مدل توسعه عربستان با تحسین و حسرت نخبگان ایرانی مواجه شده است/ دولت‌های متوالی در تهران وعده‌های بزرگ متعددی را داده اند بدون اینکه عملی کنند

محمد السلمی رییس اندیشکده "موسسه بین المللی مطالعات ایران" (رسانه) در مطلبی که در روزنامه سعودی "عرب نیوز" نشر شده، از غبطه و حسرت ایرانی‌ها از دستاورد‌های الگوی توسعه عربستان سعودی طی ۸ سال گذشته خبر داده و نوشت: منطقه خاورمیانه در حال حاضر مرحله جدیدی از رقابت موازی را تجربه می‌کند. این رقابت بر سر مدل جذاب حکمرانی و توسعه و همچنین سرمایه‌گذاری در منابع انسانی متمرکز شده است و عربستان سعودی بیش از ۸ سال پیش (از زمان روی کار آمدن پادشاه و ولیعهد جدید) این مدل را انتخاب کرد.

در طول ۳ سال گذشته، ویژگی‌های این مدل حکمرانی آشکارتر، جامع‌تر و بالغ‌تر شده است که از طریق مدرن‌سازی، باز بودن، توسعه، تنوع درآمد و بهبود رفاه اجتماعی و کیفیت زندگی در عربستان سعودی نشان داده شده است.

درست است که بسیاری از پروژه‌های عظیم اصلاحی، توسعه و سرمایه‌گذاری در عربستان سعودی هنوز در مرحله نیمه راه هستند و فاز اول به سختی در زمان دستیابی به چشم‌انداز ۲۰۳۰ تکمیل می‌شود؛ با این حال، همه کسانی که به عربستان سعودی سفر می‌کنند یا در آن زندگی می‌کنند، متوجه تحولات چشمگیر در اکثر شهر‌های آن و ذهنیت اداری تکنوکراتیک جدید در مدیریت وزارتخانه‌ها و موسسات آن شده‌اند.

این علاوه بر پروژه‌های توانمندسازی زنان، سرمایه‌گذاری‌های بزرگ در ورزش و گردشگری، و تلاش‌ها برای تقویت سهم بخش غیر رانتی یا "سوم" در تولید ناخالص داخلی پادشاهی است.

این تحولات در عربستان سعودی از نزدیک توسط جوانان جاه طلب در سراسر منطقه دنبال می‌شود، به ویژه در کشور‌هایی که عربستان با آن‌ها روابط ایده آل نداشته و یا مانند ایران با آن کشور‌ها روابط تیره‌ای دارد.

دگرگونی‌هایی که می‌توانیم آن را مدل سعودی بنامیم، بر بسیاری از جوانان ایرانی تاثیر گذاشته است که به‌دقت آنچه را که در کشور‌های همسایه، به‌ویژه کشور‌های عربی خلیج فارس در حال وقوع است، زیر نظر دارند.

مدل عربستان به طور فزاینده‌ای به معیاری تبدیل شده است که بر اساس آن عملکرد دولت‌های پی در پی ایران سنجیده می‌شود.

این وضعیت با وجود ترویج مداوم کلیشه‌های منفی و منسوخ درباره عربستان سعودی که تحت تاثیر انگیزه‌های ملی یا تاریخی است، به وجود آمده است.

دستاورد‌های عربستان سعودی از بسیاری از وعده‌های حکمرانان ایران فراتر رفته است و دولت‌های متوالی در تهران وعده‌های بزرگ متعددی را به مردم ایران می‌دهند بدون اینکه آن‌ها را در صحنه عملی کنند.

علاوه بر این، هر دولت ایران هر زمان که زمان بودجه فرا می‌رسد، وعده‌های بیشتری می‌دهد. مانند وعده‌های انتخاباتی، این وعده‌ها نه تنها محقق نشده‌اند، بلکه با اقدامات بعدی دولت، با نتایج منفی و شرایط وخیم زندگی در کشور که انتظار می‌رود در هر سطحی شاهد وخامت بیشتر باشد، به‌طور جدی در تضاد هستند.

در اینجا مایلم به برخی از اظهارنظر‌های تعدادی از شخصیت‌های ارشد ایرانی در این زمینه اشاره می‌کنم.

علی قنبری، نماینده سابق مجلس، معاون وزیر جهاد کشاورزی و عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس است. وی گفته: ایران در دام توسعه ساختگی افتاده است، زیرا توسعه واقعی به معنای تقویت زیرساخت‌ها، ایجاد شرایط در کشور برای توزیع رفاه و بهبود شرایط اقتصادی و فرهنگی است.

قنبری افزود: این در حالی است که ۶ برنامه توسعه ۵ ساله چنین نتیجه‌ای نداشته است. علاوه بر این، ارقام و آمار نشان می‌دهد رشد اقتصادی محدودی وجود دارد که به معنای تحقق توسعه واقعی نیست. ما نسبت به کشور‌های همسایه ۱۵ سال عقب هستیم. در بهترین حالت، ما ۱۰ سال از آن‌ها عقب هستیم. اگر بخواهیم واقع بینانه بگوییم، ما ۱۵ سال از کشور‌های همسایه خود مانند ترکیه، عربستان سعودی و سایرین عقب هستیم.

