بسته ویژه به مناسبت عید غدیر خم

بنابر روایات در روز هجدهم ذی‌حجه سال دهم هجرت پیامبر اکرم(ص) به دستور خدا امام علی(ع) را به مقام خلافت وامامت منصوب کرد. واقعه غدیر در سفر حجة الوداع سال دهم هجری و در سرزمین غدیر خم روی داد.

در احادیث شیعه تعابیری هم چون عیدُاللهِ‌ الاکبر (بزرگ‌ترین عید الاهی)، [۱] عید اهل بیت محمد(ص)،[۲] و اشرف الاعیاد (والاترین عید)[۳] برای این روز به کار رفته است.

شیعیان در سراسر جهان این روز را جشن گرفته، مراسم مختلفی در گرامی‌داشت آن برگزار می‌کنند. در قرون اخیر برگزاری این جشن از شعائر شیعه محسوب می‌شود.

شاید برخی گمان کنند که عید غدیر تنها اختصاص به شیعیان دارد و در کلمات پیامبر اکرم(ص) اشاره ای به لزوم بزرگداشت آن نشده است؛ امّا باید گفت که عید غدیر نیز چون عید فطر و قربان از اعیاد اسلامی، بلکه از بزرگترین اعیاد است و نخستین کسی هم که این روز را به عنوان عید اسلامی معرفی کرد، پیامبر اکرم(ص) بوده اند. آنچه در پی خواهد آمد تحقیقی است در زمینه سابقه تاریخی عید غدیر که امیدواریم مورد استفاده خوانندگان عزیز نشریه «موعود» واقع شود.

پیامبر اکرم(ص) پس از آنکه علیّ بن ابی طالب(ع) را در روز غدیر به جانشینی خود تعیین کردند، در همان روز این عید را اعلام نمودند و مراسم آن را به پا داشتند و در خیمه اش نشستند و با کمال خوشحالی و سرور از تبریک گویندگان استقبال کردند و به آنها فرمودند:

«به من تبریک بگویید... به من تبریک بگویید؛ زیرا خداوند مرا به نبوّت و اهل بیتم را به امامت اختصاص داده است.»

ما در تاریخ پیامبر(ص) و شادی های آن، روزی را نمی یابیم که پیامبر گفته باشد: «به من تبریک بگویید»، حتّی روز ازدواجش و روز هجرتش از مکّه به مدینه و رهایی از چنگال مشرکان و روز فتح مکّه و پیروزی مسلمانان؛ ولی روز غدیر مکرّر می فرمودند: «به من تبریک بگویید»؛ زیرا پیامبر(ص) عظمت این روز را به خوبی درک می کرد و از شرافت این خاطره و برتری داشتن این عید بر سایر اعیاد آگاه بود.

بر همین اساس پیامبر(ص) فرمودند:
«روز عید غدیر خم بهترین اعیاد امّت من است و آن روزی است که خداوند تعالی به من فرمان داده با منصوب کردن علیّ بن ابی طالب به عنوان رهبری که امّتم پس از من به وسیله او هدایت می یابند؛ آن روز را یاد کنیم. آن روزی است که خدا دین را در آن روز کامل و نعمت را تمام گردانید و اسلام را به عنوان یک دین برای مردم پسندید.»2

پیامبر(ص) در این حدیث، اوّلاً: روز غدیر را یک عید اسلامی جاوید در ردیف سایر اعیاد اسلامی اعلام کرده؛ ثانیاً: عید غدیر را مطلقاً برتر از اعیاد اسلامی شمرده است.

پس از رحلت پیامبر(ص)، خود امیرالمؤمنین(ع) نیز روز غدیر را به عنوان یک عید اسلامی تلقّی کردند3 و در سالی که روز غدیر با جمعه مصادف بود، خطبه ای ایراد نمودند و در ضمن آن فرمودند:

«خداوند بزرگ برای شما، گروه مؤمنان، دو عید بزرگ که قوام هریک به دیگری است، قرار داده تا احسانش را نزد شما کامل گرداند و شما را به راه هدایت، آگاه و مطلّع کند... از این رو جمعه را مرکز تجمّع برای پاکسازی گذشته ها قرار داده است... بنابراین هیچ توحیدی را جز بر اساس اعتراف به رسالت پیامبر نمی پذیرد و هیچ آیینی را جز توأم با ولایت کسی که به ولایت او فرمان داده است، قبول نمی کند و اسباب اطاعت او جز با تمسّک به ریسمان او و ریسمان اهل ولایت او منظّم نمی گردد، بنابراین در روز غدیر آنچه را که بیانگر اراده اش در مورد برگزیدگانش بود، بر پیامبرش نازل فرمود و او را به تبلیغ آن و ترک هم نشینی با منحرفان و منافقان و بی اعتنایی به آنان مأمور ساخت و ضامن نگهداری او از شرّ آنان شد.»

