علائم اسکیزوفرنی
بیماری اسکیزوفرنی نوعی بیماری روانی بسیار حاد و جدی محسوب می‌شود که بر نحوه تفکر، احساس و رفتار فرد تأثیر می گذارد.
علائم اسکیزوفرنی احتمالا باعث ایجاد اخلال در فعالیت‌های روزمره و معمولی افراد شود، اما درمان‌های موثری برای این بیماری وجود دارند. بسیاری از بیماران پس از درمان این امکان را به دست می‌آورند که به مدرسه یا سر کار بروند، مستقل شوند و روابط شخصی داشته باشند.
شروع بیماری
شناسایی علائم بیماری اسکیزوفرنی اهمیت زیادی دارد که می‌تواند به کمک سریع به فرد مبتلا بیانجامد. فردی که به این بیماری مبتلا است، به طور معمول در دوره اول عود کردن بیماری شناسایی می‌شود. این مورد معمولا در سنین 16 تا 30 سالگی رخ می‌دهد. یک گام مهم در جهت بهبودی فرد این است که درمان در سریع‌ترین زمان ممکن پس از وقوع اولین دوره روان‌پریشی آغاز شود. با این تحقیقات مشخص کرده که ایجاد تغییرات در تفکر، خلق و خو و عملکرد اجتماعی به صورت تدریجی قبل از اولین دوره روان‌پریشی اتفاق می‌افتد.
مراحل اسکیزوفرنی
مراحل اسکیزوفرنی می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد، اما به طور کلی به سه دسته اصلی تقسیم می شوند: روان‌پریشی، منفی و شناختی.
مهم‌ترین علائم اسکیزوفرنی شامل تغییراتی در نحوه تفکر، عمل و تجربه شخص از جهان است. افراد مبتلا به علائم روان‌پریشی ممکن است حس مشترک واقعیت را با دیگران از دست بدهند و دنیا را به شکلی تحریف شده تجربه کنند. برای برخی افراد، این علائم می‌آیند و می‌روند. برای برخی دیگر، علائم با گذشت زمان پایدار می‌شوند.
علائم روان‌پریشی
این علائم عبارتند از:
- توهمات: وقتی شخصی چیزهایی را می‌بیند، می‌شنود، بو و مزه می‌کند یا احساس می‌کند که در واقع وجود ندارند. شنیدن صدا برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی رایج است. افرادی که صداها را می‌شنوند، ممکن است برای مدت طولانی قبل از اینکه خانواده یا دوستان متوجه مشکلی شوند، آنها را بشنوند.
- هذیان: زمانی که فردی باورهای قوی دارد که درست نیست و ممکن است برای دیگران غیرمنطقی به نظر برسد. به عنوان مثال، افرادی که دچار توهم هستند، ممکن است بر این باور باشند که افراد در رادیو و تلویزیون پیام‌های خاصی ارسال می‌کنند که نیاز به پاسخ خاصی دارد، یا ممکن است فکر کنند که در خطر هستند یا دیگران سعی دارند به آنها صدمه بزنند.
- اختلال فکری: زمانی که فرد روش‌های فکری غیرعادی یا غیرمنطقی دارد. افراد مبتلا به اختلال فکر ممکن است در سازماندهی افکار و گفتار خود دچار مشکل شوند. گاهی اوقات یک فرد ناگهان صحبت خود را قطع می‌کند و به فکر فرو می‌رود، از موضوعی به موضوع دیگر می‌پرد یا کلماتی را می‌سازد که معنایی ندارند.
- اختلال حرکتی: زمانی که فرد حرکات بدنی غیرطبیعی از خود نشان می‌دهد. افراد مبتلا به اختلال حرکتی ممکن است حرکات خاصی را بارها و بارها تکرار کنند.
علائم منفی
علائم منفی شامل از دست دادن انگیزه، از دست دادن علاقه یا لذت بردن از فعالیت‌های روزانه، کناره‌گیری از زندگی اجتماعی، مشکل در نشان دادن احساسات و مشکل در عملکرد طبیعی است. علائم منفی عبارتند از:
- داشتن مشکل در برنامه‌ریزی و انجام فعالیت‌هایی مانند خرید مواد غذایی
- داشتن مشکل در پیش‌بینی و احساس لذت در زندگی روزمره
- صحبت کردن با صدای کسل‌کننده و نشان دادن حالت چهره محدود
- اجتناب از تعامل اجتماعی یا تعامل به روش‌های ناهنجار اجتماعی
- داشتن انرژی بسیار کم و صرف زمان زیادی در فعالیت‌های غیرعادی. در موارد شدید، ممکن است فرد برای مدتی از حرکت یا صحبت کردن دست بکشد، که به این حالت بیماری کاتاتونی می‌گویند.
گاهی اوقات این علائم با علائم افسردگی یا سایر بیماری‌های روانی اشتباه گرفته می‌شود.
