اسیدهایی که جان می‌سوزانند

زن می گوید: "چند هفته بعد از جدایی به تماس های همسر سابقم پاسخ می دادم. فکر می کردم اینطور بهتر می تواند با جدایی کنار بیاید ولی وقتی متوجه شدم این تماس ها بیشتر از اینکه برای درک جدایی برایش مفید باشد موجب وابستگی شده است از همه راه های  تماس تلفنی  و ارتباطات در فضای مجازی را با او مسدود کردم. چند روز بعد از این اقدام، کودکم در آغوشم بود. در کوچه خانه پدری در حال قدم زدن بودم که ناگهان صورتم سوخت،  اسید  را پاشید. دخترم هم سوخت. کمی از اسید روی خودش ریخت، خودش هم سوخت. پدرم برای کمک آمد ، او هم سوخت."

بخوانید: اسیدپاشی عاشق کینه جو به زن جوان و دختر بی گناهش

یک خانواده، قربانی ، روان پریشان یک مرد، نبود فرهنگسازی مناسب برای کاهش جرم  اسیدپاشی  در ایران، کمرنگ بودن اقدامات نهادهای پیشگیری از جرم شدند. این اولین اسیدپاشی در ایران نیست و آخرین هم نخواهد بود. این زخم در جامعه بدون تلاش های نهادهای فرهنگی برای کاهش ارتکاب این جنایت ادامه دارد.

معروفترین پرونده  اسیدپاشی  در چند دهه اخیر به پرونده آمنه بهرامی بر می گردد. دختری زیبا که با زبان روزه از محل کار بر می گشت که خواستگاری که به او جواب رد داده بود، ناگهان مقابلش ظاهر شد و سطل اسید بر صورت آمنه پاشیده شد.

بخوانید: آمنه بهرامی: هنوز دیه‌ام را نگرفته‌ام

آمنه بهرامی متولد سال 1356 در 12 آبان سال 1383 زندگیش با یک اسیدپاشی دگرگون شد.

وقتی آمنه برای اولین مرتبه وارد  دادسرای جنایی  تهران شد. سر تا پا سیاه پوشیده بود با حریر سیاه رنگی بر صورت. دختری جوان که چون عروسی سیاه پوش از پله های دادسرای بالا می رفت. اسید چشمانش را از او گرفته بود. او نمی دید که وقتی حریر سیاه را از صورت برداشت، حاضران در دادسرا چگونه رنگ از صورتشان پرید و فشارهایشان از مشاهده آن چهره ویران شده چنان افت کرد که توان ایستادن نداشتند. آنها حتی با دیدن چهره این دختر، زجر کشیدند اما آمنه با آن جنایتی که با زندگیش شده بود، زندگی را ادامه داد. دادخواهی کرد. ازتلاش برای رسیدن به حق قانونی خود برای رسیدن به قصاص اسیدپاش خسته نشد. آنقدر پله های دادگاه را بالا و پایین رفت تا حکم قصاص را گرفت. حکم اینگونه بود که باید با یک فرایند پزشکی، عامل این اسیدپاشی، برای قصاص چشمانش با اسید نابینا می شد. 

آمنه در این مصاحبه که پیش از زمان اجرای حکم قصاص انجام شد گفته بود:

"نزدیک به هفت سال است که آواره و سرگردان شده‌ام. در این سال‌ها فقط رنج کشیده و به خود گفته‌ام این امتحان الهی بوده‌است. باور کنید، هیچ‌کس نمی‌تواند کابوس‌های مرا حتی در ذهن خود تصور کند؛ پارچ قرمز اسیدی که به یک باره تمام وجودم را به آتش کشید."

وی افزود برای اجرای این حکم، به انتقام فکر نمی‌کند:

"من کینه‌ای نیستم، در این سال‌ها دریغ از یک احوال‌پرسی و کمک از سوی خانواده مجید، من در این مدت به این باور رسیدم که اجرای این حکم را برای خودم نمی‌خواهم."

آمنه می‌گوید این حکم را برای جامعه می‌خواهد:

"می‌خواهم اجرای حکم درس عبرتی باشد برای کسانی که ناجوانمردانه از اسید استفاده می‌کنند. وقتی حکم قصاص چشم‌های مجید صادر شد، به من گفتند بیا تا حکم را اجرا کنیم؛ اما من گفتم باید خبرنگارها هم باشند تا خبر این قصاص به گوش کسانی برسد که می‌خواهند با اسید، زندگی دیگران را تباه کنند."

و درنهایت آمنه، متهم را تا خود تختی که باید قصاص می شد کشاند. هیچ کسی باور نمی کرد، دختری که تا این حد مصمم در گرفتن حکم قصاص، متهم است درست در لحظه ای که متهم فاصله ای تا نابینایی و قصاص نداشت، آمنه فریاد بزند که قصاص نکنید.

