دیگر و از طریق فضاهای دیگری که در دسترس ما قرار دارد، از برکات معارف کربلا و عاشورا بهره مند شویم.

سوگواری را می توانیم بعدا جبران کنیم اما دیگر نمی توانیم خلاء وجود افرادی را که گرفتار بیماری می شوند و از بین می روند جبران کنیم.

آیت الله علی اکبر مسعودی خمینی رباره ضرورت برگزاری مراسم عزای محرم در شرایط کرونا گفت: در مورد مراسم ها و برنامه هایی که برای ایام محرم در پیش داریم و یا مراسم هایی که برای برخی افراد گرفته می شود، اسلام می گوید باید به اهم و مهم توجه شود و دیگر اینکه باید وجود مردم و روحیات آنها را از لحاظ زنده ماندن و مرگ و میر در نظر گرفت.

وی افزود: اگر هر کاری انجام دهیم که احتمال این رود به موجبش انسانی از بین می رود و یا مشکلاتی برای او به وجود می آید، باید تا می توانیم رعایت اهم و مهم را انجام دهیم. مرگ و میری که در میان مردم رایج شده که خدای متعال انشاءالله عاقبتش را به خیر کند، مهم است و برای ما اهم از سوگواری چندروزه است.

آیت الله مسعودی خمینی گفت: می توانیم سوگواری چند روزه را رها کنیم و اگر احتمال دهیم که عده ای از این سوگواری ها گرفتار می شوند و احیانا از دنیا می روند، اسلام، قرآن و خود امام حسین(ع) این را به ما می فهماند که اهم، رعایت حال مردم است تا جان شان به خطر نیفتد.

او ادامه داد: سوگواری را می توانیم بعدا جبران کنیم اما دیگر نمی توانیم خلاء وجود افرادی را که گرفتار بیماری می شوند و از بین می روند جبران کنیم. اسلام و قرآن این اهم و مهم را برای ما تشریح کرده است. باید اهم را بگیریم و مهم را رها کنیم.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم گفت: با اینکه سوگواری خیلی واجب است و باید رعایت شود و ما همواره معتقدیم «سوگواری است که اسلام را زنده نگه داشته است»، اما در اینجا اهم، جان مردم است و خطراتی که برای بزرگسالان و اطفال و مردم پیدا می شود، بیشتر است.

آیت الله مسعودی خمینی ادامه داد: تقاضای من از آقایان و بزرگان این است که ببینیم اهم کدام است و مهم چیست؟ و اهم را رعایت و مهم را رها کنیم تا انشاءالله خدای متعال این گرفتاری که معتقدم به دست خودمان نازل شده، از روی سر مردم بردارد.

وی در پایان گفت: آنقدر نافرمانی خدا را کردیم که ممکن است صبر خدا تمام شده و این گرفتاری به وجود آمده باشد. این بلایی است که به خاطر گناهان ما نازل شده است و امیدوارم خداوند متعال همه ما را قدردان زحمات کسانی قرار دهد که با این بیماری مقابله می کنند.

مردم تابع نظرات فقهی و آرایی هستند که از طرف مراجع عظام در این رابطه ارائه می شود. اصل برگزار شدن یا نشدن مراسم محرم باید از جایگاه فقاهت و آرائی که مراجع تقلید اعلام می کنند، باشد برای جامعه مکتبی ما نگرش فقهی در این مسأله تنها ملاک در امر است. این کار درستی نیست که فردی از نظر شخصی خودش در این رابطه نظر دهد.

یک استاد حوزه علمیه قم در خصوص موضوع برگزاری یا عدم برگزاری عزاداری محرم در شرایط شیوع کرونا تأکید کرد: مردم تابع نظرات فقهی و آرایی هستند که از طرف مراجع عظام در این رابطه ارائه می شود. اصل برگزار شدن یا نشدن مراسم محرم باید از جایگاه فقاهت و آرائی که مراجع تقلید اعلام می کنند، باشد برای جامعه مکتبی ما نگرش فقهی در این مسأله تنها ملاک در امر است.