علائم شناختی
علائم شناختی شامل مشکلات در توجه، تمرکز و حافظه است. این علائم می‌تواند پیگیری مکالمه، یادگیری چیزهای جدید یا به خاطر سپردن قرار ملاقات‌ها را دشوار کند. سطح عملکرد شناختی یک فرد یکی از بهترین روش‌های پیش‌بینی برای عملکرد روزانه آنهاست. عملکرد شناختی با استفاده از آزمون‌های خاص ارزیابی می‌شود. علائم شناختی عبارتند از:
- داشتن مشکل در پردازش اطلاعات برای تصمیم‌گیری
- دشواری در استفاده از اطلاعات بلافاصله پس از یادگیری آن
- عدم تمرکز یا توجه
اسکیزوفرنی در مقابل اختلال شخصیت چندگانه
اگرچه برخی از علائم ممکن است در ظاهر مشابه به نظر برسند، اما اسکیزوفرنی یک اختلال شخصیت چندگانه نیست. افراد مبتلا به این اختلال دو یا چند هویت متمایز دارند که به طور متناوب کنترل آنها را به دست می‌گیرند.
عامل بیماری اسکیزوفرنی
عوامل متعددی ممکن است در خطر ابتلای فرد به اسکیزوفرنی نقش داشته باشند، از جمله عامل بیماری اسکیزوفرنی می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- ژنتیک: اسکیزوفرنی گاهی در خانواده‌ها دیده می‌شود. با این حال، صرف اینکه یکی از اعضای خانواده مبتلا به اسکیزوفرنی است، به این معنا نیست که سایر اعضای خانواده نیز به آن مبتلا خواهند شد. مطالعات نشان می‌دهد که بسیاری از ژن‌های مختلف ممکن است شانس ابتلای فرد به اسکیزوفرنی را افزایش دهند، اما هیچ ژن به تنهایی باعث ایجاد این اختلال نمی‌شود.
- محیط: ترکیبی از عوامل ژنتیکی و جنبه‌های محیطی و تجربیات زندگی فرد ممکن است در ایجاد اسکیزوفرنی نقش داشته باشد. این عوامل محیطی ممکن است شامل زندگی در فقر، محیط‌های پراسترس یا خطرناک و قرار گرفتن در معرض ویروس‌ها یا مشکلات تغذیه‌ای قبل از تولد باشد.
- ساختار و عملکرد مغز: افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است در اندازه نواحی خاص مغز و ارتباط بین نواحی مغز تفاوت داشته باشند. برخی از این تفاوت‌های مغزی ممکن است قبل از تولد ایجاد شود. محققان در حال کار برای درک بهتر چگونگی ارتباط ساختار و عملکرد مغز با اسکیزوفرنی هستند.
درمان‌ها و روش‌های درمانی
آیا می‌دانید که درمان اسکیزوفرنی چیست؟ درمان‌های کنونی برای اسکیزوفرنی بر کمک به افراد برای مدیریت علائم خود، بهبود عملکرد روزانه و دستیابی به اهداف زندگی شخصی، مانند تکمیل تحصیلات، دنبال کردن شغل و داشتن روابط رضایت‌بخش متمرکز است.
داروهای ضد روان‌پریشی
این داروهای می‌توانند به کاهش شدت و تکرار علائم کمک کنند. این داروها معمولا هر روز به صورت قرص یا مایع مصرف می‌شوند. برخی از داروهای ضد روان‌پریشی به صورت تزریقی یک یا دو بار در ماه تجویز می‌شوند.
اگر علائم فرد با داروهای معمول بهبود نیافت، ممکن است کلوزاپین تجویز شود. افرادی که کلوزاپین مصرف می‌کنند، باید به طور منظم آزمایش خون انجام دهند تا عارضه جانبی بالقوه خطرناکی که در 1-2٪ از بیماران رخ می‌دهد، بررسی شود.
افراد به روش‌های مختلف به داروها پاسخ می‌دهند. مهم است که هر گونه عوارض جانبی را به متخصص روانپزشک گزارش کنید. بسیاری از کسانی که دارو مصرف می‌کنند، با شروع مصرف این داروها عوارض جانبی مانند افزایش وزن، خشکی دهان، بی‌قراری و خواب‌آلودگی را تجربه می‌کنند. برخی از این عوارض جانبی ممکن است با گذشت زمان از بین بروند، در حالی که برخی دیگر ممکن است باقی بمانند.
درمان‌های روانی اجتماعی
این درمان به افراد کمک می‌کند راه‌حل‌هایی برای چالش‌های روزمره بیابند و علائم را در حین حضور در مدرسه، کار، و ایجاد روابط مدیریت کنند. این درمان‌ها اغلب همراه با داروهای ضد روان‌پریشی استفاده می‌شوند. افرادی که در درمان‌های روانی-اجتماعی منظم شرکت می‌کنند، کمتر شاهد عود کردم دوباره علائم در خود خواهند بود.
نمونه‌هایی از این نوع درمان عبارتند از: درمان شناختی رفتاری، آموزش مهارت‌های رفتاری، اشتغال حمایت شده و مداخلات اصلاح شناختی.
درمان سوء مصرف مواد مخدر و الکل
برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی معمولا مشکلاتی با مواد مخدر و الکل دارند. یک برنامه درمانی که شامل درمان اسکیزوفرنی و مصرف مواد باشد برای بهبودی مهم است زیرا مصرف مواد می‌تواند در درمان اسکیزوفرنی اختلال ایجاد کند.
برنامه‌های آموزشی می‌توانند به خانواده و دوستان کمک کنند تا در مورد علائم بیماری اسکیزوفرنی، گزینه‌های درمانی و استراتژی‌های کمک به افراد مبتلا به این بیماری بیاموزند. این برنامه‌ها می‌توانند به دوستان و خانواده کمک کنند تا پریشانی خود را مدیریت کنند، مهارت‌های مقابله‌ای خود را تقویت کنند.