آمنه، تلاش کرد که حق قصاص  را بگیرد تا اسیدپاشان بدانند از قصاص در امان نیستند اما در وجود آن دختر انسانیت جایگاه گسترده تری از حس انتقام داشت. او از انتقام گذشت.

آمنه همچنان با آن چهره زندگی می کند. حتی کتاب زندگی خود را نوشته است. اما نقطه تلخ ماجرا آنجاست که تلاش نهادهای فرهنگی برای از بین بردن آمار اسیدپاشی در ایران ، نتیجه قبولی نداشته است و حتی میزان تلاش نهادهای فرهنگی برای کاهش ارتکاب این جرم در جامعه ایران، بلاتکلیف و نامشخص است.

پرونده مهم دیگری که در خصوص اسیدپاشی در ایران بسیار مهم است و همچنان رسانه ها و مردم منتظر به نتیجه رسیدن آن پرونده هستند، اسیدپاشی ها در شهر اصفهان است که متهم یا متهمان این پرونده هنوز بازداشت نشده اند.

چه کسانی اسیدپاشی می کنند

اکثریت قربانیان اسیدپاشی نه تنها در ایران که در جهان،زنان هستند. چرا اسیدپاشی معمولا برای زنان و دختران اتفاق می افتد؟ شایع ترین دلایل حمله به زنان و دختران، امتناع از ازدواج، انکار رابطه جنسی و طرد جنسی مردان و پسران است. 

جرم اسیدپاشی معمولاً توسط افرادی انجام می شود که به دلایل مختلف،از جمله رقابت در بازار فروش، حفظ قدرت و تسلط بر افراد خاص، یا انتقام گیری از افراد خاص، به این روش توجه می کنند.

با توجه به آمارها، در بعضی کشورها مانند بنگلادش، هند، پاکستان و کلمبیا، جرائم اسیدپاشی بسیار شایع هستند. دلایل اصلی شایع بودن این جرائم در این کشورها عوامل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی است.

آمار اسیدپاشی در ایران

اسیدپاشی فقط از سوی مردان برای زنان نیست. حتی طبق آمار رسمی ، مردان بیشتر قربانی اسیدپاشی شده اند.

در خصوص اسیدپاشی در ایران آخرین آمار رسمی، تحقیقی است که  از اردیبهشت ۱۳۸۳ تا مهر ۱۳۸۹ و در بیمارستان سوانح و سوختگی شهید مطهری گرفت. در طی این شش سال ۵۹ بیمار برای اسیدپاشی در این بیمارستان که در آن زمان مرکز اصلی رسیدگی به این بیماران بود، تحت مداوا قرار گرفتند. از این تعداد، ۵۱ درصد مرد و ۴۹ درصد زن بودند که اکثر آنها از سوی بستگان نزدیکشان در ناحیه بالایی بدن مورد حمله قرار گرفته بودند.

همانطور که مشاهده می‌کنید، تنها مدارک مستدل درباره آمار زنان و مردان قربانی اسیدپاشی در ایران نشان می‌دهد زنان و مردان تقریبا به یک اندازه قربانی اسیدپاشی می‌شوند.

برای کاهش جرم اسیدپاشی در ایران چه اقداماتی باید انجام شود

چندین سازمان وجود دارند که می توانند اقداماتی را برای کاهش جرم اسیدپاشی در ایران انجام دهند:

قوه قضاییه: قوه قضاییه می تواند قوانین و مقررات مربوط به اسیدپاشی را تقویت کند، مجازات عاملان را افزایش دهد و واحدهای پلیسی  تخصصی را برای تحقیق و پیشگیری از این گونه جرایم ایجاد کند.

سازمان‌های غیردولتی : سازمان‌های غیردولتی می‌توانند از طریق کمپین‌های عمومی و برنامه‌های آموزشی، آگاهی را در مورد موضوع اسیدپاشی افزایش دهند، خدمات پشتیبانی و توانبخشی را برای قربانیان ارائه دهند و از اصلاحات قانونی برای حمایت از حقوق قربانیان حمایت کنند.

موسسات پزشکی: بیمارستان ها و کلینیک ها می توانند مراقبت های پزشکی و درمان تخصصی برای قربانیان اسیدپاشی، از جمله جراحی ترمیمی و مشاوره روانی ارائه دهند.

روحانیون : روحانیت جامعه می توانند در افزایش آگاهی در مورد اثرات مضر اسیدپاشی و ترویج حل و فصل مسالمت آمیز درگیری نقش داشته باشند.

رسانه ها: رسانه ها می توانند با انتشار گزارش در مورد اسیدپاشی با تاکید بر احکام سنگین برای عاملان و، تاکید بر تاثیر آن بر قربانیان و خانواده های آنها و درخواست برای اقدام برای پیشگیری از این گونه جرایم، در کاهش وقوع اسیدپاشی کمک کنند.