حجت الاسلام و المسلمین مرتضی جوادی آملی درباره ضرورت برگزاری مراسم های ویژه محرم در شرایط کرونا گفت: باید اصل این اعتقاد و باور به جامعه و نظام اجتماعی ما عرضه شود. در حقیقت ما در این باره «تعارض» نداریم، بلکه «تزاحم» داریم. هیچ کس با اینکه باید اعتقادات و باورهای اصیل ارائه شود، مخالفتی ندارد. اما در اینکه اگر این باورها برای منافع عمومی و مقاصد عامه ای که اسلام بر آن تکیه دارد، تزاحمی ایجاد کرد، کدام یک مقدم است بحث وجود دارد.

او ادامه داد: آنچه مهم است و اسلام بر آن نظر دارد این است که حفظ و صیانت جامعه و امت اسلامی بر همه چیز مقدم است. همانطور که باید هویت اصل اسلام نیز محفوظ باشد و هیچ وقت در هیچ شرایطی نباید مورد غفلت باشد، صیانت از امت اسلامی، سلامت و نیک بختی جامعه نیز از مقاصدی است که اسلام بر آن نظر دارد.

این استاد حوزه علمیه بیان کرد: اینکه جامعه اسلامی باید در سلامت و صیانت باشد نظر فردی نیست. بلکه اسلام علاوه بر آن که جامعه را از تفرق و اختلاف بر حذر می دارد، تاکید دارد که جامعه باید در صیانت و سلامت باشد. در مجموع از نظر فقهی این مسأله از باب «تزاحم» قابل تفسیر است و اهمّ و مهم در این قضیه و اصل سلامت و صیانت جامعه اقتضاء می کند که از بیماری و مرض و امثالهم دور باشد.

او افزود: این از اصولی است که خود دین بر آن تاکید می کند. در چنین فرضی مراسم در هر صورتی که امکان سلامت و صیانت از جامعه امکانپذیر باشد، انجام می شود. در حوزه تزاحم بر حفظ و سلامت جامعه تاکید اصلی صورت می گیرد و تنها در چنین فرضی است که انجام مراسم می تواند به نحوی شایسته صورت گیرد.

جوادی آملی گفت: مردم تابع نظرات فقهی و آرایی هستند که از طرف مراجع عظام در این رابطه ارائه می شود. اصل برگزار شدن یا نشدن مراسم محرم باید از جایگاه فقاهت و آرائی که مراجع تقلید اعلام می کنند، باشد برای جامعه مکتبی ما نگرش فقهی در این مسأله تنها ملاک در امر است. این کار درستی نیست که فردی از نظر شخصی خودش در این رابطه نظر دهد.

او در پایان گفت: مراجع عظام تقلید نظرات خود را در این رابطه بیان داشته اند و شایسته است که دیگر به مخالفت ها و واکنش های احتمالی عده ای توجه نشود. در چنین شرایطی ما باید جامعه را به سمتی سوق دهیم که بر اساس معیارهای فقاهت حرکت کند و با این کار از بروز هرگونه تنش و اختلاف جلوگیری کنیم.

اگر در مراسم محرم افراد بی­ مبالاتی حضور پیدا کنند و با این شعار که «امام حسین خودش نگه­دار ماست»پروتکل ها را رعایت نکنند، تعداد مبتلایان افزایش چشم گیری پیدا می کند.

عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به موضوع برگزاری یا عدم برگزاری مراسم عزاداری ماه محرم در شرایط شیوع کرونا اظهار کرد: توصیه به رعایت کردن مردم، مجوز خوبی برای آزاد کردن مراسم ها نیست. خطر رعایت نکردن موارد بهداشتی تنها متوجه کسانی نیست که خودشان رعایت نمی‌کنند، بلکه همه‌ اطرافیان را نیز در معرض خطر قرار می دهد و فاجعه به بار می‌آورد.

