مناطق خطر؛ کدام بنادر در دریای سرخ می‌تواند باعث شروع درگیری بین ایران و عربستان شود؟

به گزارش خبر فوری ، طی یک حمله در دریای سرخ، یک فروند نفت‌کش ایرانی متعلق به شرکت ملی نفت‌کش در ۶۰ مایلی بندر جده عربستان سعودی دچار انفجار در بخش بدنه شد. برخی منابع خبر دادند که اصابت موشک، عامل این انفجار بوده و متهم اصلی هم عربستان است.

اگرچه همزمانی این حمله با ورود نخست وزیر پاکستان جهت میانجیگری بین آل سعود و ایران باعث شبهات بسیاری شد اما نباید فراموش کرد که این حمله تاثیر مخربی برا روابط دو کشور داشت.

اکنون بسیاری معتقدند حمل و نقل دریایی برای هر دو کشور خطرناک بوده و می‌تواند مشکلات بعدی را در پی داشته باشد. یک اتفاق دیگر در دریای سرخ و یا خلیج فارس می‌تواند دو کشور را رسما وارد جنگ نظامی کند. اما کدام مناطق دریایی برای دریانوردی ایران و عربستان خطرناک است و چگونه موقعیت استراتژیک دریایی می‌تواند به ایران و عربستان سعودی آسیب بزند؟

در این گزارش سعی داریم مروری بر دست برتر و توانایی های استراتژیک عربستان و ایران در آبهای جنوب کشورمان داشته باشیم.

برتری عربستان؛ سواحل آفریقا و شمال دریای سرخ

طبق گزارش برخی رسانه‌ها عربی و انگلیسی عربستان از ترس ایران در طول این چند سال سرمایه گذاری وحشتناکی در مناطق ساحلی دریای سرخ کرده است. وبگاه صهیونیستی دبکا مدتی پیش در مقاله ای مدعی شد امارات و عربستان (زمانی که در ائتلاف سیاسی بودند) از ترس ایران 5 بندر و پایگاه دریایی در دریای سرخ، خلیج عدن و جنوب اقیانوس هند در شبه جزیره عربستان ایجاد کرده اند. نقشه زیر کلیات این بنادر و موقعیت آنها را نشان می‌دهد.

طبق نقشه بالا، عربستان همچنین سعی کرده از طریق اتحاد با کشورهای ساحلی آفریقا به خصوص سومالی دریای سرخ را از آن خود کند و مانع دریانوردی مخالفانش در این مناطق شود. عربستان از طریق شرکت اجرایی بندری بوساسو در سومالی حدود 336 میلیون دلار در این کشور آفریقایی هزینه کرده وسعی کرده بندرهای سومالی را از آن خود کند.

به جز این، عربستان و امارات چند سال گذشته طی توافقی با کشورهای ساحلی آفریقا سه پایگاه در مناطق ساحلی کشورهای شرق قاره سیاه ایجاد کردند: پایگاه عصب در اریتره، پایگاه ساحلی جیبوتی و پایگاه بربره در شمال سومالی. در این میان بربره از مناطق دیگر مهم تر است چراکه بر یکی از مسیرهای اصلی حمل و نقل نفتی در دریای سرخ و جنوب اقیانوس هند تسلط دارد.

مشکلات عربستان در دریای سرخ؛ تسلط بر ایران بر جنوب و جدایی از امارات

با این حال تحلیل بالا وجهی از قضیه است. در حالیکه عربستان سعی دارد شمال دریای سرخ را از آن خود کند، جنوب این دریا(به خصوص تنگه باب المندب) در اختیار متحدان ایران و انصار الله یمن است. عربستان چند سالی هست که درگیر جنگ یمن است و علی رغم تسلط بر عدن، بیشتر مناطق را از دست داده است. تنگه باب المندب که بدون شک شاهرگ حمل و نقل دریایی است در اختیار انصار الله یمن است که در اتحاد با ایران قرار دارند.