"وحید شقاقی شهری" یکی دیگر از چهره‌های برجسته ایرانی و کارشناس اقتصادی گفته: "عربستان سعودی در حال تجربه موج سوم دانش است و تحولی اساسی در اقتصاد دانش‌محور و تغییر نظام ثروت خود داشته است. اکنون از عناصر مولد ثروت مانند اقتصاد‌های مجازی، هوشمند و سبز و همچنین انرژی‌های تجدیدپذیر بهره می‌برد. این در حالی است که ایران همچنان موج دوم دانش را پشت سر می‌گذارد و ما اصرار بر بهبود شرایط صنعت بر اساس موج دوم داریم در حالی که رقبای ما موج سوم را آغاز کرده و برای نظام تولید ثروت آینده برنامه ریزی کرده اند. "

پروفسور "مجید مرادی" درباره تفاوت عمل و گفتار گفته: سال هاست که شعار مرگ بر آمریکا سر می‌دهیم و عربستان را به تبعیت از آمریکا به سخره می‌گیریم. اما وقتی موضوع را دوباره بررسی کنیم، متوجه می‌شویم که ایران، به جای عربستان سعودی، تابع ایالات متحده شده است (ما به دنبال راضی کردن آمریکا هستیم تا دارایی‌های مسدود شده خود در کره جنوبی را آزاد کنیم تا بتوانیم از آن‌ها برای اهداف غیرنظامی استفاده کنیم.) در همین حال، عربستان سعودی در حال مقاومت در برابر آمریکا است و از چین دعوت می‌کند تا در خاورمیانه جای پایی داشته باشد.

مرادی در زمینه اقتصاد گفت: رئیس جمهوری طی ۲ سال گذشته اعلام کرده است که ما زندگی شهروندان خود را وابسته به مذاکره با آمریکا نخواهیم کرد. اما عملا می‌بینیم که با هر خبری که از توافق هسته‌ای منتشر می‌شود، قیمت دلار بالا و پایین می‌رود. از سوی دیگر، ریال سعودی ثابت است. ریال سعودی را کوه هم از جایش تکان نمی‌دهد. "

مرادی افزود: اقتصاد قوی عامل اصلی استقلال سیاسی عربستان سعودی است نه شعار‌های ضد آمریکایی. آنچه عملا به استقلال ما لطمه وارد کرده، ضعف اقتصاد است. این تفاوت ریال ما با ریال عربستان است. ریال ما به دلیل سیاست‌های ما ضعیف است و از سوی دیگر سیاست‌های آن‌ها به دلیل ریال قوی‌ای که دارند به ثمر می‌نشیند. "

احسان بداغی، ستون‌نویس ایرانی درباره برنامه‌ریزی برای آینده نوشت: "عربستان سعودی خود را از طریق پروژه‌های بزرگی مانند کلان شهر ۵۰۰ میلیارد دلاری نئوم آماده می‌کند تا سال ۲۰۳۰ جمعیت خود را ۵۰ درصد افزایش دهد. در همین حال، ایران غربالگری جنین را ممنوع می‌کند. با این حال، بسیاری از قانونگذاران ایرانی، حاکمان سعودی را مرتجع و نادان می‌خوانند. "

ماکتی از ابرشهر آینده نئوم در استان تبوک عربستان سعودی

در ایران، به گفته یکی از کاربران ایرانی شبکه‌های اجتماعی، نمایشگاه بین‌المللی کاسپین به دلیل پخش موسیقی و برداشتن حجاب بانوان شرکت کننده در نمایشگاه تعطیل شد. وی گفت: در حالی که عربستان بازیکنان فوتبال را برای تبلیغ کشورش می‌آورد، برخی منتظرند تا تار‌های موی زنان نمایش داده شود تا «نمایشگاه بین المللی» تعطیل شود.

سیامک قاسمی، اقتصاددان ایرانی هم خاطرنشان کرد: ایده‌ای که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی برای تبدیل کشور‌های حاشیه خلیج فارس به بلوکی مشابه اتحادیه اروپا اتخاذ کرده است، به سرعت در حال انجام است. به نظر من، بعید است که این اتحادیه یک واحد پول مشترک اتخاذ کند. شکاف اقتصادی بین شمال و جنوب خلیج فارس بیشتر خواهد شد. بر اساس گزارش جهانی شادی، ایران در رتبه ۱۰۱ جهان و عربستان سعودی در رتبه ۳۰ قرار گرفته است. "

دکتر محمد السلمی در پایان مقاله خود نوشت: با هر متر و معیاری مشخص است که عربستان سعودی در حال پیشرفت، پیشروی و شکوفایی است و کشور‌های رقیب بهتر است از این موضوع درس بگیرند و الگوی حکمرانی و توسعه پادشاهی سعودی را بپذیرند.