آیت الله سیدمحمدعلی ایازی درباره برگزاری مراسم عزای اباعبدالله الحسین(ع) در ماه محرم با توجه به شیوع کرونا گفت: عزاداری برای امام سوم شیعیان(ع) از شعائر فرهنگ اهل‌بیت(ع) است و یک سنت دیرین در فرهنگ ما مسلمانان محسوب می شود و حتی در فرهنگ بسیاری از غیر شیعیان نیز وجود دارد و هرساله برگزار می‌شود.

وی افزود: اما امسال به دلیل شیوع بیماری خطرناکی که جان انسان‌ها را تهدید می‌کند ، با چالشی بزرگ مواجه هستیم. متاسفانه شرایط عزاداری ماه‌های محرم و صفر، قابل مقایسه با مراسم شب‌های قدر و سایر مراسم های ماه مبارک رمضان نیست. بدین جهت که در مراسم ادعیه رمضان، رعایت پروتکل های وضع شده تا حدودی ممکن بود و افراد می توانستند مراسم را با فاصله برگزار کنند.

وی ادامه داد: اما در بسیاری از مراسم های عزاداری، ازدحام و تداخل زیاد است و معمولا احساسات و عواطف مذهبی اجازه نمی دهد، امور بهداشتی و فاصله های اجتماعی رعایت شود. در این میان، سینه‌زنی ها و نوحه‌خوانی ها نیز باعث اختلاط بیشتر می شود.

این قرآن پژوه گفت: حتی ماسک زدن نیز برای عزاداران بسیار دشوار است. به این دلیل که خواندن و پاسخ دادن به مداحان داخل جمعیت را سخت می کند. بنابراین با اینکه می توان در برخی از مراسم مانند عزاداری یا عروسی از ماسک استفاده کرد، ولی در عزاداری‌های پرازدحام، احتمال خطر انتشار بیماری بسیار افزایش می یابد.

عضو مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم بیان کرد: در هنگام خطر ضروری است که تا احتیاط لازم صورت گیرد. مسلما اگر این مراسم ها امسال برگزار نشوند در سال­ها و ایام دیگر برگزار خواهند شد. بنابراین جای هیچ نگرانی نیست و به نظرم باید تابع نظر متخصصان متعهد و آگاه به مسائل اجتماعی بود.

وی با بیان اینکه ما مراجع بزرگی داریم که هم‌نظر با متخصصان هستند، گفت: چند روز پیش استفتائی از حضرت آیت‌الله وحید خراسانی خواندم که نوشته بودند، «اگر این مراسم بخواهد برگزار شود باید با رعایت مسائل بهداشتی و نظرات کارشناسانه و رعایت اصول بهداشتی باشد».

ایازی گفت: در صورتی که اجازه برگزاری مراسم به شرط رعایت پروتکل های بهداشتی را صادر کنند، باید بگویند که چگونه در مجالس بزرگ، رعایت فاصله و سایر امور بهداشتی ممکن است؟ بنابراین باید احتیاط کرد و احتمال رعایت نکردن موارد بهداشتی نیز داده شود. امروز بیشتر استانهای کشور یا در وضعیت قرمز و یا هشدار قرار دارند. اگر در مراسم محرم افراد بی­ مبالاتی حضور پیدا کنند و با این شعار که «امام حسین(ع) خودش نگه­دار ماست»پروتکل ها را رعایت نکنند، تعداد مبتلایان افزایش چشم گیری پیدا می کند.

او ادامه داد: در سال‌های گذشته نیز شاهد بودیم با وجود آنکه قمه زنی را ممنوع اعلام کردند، اما یک عده به‌صورت زیرزمینی قمه زدند. این نوع رفتارها نشان می دهد که تضمینی برای رعایت صددرصدی پروتکل های بهداشتی وجود ندارد. همین رفتارها را در دست کشیدن و زبان کشیدن یک عده نادان به ضریح ها در ایام اولیه کرونا شاهد بودیم. لذا در صورت صادر کردن مجوز برای برگزاری مراسم، باید به موارد نادر نیز توجه شود.