به جز این، اختلاف شدید نیروهای عربستانی و اماراتی باعث شده است که مناطق مهمی از یمن دوپاره شده و از دست عربستان بیرون بیاید. همانطور که مشخص شده، امارات دیگر موتلف عربستان و بله قربان گوی آل سعود نیست و حوادث اخیر نشان داده این کشور کوچک تمایلات بسیاری به اتحاد با ایران دارد(در این رابطه اینجا را بخوانید).

اگر چنین باشد باید مناطق مهمی از نقشه را از دسترس عربستان خارج بدانیم. به جز خلیج عدن که تفوق نیروهای اماراتی در آن مشهود است، سه بندر مهم آفریقایی که در بالا ذکر آن رفت اکنون به علت انعقاد قرار داد با امارات در حالت خاموش به سر برده وبعید است به راحتی تابع عربستان شوند. تنها بندری که عربستان به طور مستقل و جدا از امارات در دریای سرخ بر آن تسلط دارد، بندر سودان است. بندری بزرگ در شمال دریای سرخ که البته استراتژیک بوده و مسیر حرکت کشتی‌ها به کانال سوئز و مصر است (هر چند به اهمیت مناطق جنوبی نمی رسد چون دسترسی مستقیم به آبهای پهناور و اقیانوس ندارد).

برتری ایران؛ تسلط بر خلیج فارس و لوله‌های نفتی داخل شبه جزیره

طبق گزارش مرکز تحقیقات دفاعی هند (IDR ) بیشتر نفت و گاز عربستان از خلیج فارس و دریای عمان به اقیانوس هند رفته و از آنجا وارد کشورهای دیگر می‌شود. مشخص است که ایران تسلط کامل را بر این دو منطقه آبی دارد. منطقه نفتی "بقیق" هم در منطقه نزدیک به دریای عمان قرار دارد و به راحتی می‌تواند توسط ایران مورد هدف قرار بگیرد. منطقه بقیق آنقدر مهم است که می‌توان گفت 50 درصد نفت اردن فقط از این منطقه تامین می‌شود.

همچنین منطقه "غوار" در شرق این کشور و نزدیک به خلیج فارس و دریای عمان وجود دارد. منطقه ای نفتی و گازی که بزرگترین منطقه تامین کننده گاز عربستان است.

به جز این، باید به مسیر عبور خط لوله های نفت و گاز عربستان هم اشاره کنیم. لوله های انتقال گاز عربستان از شرق به غرب این کشور کشیده می‌شود. این خط لوله از بندر ینبع در دریای سرخ شروع شده و تا شهر بقیق در غرب عربستان و در نزدیکی خلیج فارس ادامه دارد. هر دو منطقه به نوعی در دسترس ایران قرار دارند. ایران در دریای سرخ و خلیج فارس حضور فعالی دارد و به سرعت می‌تواند با موشکهای بالستیک دوربرد و میان بردش به این مناطق آسیب بزند.

در مورد نفت، این خطر بیشتر هم است. خط لوله نفت عربستان (در شرق این کشور) به جز مناطق فوق الذکر از بقیق تا بندر رأس تنورة در خلیج فارس و دریای عمان هم پیش رفته و از آنجا توسط نفتکش‌ها به سایر مناطق دنیا می‌رود. اگر نفت به خوبی مسیر خود را تا رأس تنورة طی کند، تازه مشکل اصلی ظاهر می‌شود. نفتکشها و کشتی‌های حامل نفت، باید از این بندر امتداد خلیج فارس و دریای عمان را طی کرده و بعد به اقیانوس هند برسند(گزارش خبر فوری در این رابطه را اینجا بخوانید)

اگر نفتکشها مستقیما از سواحل شرقی عربستان یعنی بندر ینبع بخواهند حرکت کنند باید دریای سرخ را به سمت جنوب رفته و از تنگه باب المندب عبور کنند. هر دو تنگه یعنی هرمز و باب المندب در اختیار ایران هستند. اولی مستقیم و دومی به علت اتحاد و نفوذ ایران در یمن.

38