کشف پاشنه آشیل ویروس آنفلوآنزا
دانشمندان مؤسسه پژوهشی اسکریپس، دانشگاه شیکاگو و مدرسه پزشکی ایکان در مانت ساینای نقطه ضعف تازه‌ای در ویروس آنفلوانزا یافته‌اند که باعث پیشرفت در ساخت واکسنی جهانی برای این ویروس می‌شود.
به گزارش مدیکال‌اکسپرس، آنتی‌بادی‌های علیه بخش "لنگر" ویروس که مدت‌ها نادیده گرفته می‌شدند، پتانسیل تشخیص طیف گسترده‌ای از سویه‌های آنفلوانزا حتی زمانی که ویروس سال به سال جهش می‌کند را دارند. نتیجه مطالعات آن‌ها به تازگی در مجله‌ی نیچر منتشر شده است.
"اندرو وارد" (Andrew Ward)، استاد زیست‌شناسی ساختاری و محاسباتی یکپارچه از موسسه اسکریپس و از نویسندگان ارشد این مقاله می‌گوید: کشف منطقه آسیب‌پذیر جدید روی ویروس همیشه هیجان‌انگیز است زیرا می‌تواند راه را برای ساخت واکسن هموار کند و همچنین نشان می‌دهد که به رغم سال‌ها تلاش برای ساخت واکسن آنفلوانزا هنوز موارد جدیدی برای کشف وجود دارد.
"پاتریک ویلسون"(Patrick Wilson) از نویسندگان ارشد که پیش‌تر در دانشگاه شیکاگو بوده و اکنون به عنوان پروفسور اطفال در دانشکده پزشکی ویل کورنل(Weill Cornell) مشغول به کار شده می‌گوید: با کشف نقاط آسیب‌پذیر ویروس آنفلوانزا در برابر آنتی‌بادی‌هایی که در طیف گسترده‌ای از این ویروس‌ها مشترک هستند می‌توان واکسنی طراحی کرد که کمتر تحت تاثیر جهش‌ها قرار بگیرد. آنتی‌بادی "لنگر" به چنین نقاطی متصل می‌شود.
در یک سال معمولی، آنفلوانزا بیش از ۲۰ میلیون نفر در ایالات متحده آمریکا را مبتلا می‌کند و باعث فوت بیش از ۲۰ هزار نفر می‌شود. واکسن‌های آنفلوانزا به طور معمول سیستم ایمنی را تحریک می‌کنند تا آنتی‌بادی تولید کند که قسمت سر هماگلوتینین(HA) را تشخیص می‌دهد. هماگلوتینین نوعی گلیکوپروتئین است که از سطح ویروس به سمت بیرون آمده است و سر آن در دسترس‌ترین بخش است که آن را تبدیل به هدف خوبی برای سیستم ایمنی می‌کند. متاسفانه این گلیکوپروتئین یکی از مواردی است که بیشترین تغییر را می‌کند و سالانه این بخش دچار جهش می‌شود و به همین دلیل باید واکسن جدید تولید کرد.
محققان واکسن‌های آزمایشی آنفلوانزا را به گونه‌ای طراحی کرده‌اند که جهانی‌تر باشد بدین معنا که بدن را وادار به تولید آنتی‌بادی‌هایی کند که بخش ساقه هماگلوتینین که کمتر تغییر می‌کند را مورد هدف قرار می‌دهند. برخی از این واکسن‌های جهانی در حال حاضر تحت آزمایشات بالینی قرار گرفته‌اند.
در این مطالعه جدید، گروهی مشترک از دانشمندان، ۳۵۸ آنتی‌بادی گوناگون در خون افرادی که در فاز اول آزمایش بالینی، واکسن آنفلوانزا دریافت کرده بودند یا به طور طبیعی به این ویروس آلوده شده بودند را مورد بررسی قرار دادند.
بسیاری از آنتی‌بادی‌های موجود در خون شرکت‌کنندگان از دسته‌ای بودند که ساقه یا سر هماگلوتینین را تشخیص می‌دادند. اما گروه جدیدی از آنتی‌بادی‌ها نیز مشخص شد. آنتی‌بادی‌هایی که به انتهایی‌ترین قسمت ساقه یا بخشی موسوم به "لنگر"(Anchor) متصل می‌شدند. این بخش در نزدیکی جایی که هر مولکول هماگلوتینین به غشای ویروس متصل می‌شود، قرار دارد.
"جولیانا هان"(Julianna Han) و "جنا گاتمیلر"(Jenna Guthmiller) نویسندگان اولیه این مقاله این منطقه را "لنگر" نامیدند و شروع به مطالعه بیشتر آن کردند.
در مجموع، دانشمندان ۵۰ آنتی‌بادی مختلف برای بخش "لنگر" هماگلوتینین در ۲۱ نفر یافتند. این آنتی‌بادی‌ها توانایی تشخیص طیف گسترده‌ای از ویروس‌های آنفلوانزای H۱ را داشتند که بسیاری از عوامل آنفلوانزای فصلی را شامل می‌شود.
برخی از آنتی‌بادی‌ها قادر به تشخیص سویه‌های H۲ و H۵ نیز در آزمایش‌های آزمایشگاهی بودند. این دو نوع مسئول همه‌گیری‌ها هستند. در موش‌ها، این آنتی‌بادی‌ها به خوبی در برابر سه نوع مختلف از ویروس آنفلوانزای H۱ محافظت ایجاد کردند.
"هان" می‌گوید: برای افزایش محافظت در برابر این ویروس‌ها که به سرعت جهش می‌یابند باید تمامی ابزاری که داریم را به کار بگیریم. این کشف یک هدف بسیار قوی دیگر به لیست ما اضافه می‌کند. از همه مهم‌تر، این دسته از آنتی‌بادی‌ها در افراد نسبتا رایج هستند و به دسته‌ای از آنتی‌بادی‌ها تعلق دارند که بدن هر فردی قادر به ساختن آن است.
"گاتمیلر" می‌گوید: سیستم ایمنی بدن توانایی ساخت آنتی‌بادی برای این اپیتوپ‌ها(epitope) را دارد و تنها کاری که باید کرد استفاده از روش‌های جدید مهندسی پروتئین برای ساخت واکسن‌هایی است که ساخت این آنتی‌بادی را به تعداد مناسب تحریک می‌کنند. اپیتوپ قسمتی از یک آنتی‌ژن است که توسط سیستم دفاعی بدن تشخیص داده می‌شود.
محققان می‌گویند که واکسن‌های بهبودیافته جهانی در آینده می‌توانند هدفمندتر ساخت آنتی‌بادی‌های "لنگر" را تحریک کنند.
تا به امروز، دانشمندان در تلاش برای طراحی یک واکسن جهانی به هدف قرار گرفتن منطقه "لنگر" توجهی نداشتند. در ایده‌آل‌ترین حالت، یک واکسن جهانی آنفلوانزا باعث ساخت آنتی‌بادی‌هایی علیه چندین منطقه در ویروس از جمله "لنگر" و ساقه هماگلوتینین می‌شود و ایمنی در برابر ویروس‌های در حال جهش را افزایش می‌دهد.
محققان در حال برنامه‌ریزی تحقیقاتی هستند که طی آن واکسنی طراحی کنند که بیشتر و به طور مستقیم منطقه "لنگر" هماگلوتینین را در سویه‌های مختلف آنفلوانزا مورد هدف قرار دهد.