آنگاه حضرت امیر(ع) مردم را به اجرای مراسم عید دعوت نمود و فرمودند:
«خدا شما را رحمت کند، پس از پایان یافتن اجتماعتان، به سوی توسعه بر زن و فرزند و نیکی با برادران و شکر نعمت های الهی بازگردید و همه با هم مجتمع باشید تا خدا یگانگی شما را حفظ کند و با یکدیگر نیکی کنید تا خدا الفت و دوستی و صداقت شما را نگه دارد و به یکدیگر هدیه دهید؛4 همان گونه که خدا پاداش شما را در این روز، چند برابر اعیاد گذشته یا اعیاد آینده - جز در موارد مثل آن - قرار داده است. نیکی در این روز (یعنی: روز عید غدیر) ثروت را زیاد و عمر را افزون می کند و مهربانی به یکدیگر باعث رحمت و عطوفت خداوند است. با سعی و کوشش خویش و در حدّ توانایی خود، از آنچه خدا به شما بخشیده، برای برادران و زن و فرزندانتان آماده کنید و شادی را در میان خود آشکار سازید و با گشاده رویی با یکدیگر برخورد کنید.»5

بعد از حضرت علی(ع)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) نیز روز غدیر را زنده نگاه می داشتند و هر سال، آن روز را به عنوان عید تلقّی می کردند. آنان با کمال مسرّت و شادی، برای قبول تهنیّت و تبریک شاد باش جلوس می نمودند، به وسیله نماز و روزه و دعا به خدا تقرّب می جستند و در نیکویی و احسان و اطعام تأکید می نمودند تا شکر نعمت خدا را در چنین روزی که امیرالمؤمنین(ع)، به خلافت و امامت منصوب شده، به جای آورده باشند. آنها در این روز صله رحم می کردند و خانواده خویش را در وسعت ارزاق قرار می دادند و به ملاقات برادران می رفتند و شیعیان خود را نیز به تمام این کارها دعوت می نمودند.6

اکنون به روایات زیر توجّه کنید:
1. ابوالحسن لیثی می گوید:

امام جعفر صادق(ع) به بعضی از دوستان و شیعیانش که در حضور او بودند، فرمودند:

«آیا می دانید روزی که خدا اسلام را در آن روز برای ما و شیعیانمان عید غدیر قرار داده، چه روزی است؟»

عرض کردند: خدا و رسول و فرزند پیامبر داناترند، آیا روز عید فطر است؟

امام فرمودند: «نه!»

گفتند: آیا روز عید قربان است؟ امام فرمودند:

«نه! البتّه این دو روز، بزرگ و با شرافت هستند؛ امّا روز منار دین بزرگتر است و آن روز هیجدهم ذی حجّه است که پیامبر خدا(ص) هنگامی که از حجّـ［ الوداع بازگشت و به غدیر خم رسید و. ..».

2.عبدالرّحمن بن سالم از پدرش نقل می کند که گفت:

از امام صادق(ع) پرسیدم: آیا مسلمانان غیر از روز جمعه و عید قربان و عید فطر، عید دیگری دارند؟

فرمودند: «آری. عیدی بزرگتر!»

گفتم: فدایت شوم، کدام عید است؟

فرمودند: «روزی که پیامبر خدا، امیرالمؤمنین را به خلافت نصب کردند و فرمودند: «هر کس که من مولای او هستم، علی مولای او است.»

پرسیدم: آن روز، چه روزی است؟

فرمودند: «به روز چه کار داری؟8 سال همیشه در گردش است؛ ولی آن روز، روز هجدهم ذی حجّه است.»

عرض کردم: چه کاری سزاوار است در آن روز انجام دهیم؟

فرمودند: «خدا را یاد کنید و به روزه و عبادت بپردازید و محمّد و آل محمّد، صلی الله علیه وآله، را یاد نمایید؛ زیرا پیامبر خدا به امیرالمؤمنین(ع) وصیّت کرد که مسلمانان این روز را عید بگیرند و انبیا چنین می کردند؛ به اوصیا خود همین سفارش را می نمودند و آن روز را عید می گرفتند.»

بر اساس همین روایات است که می بینید شیعیان از زمان ائمه اطهار(ع) تا کنون در تمام کشورها هر سال روز غدیر را عید می گیرند و به وسیله نماز، تلاوت قرآن و خواندن دعاهای مأثور به خدا تقرّب می جویند، خدا را بر کامل ساختن دین و تمام نمودن نعمت به وسیله امامت علی(ع) سپاس گزاری می کنند، به ملاقات یکدیگر می روند، با چهره ای گشاده، با نیکی و احسان و مسرور ساختن خویشاوندان و همسایگان، به خدا تقرّب می یابند و اگر یکی ازآنها برادر دینی خود را در این روز ملاقات کند، با او مصافحه می کند و می گوید:

الحمد لله الذی جعلنا من المتمسّکین بولایه امیرالمؤمنین و الائمه الطّاهرین.

و هر سال در این عید سعید، شیعیان به سوی مرقد پیشوای بزرگ دین، امیرالمؤمنین(ع) در «نجف اشرف» روانه می شوند و جمعیّتی که نزد قبر مقدّس آن حضرت برای زیارت اجتماع می کنند، از نیم میلیون کمتر نیست که از هر ناحیه ای به آنجا وارد می شوند تا عمق محبّت، دوستی و استحکام اعتقاد به پیشوای راستینشان، امیرالمؤمنین(ع) را نسبت به خویش تأکید کنند و شرافت حضور نزد مقام مبارک وی را برای خود ثبت نمایند.

در ادامه مطالب مرتبط با این عید فرخنده را دنبال کنید.

مولودی مجید بنی فاطمه

اعمال شب و روز عید غدیر

اشعار مناسبتی عید غدیر

ویدئو مداحی مناسبتی از سید مجید بنی فاطمه

10