راهکارهای غذایی برای درمان یبوست
یبوست به معنی توقف بیش‌ازحد مواد دفعی در روده است. زمان عمل دفع در افراد مختلف بسیار متفاوت است. برای بعضی افراد دو بار در روز طبیعی و برای بعضی دیگر دو بار در هفته طبیعی است.
فرناز داموغ؛ کارشناس صنایع غذایی، زیر نظر: دکتر مصطفی نوروزی، دانشیار تغذیه دانشگاه علوم پزشکی قزوین
یبوست مشکل شایعی است که کیفیت زندگی افراد را تحت تأثیر قرار داده و هزینه‌های زیادی را به بیمار و سیستم سلامت جامعه تحمیل می‌کند.
یبوست بر اساس کاهش تعداد دفع یا افزایش قوام و عدم تخلیه کامل مدفوع است که بر اساس رژیم غذایی تغییر می‌کند.
این اختلال گوارشی در اثر کندی حرکات دودی روده ایجاد می‌شود، ازجمله عوامل مؤثر برافزایش این اختلال، دریافت ناکافی منابع غنی از فیبر، ازجمله میوه و سبزی‌هاست، افراد اغلب به دلیل الگوی غذایی نادرست که اغلب پرچرب و کم فیبر و تصفیه‌شده است، دچار یبوست می‌شوند.
چه زمانی یبوست اتفاق می‌افتد؟
در واقع یبوست به معنی توقف بیش‌ازحد مواد دفعی در روده است. زمان عمل دفع در افراد مختلف بسیار متفاوت است.
برای بعضی افراد دو بار در روز طبیعی و برای بعضی دیگر دو بار در هفته طبیعی است.
اما معمولاً هر ۱۲ ساعت و گاهی هر ۷۲ ساعت یک‌بار انجام می‌شود. بیشتر مردم دست‌کم یک‌بار در زندگی خود یبوست را تجربه کرده‌اند.
یبوست معمولاً مسئله مهمی تلقی نمی‌شود، اما برای این‌که از بسیاری از دردسرهای آن رهایی یابیم، بهتر است درباره آن بیشتر بدانیم.
یبوست یک بیماری به شمار نمی‌آید، بلکه نشانه بیماری‌ها و مشکلات دیگری است.
اگر در رژیم غذایی روزانه، فیبرهای غذایی کمی موجود باشد، به‌راحتی دچار یبوست می‌شویم.
افراد مسن‌تر نسبت به جوانان یبوست را بیشتر تجربه می‌کنند. یبوست یکی از مشکلاتی است که خیلی از مردم را گرفتار می‌کند.
برخی به علت بالا رفتن سن و برخی از جوانان به علت عادت‌های نادرست غذایی و کم‌تحرکی.
لزوم توجه به دفع
به دفع مدفوع بی‌توجهی نکنید. هر چه زمان طولانی‌تر شود، آب بیشتری از مدفوع جذب‌شده و دفع آن سخت‌تر می‌شود و باعث آسیب به دیواره روده و ماهیچه رکتوم (مقعد) می‌شود.
زمان عمل دفع در افراد مختلف بسیار متفاوت است. برای بعضی افراد دو بار در روز طبیعی و برای بعضی دیگر دو بار در هفته طبیعی است.
علل ایجاد یبوست
یبوست که به اجابت مزاج دشوار یا ناکامل و نامنظم اطلاق می‌شود، از شکایات شایع بیماران است. از علل یبوست می‌توان به اختلال در عملکرد عضلات کف لگن اشاره کرد.
دیابت، زیادی کلسیم و کم‌کاری تیروئید نیز در ایجاد یبوست مؤثر هستند.
این مشکل در خانم‌ها و بزرگ‌سالان بالای 65 سال بیشتر دیده می‌شود.
عواملی نظیر مصرف چند دارو و بیماری‌هایی نظیر دیابت، پارکینسون، بی‌تحرکی و رژیم کم فیبر در افراد مبتلابه یبوست به‌طور معنی‌داری بالاتر است، این تغییرات منجر به افزایش رشد بعضی از گونه‌های میکروبی بد روده و تشدید روند یبوست می‌شود.
شیوع یبوست حدود 30-15 درصد جامعه را ممکن است گرفتار نماید.
در یک مطالعه با تعدیل عوامل مخدوش‌گر، افرادی که 6-4 بار در هفته غذای سرخ‌شده مصرف می‌کردند، نسبت به افرادی که هرگز غذای سرخ‌کردنی مصرف نمی‌کردند، خطر کمتری برای ابتلا به یبوست عملکردی داشتند.
پس از تعدیل برای فیبر مصرفی، این ارتباط از حالت معنی‌داری خارج شد. بااین‌وجود مصرف غذای سرخ‌شده، احتمال احساس (دفع ناکامل) و (دفع مدفوع) کمتر از سه بار در هفته را افزایش داد.
همچنین مصرف غذای سرخ‌کردنی، تکرر شدت این دو جزء، یبوست عملکردی را افزایش می‌دهد. شناخت عوامل مؤثر در بروز یبوست در جمعیت سالمندان و سنجش فراوانی این عوامل اهمیت بسزایی دارد و می‌تواند برای پزشکان و ضابطان سلامت جامعه برای اقدامات مناسب و به‌موقع راهنما باشد.
