باران اسیدی چه بلایی بر سلامت انسان می‌آورد؟

زمانی که آلودگی فسیلی در هوای کلان شهر‌ها یا هر نقطه دیگری به‌وجود آید، باران به‌وجود آمده به صورت اسیدی خواهد بود.‌

علت به‌وجود آمدن ذرات باران اسیدی ترکیبات گروه نیتروژن و گاز‌های گوگردی است یعنی ترکیب شدن آب موجود با گاز‌های CO۲ و وجود گوگرد به همراه نیترات باعث پدیده باران اسیدی می‌شود. در زمانی که باران اسیدی شروع به باریدن می‌کند بعد از دقایقی از غلظت آن کاسته خواهد شد، اما در هر صورت همان بارش اولیه نیز مضرات زیادی برای گیاهان و انسان دارد.

ذرات معلق کمتر از ۲,۵ میکرون و آلاینده‌های مرتبط با آن نمی‌تواند باران اسیدی به‌دنبال داشته باشد، چرا که دلیل باران اسیدی ناشی از سوختهای فسیلی است. ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون اگر به اندازه متوسط و تعادل در هوا وجود داشته باشد، می‌تواند موجب بیشتر شدن هسته تراکم بارش باران شود.

باران اسیدی، رنگ ندارد

باران اسیدی به هیچ عنوان رنگ ندارد، اما باران‌هایی که قطرات آن تیره و گل آلود است با غبار و گردوخاک همراه شده و به هیچ عنوان اسیدی محسوب نمی‌شود و خطراتی را به‌دنبال ندارد. باران معمولی هم اسیدی است. معیار تعیین اسیدی بودن یک ترکیب اصطلاحا pH یا اسیدیته نام دارد که مقیاسی لگاریتمی از مقدار یون هیدروژن مثبت موجود در آب است و مقدار عددی آن بین ۰ تا ۱۴ است. عدد ۷ در این مقیاس نشان دهنده شرایط خنثی و ۰ حداکثر اسیدی بودن و از سوی دیگر ۱۴ حداکثر شرایط قلیایی است.

باران‌های طبیعی و سالم دارای pH در حدود ۵ تا ۶ هستند. اگر pH باران از این مقدار کمتر باشد باران را اسیدی می‌نامیم. معمولا pH باران‌های اسیدی حدود ۴ است و البته مواردی نیز گزارش شده که میزانی اسیدی بودن باران به نزدیک عدد ۲ رسیده است. اما حتی این عدد هم باعث نگرانی فوری نیست. سرکه دارای pH ۲.۲ و آب لیمو ترش دارای pH ۲ است. اگرچه آب لیمو ترش یا سرکه چشمان را می‌سوزاند، اما باعث عوارض سوختگی ناشی از مواجهه فوری با اسید نمی‌شوید؛ و در یک باران اسیدی معمولی می‌توانید بدون نگرانی از آثار مستقیم آن قدم بزنید و مشکلی هم برایتان پیش نیاید.

این نوع باران‌ها به شدت برای محیط زیست مضر هستند. آن‌ها به لایه‌های زیرین زمین می‌روند، ترکیبات خاک را تغییر می‌دهند رشد گیاهان را به خطر می‌اندازاند و بر حیواناتی که از منابع آبی آلوده شده تغذیه می‌کنند اثرات وسیعی به جای می‌گذارد.

عوارض باران‌های اسیدی

مناطقی که آلودگی هوای ناشی از سوخت‌های فسیلی در آن اتفاق افتاده باشد قطعا دچار باران اسیدی می‌شوند. باران اسیدی اثرات مخربی روی جنگل‌ها، آب‌های شیرین و خاک دارد. این پدیده منجر به کشته شدن حشرات و تغییر صورت حیات موجودات آبزی می‌شود. باران اسیدی سطح ساختمان‌ها و مجسمه‌ها را می‌خورد و برای سلامت انسان مضر است. البته در جهان امروز سعی شده با کنترل میزان خروج اکسید‌های نیتروژن و گوگرد تا حد امکان از این اثرات تخریبی جلوگیری شود.

ذرات ریز معلق در هوا که از گاز‌های سولفور دی اکسید و اکسید نیتروژن تشکیل می‌شوند، اثرات مخرب و ثابت شده‌ای روی سلامت تنفس انسان دارند. همچنین تنفس دی اکسید گوگرد و اکسید‌های نیتروژن باعث می‌شود افرادی که بیماری‌های تنفسی دارند به سرعت واکنش نشان داده و این بیماری در آن‌ها تشدید شود. اگر میزان حجم این مواد در هوا افزایش یابد، که البته در هنگام باران‌های اسیدی شدید این اتفاق می‌افتد؛ افراد سالم نیز علاوه بر سردرد ممکن است عوارض تنگی نفس و یا برونشیت، گرفتگی نایچه‌های ریه، را از خود نشان دهند.

واقعیت این است که تأثیرات باران‌های اسیدی به طور نامحسوسی بسیار گسترده‌تر از تأثیرات مستقیم روی سلامتی انسان‌هاست و این موضوع تنها بخشی از آسیب‌های آن را به طور برجسته نشان می‌دهد. حتی اگر هیچ کس دچار مشکل تنفسی نشود، در درازمدت این باران‌ها در حال نابود کردن و از بین بردن شرایط متعادل طبیعت هستند و باید جلوی آن‌ها را گرفت.

راه‌حل مقابله با آلودگی چیست؟

تنها راه حل موجود تلاش برای کاهش آلودگی هوا است. بخشی از عوامل آلاینده ناشی از پدیده‌هایی مانند ریزگرد‌ها هستند، اما بخش عمده‌ای از آن را احتراق ناقص سوخت در خودرو‌ها و سوخت بی‌کیفیت خودرو‌های غیراستاندارد و آزاد شدن انبوهی از ترکیبات مضر در فرآیند‌های استحصال نفت تشکیل می‌دهند.

اما واقعیت این است که نمی‌توان مسئولیت مهار آلودگی را به تنهایی بر عهده شهروندان انداخت. آن‌ها می‌توانند با کاهش سفر‌های غیرضروری با خودرو یا مواردی از این دست نقش کوچکی بازی کنند، اما افزایش استاندارد سوخت خودرو، منع تردد خودرو‌های آلاینده و بازبینی مجوز تولید خودرو‌هایی که مشکل احتراق ناقص دارند و تلاش برای اجرای روش‌های استخراج و پالایش نفت به گونه‌ای که با آلایندگی‌های مستقیم کمتری همراه باشد شاید بتواند بخشی از این مشکل را حل کند.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان

24