این استاد دانشگاه گفت: توصیه به رعایت کردن مردم، مجوز خوبی برای آزاد کردن مراسم ها نیست. خطر رعایت نکردن موارد بهداشتی تنها متوجه کسانی نیست که خودشان رعایت نمی‌کنند، بلکه همه‌ اطرافیان را نیز در معرض خطر قرار می دهد و فاجعه به بار می‌آورد. لزومی ندارد مراسم را حتماً به‌صورت مستقیم برگزار کنیم. باید ببینیم با چه روش‌هایی می­ توان به شکلی مناسب مجالس را برگزار کنیم. مراسم امسال ماه مبارک رمضان تعطیل شد، اما مراسمی که به‌صورت آنلاین و به اشکال دیگر برگزار شد، کمتر از مجالس سال‌های قبل نبود و همین الگو می تواند مدنظر قرار گیرد.

در مباحث دینی این مسأله ای کاملا روشن است که هر چیزی موجب ضرر به جان خود و دیگری باشد، باید از آن دوری کرد.

عضو مجمع روحانیون مبارز در خصوص برگزاری یا عدم برگزاری مراسم عزاداری محرم در شرایط شیوع کرونا گفت: امروز افراد و دست اندرکاران فضای فکری و فرهنگی جامعه باید این مسأله را روشن و واضح برای مردم توضیح دهند. باید بخواهند مردم برای عزاداری در گوشه خانه خود بنشینند و در قرنطینه برای امام حسین(ع) عزاداری کنند.

حجت الاسلام والمسلمین محمد مقدم درباره ضرورت برگزاری مراسم ویژه محرم در ایام کرونا گفت: تعجبم از این است که چرا باید مسأله ای به این روشنی و سادگی موجب چالش در فضای فرهنگی کشور شود؟! وقتی در جامعه ای یک بیماری واگیردار مانند کرونا آمده که همه اطباء و دست اندرکاران پزشکی می گویند این بیماری مسری است، یعنی باید برای حفظ خود ماسک بزنیم، فاصله های اجتماعی را رعایت کنیم و از جمعیت های موجود فاصله بگیریم.

مقدم ادامه داد: ما می گوییم روزه واجب است ولی اگر همین روزه موجب ضرر به جان انسان شود، نه تنها واجب نیست بلکه چنانچه اگر کسی بیمار است و روزه بگیرد، روزه اش علاوه بر باطل بودن، موجب گناه هم است.

وی با بیان اینکه مسأله کاملا روشن است، گفت: امروز افراد و دست اندرکاران فضای فکری و فرهنگی جامعه باید این مسأله را روشن و واضح برای مردم توضیح دهند. باید بخواهند مردم برای عزاداری در گوشه خانه خود بنشینند و در قرنطینه برای امام حسین(ع) عزاداری کنند.

او بیان کرد: باید جامعه را آگاه کنیم تا خدای ناکرده به نام دین و امام حسین(ع) یا ارزش های فرهنگی اجتماعاتی به وجود نیاید که لانه رشد این بیماری محسوب شود. چنین مسأله ای در فضای دینی حرام است و در فضای پزشکی که همه بر رعایت پروتکل ها تاکید دارند، خلاف عقل و وجدان سالم انسان ها است.

عضو مجمع روحانیون مبارز گفت: آقایان باید توضیح دهند و مردم را از برگزاری چنین مراسم هایی نهی کنند نه اینکه خود مشوق باشند. اگر این مسأله صدماتی به جامعه وارد کند، چه پاسخی خواهیم داشت؟ نباید از دین و ایمان و ارزش های معنوی جامعه برای مسأله ای که می دانیم، خطر ایجاد می کند، مایه بگیریم.

مقدم در پایان گفت: مشابه همان دوره اول، باید بگذاریم که متخصصین پزشکی اظهارنظر کنند و همه از آنها تبعیت کنند. امروز باید اصول پزشکی و بهداشتی و فاصله گذاری از اجتماعات را رعایت کنیم، تا چرخه کرونا را بشکنیم.

منبع: جماران

70