با توجه به گروه سنی سالمندان و ناتوانی آنان در ایجاد ارتباط مناسب به دلیل مسائل شناختی و شرم و غیره، توجه به گرفتن شرح‌حال فعال از آنان اهمیت فراوانی دارد.
گرفتن شرح‌حال مناسب و حذف عوامل خطر از مصرف داروهای مسهل و بروز عوارض یبوست در گروه آسیب‌پذیر سالمندان، تا حد زیادی جلوگیری می‌کند.
عواملی نظیر مصرف چند دارو، مصرف کلسیم بلاکرها، مصرف آنتی‌کولینرژیک‌ها، دیابت، هیپوتیروئیدی، بدخیمی، پارکینسون، بی‌تحرکی، دیالیز، سکته مغزی، رژیم کم فیبر و دهیدراتاسیون در افراد مبتلابه یبوست به‌طور معنی‌داری بالاست.
موارد ذکرشده به‌خودی‌خود در سالمندان شایع هستند و با نقش بارز در بروز یبوست در کاهش سطح کیفیت زندگی ایشان به زمین‌گیری و وابستگی بیشتر آنان منجر می‌شود.
به‌عبارت‌دیگر، بیشتر بیماران سالمند فعالیت کمی دارند و علل یادشده نیز کاهش حرکات دودی روده را بیشتر می‌کند.
به نظر می‌رسد این تغییر منجر به افزایش رشد بعضی از گونه‌های میکروبی بد روده و تشدید روند یبوست می‌شود.
بنابراین شناخت و کمک به حذف و یا تعدیل این عوامل خطر به کاهش بار اقتصادی درمان کمک قابل‌توجهی خواهد کرد.
نتیجه‌گیری
دریافت میوه و سبزی در مقایسه با توصیه‌های هرم غذایی در جامعه ناکافی است که می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد یبوست که در درازمدت ممکن است منجر به سرطان کولون شود.
برای حل این مشکل باید به آگاه‌سازی جامعه در مورد اثرات سودمند مصرف میوه و سبزی بر سلامتی، توجه بیشتری معطوف شود.
و در صورت مبتلا شدن به یبوست در موارد شدید شامل تخلیه توده مدفوع به‌وسیله شیاف‌های درمانی، استفاده از مسهل‌ها و درمان‌های رفتاری مانند نشستن سر توالت (ایرانی) و استفاده از رژیم پر فیبر می‌باشد.
در صورت بروز مشکل مراجعه به پزشک و رعایت نکات و توصیه‌های وی ضروری است. در ضمن هنگام مواجهه با این مشکل هرگز به‌صورت خودسرانه دارو مصرف نکنید.
تغییر شیوه زندگی در افراد کم‌تحرک به پرتحرکی و راه رفتن منظم روزانه توصیه می‌شود.
مصرف مایعات فراوان در طول روز در حدود 15-10 لیوان شامل آب، چای کمرنگ، دوغ (از ماست خانگی) و شیر نیز پیشنهاد می‌گردد.
پیشگیری از یبوست
بعد از مطالعات انجام‌شده و بررسی راه‌های درمان آن، رعایت نکاتی به پیشگیری و درمان یبوست کمک می‌کند که عبارت است از:
* رژیم غذایی سرشار از مایعات و فیبر: رژیمی سرشار از مواد غذایی حاوی فیبر مانند میوه و سبزیجات در رفع این مشکل بسیار مفید است.
برای جلوگیری از بروز برخی مشکلات، فیبر را به‌تدریج به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
* برای کاهش و درمان یبوست میوه و سبزیجاتی مانند سیب، هویج، کاهو، آلو، گلابی و برخی نان‌های سبوس‌دار مفید است.
* همچنین غذاهای سرشار از چربی و قند و موادی که فیبر کمی دارند، ممکن است موجب بروز یا وخامت یبوست شوند. پس خوردن این‌گونه مواد باید محدود شود.
* مصرف کافی مایعات: مصرف مناسب مایعات در پیشگیری از این بیماری نقش مهمی دارد، اما مقدار دقیق مصرف آب و سایر مایعاتی که انسان باید هرروز مصرف کند، برای هر فرد متفاوت است و به عواملی از جمله سن، جنسیت، سلامت و میزان فعالیت شما بستگی دارد. همچنین می‌بایست مصرف مواد حاوی کافئین مانند قهوه را کاهش داد زیرا آب بدن را کاهش می‌دهد.
* ورزش و فعالیت بدنی منظم: فعالیت و انجامss منظم برنامه‌ای ورزشی مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری یا شنا برای کمک به تحریک عملکرد روده مهم و مفید است.
حداقل نیم ساعت ورزش در اغلب روزهای هفته توصیه می می‌شود.
در سالمندان یبوست ممکن است منجر به سکته قلبی و مغزی، جذب سموم مدفوع و ایجاد روحیه استرسی و اضطراب در فرد گردد.
24
خیلی خوب برای سلامتی خود است ممنومم.ازاین برنامه خوبتان