درباره عکس یادگاری مسئولانِ در گِل، مسئله، اعتماد آسیب دیدهِ مردم است

حضور مسئولان مرتبط و غیر مرتبط در بحران‌ها و عکس گرفتن آن‌ها با درد و رنج مردم، موضوع تازه‌ای نیست که در سیل تهران به چشم آمده باشد. این تصاویر به جای اینکه صحنه‌ای از مدیریت بحران را القا کند، تصویر کاریکاتورگونه و نمایشی را به مردم القا می‌کند.

غلامرضا ظریفیان درباره عکس‌های یادگاری که در بحران‌ها از مسئولان گرفته و منتشر می‌شود، گفت: «من می‌خوام از یک زاویه دیگر به موضوع نگاه کنم؛ واقعیت این است که جامعه ما عادت کرده است که در اتفاقات ملی یا منطقه‌ای که رخ می‌دهد، بالاترین مسئولانش در سر صحنه حضور داشته باشند. اگر حضور نداشته باشند که مفصل می‌توان بحث کرد که در آن موقعیت کجا بوده‌اند و اگر هم حضور داشته باشند، درباره نحوه رسیدگی و بدسلیقگی‌هایی که در تصمیم‌گیری اتاق‌های فکر اتفاق می‌افتد، یا در شکل‌هایی که جامعه احساس بی‌اعتمادی دارد و این نوع عکس‌ها را کار تبلیغاتی می‌داند، می‌توان بحث کرد. به باور من مسئله نه آمدن یا نیامدن مسئولان و نه این نوع عکس‌هاست، بلکه مسئله اداره یک جامعه و حکمرانی است.»

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب در ادامه درباره حکمرانی جامعه، بیان کرد: «حکمرانی امری نیست که با ما خلق شده و جاری و ساری باشد. بحث حکمرانی خوب، مخصوصا در دوره‌های جدید، بحث مهمی است. هر کشوری با یک سری مزیت‌های نسبی ضعف‌ها و قدرت‌های داخلی و یک سری تهدیدات خارج از اختیار خود رو به رو است. غیر از پاندمی‌ها و اپیدمی‌ها، برخی از کشور‌ها با تهدیداتی همچون زلزله، باد‌های موسمی، سیلاب و... مواجه می‌شوند؛ بنابراین حکمرانی خوب در یک جامعه جاری و ساری است. مثلا زلزله ویژگی یک جامعه در بستر تاریخ است یا سیل یکی از مسائل مبتلابه جامعه است. اساسا در حکمرانی خوب به سیل‌ها، بیماری‌ها، خشکی‌ها، زلزله‌ها و..، معمولا با یک دید درازمدت نگاه می‌کنند و در آنجاست که مشخص می‌شود که یک دولت، مدیر، مجموعه و جامعه‌ای دارد خوب عمل می‌کند یا خیر.»

این استاد دانشگاه افزود: «به طور مثال، مسئله سیلاب‌ها مربوط به امسال نیست، بلکه موضوع مستمر جامعه ماست. به خصوص اینکه در دوازده ساله اخیر به دلایلی از جمله دستکاری زمین، تغییر جو وفضا و مشکل خشکی، سیلاب‌ها یک بحث جدی و مشخص است که عمدتا در چه مناطقی امکان وقوع دارد. گرچه معمولا هواشناسی از چند روز قبل هشدار می‌دهد و برای کشور‌هایی که روی لحظات‌شان حساب می‌کنند بسیار اهمیت دارد، اما پیش از هواشناسی، تدبیر مهم است که این تغییر را به گونه‌ای مدیریت کند که نه تنها ضایعه‌ای را وارد نکند، بلکه بتواند فرصت هم ایجاد کند.»

ظریفیان درباره جلوگیری از ضایعه و ایجاد فرصت، عنوان کرد: «مسئله آب یکی از مشکلات جامعه ماست؛ با نگاه حکمرانی خوب و با استاندار‌هایی که در این زمینه وجود دارد، طبیعتا این آب می‌تواند به جای اینکه تخریب کند و باعث کشته شدن مردم شود، به سد‌ها و مکان‌های مورد نیاز هدایت شود. در این صورت این تهدید تبدیل به فرصت می‌شود.»

وی ضمن تاکید بر اینکه مشکل اساسی این طنز و تراژدی است، گفت: «اگر مسئول به صحنه نیاید، تراژدی و اگر هم حضور پیدا کند، طنز می‌شود. اما مسئله این نیست، بلکه مسئله در حکمرانی خوب است. بیش از ۴۰ سال از انقلاب اسلامی گذشته است و ما باید یاد بگیریم که شهرداری، وزارت‌خانه‌های ذی‌ربط، تشکل‌های مردم نهاد و... در مورد مسائل مبتلابه باید بتوانند هشدار‌های لازم را بدهند و تدابیر لازم را بیاندیشد. حتی وقتی یک حادثه جامعه را غافل‌گیر می‌کند، ممکن است خساراتی هم داشته باشد، اما چون از پیش تدبیری اندیشیده شده است، میزان آن کم می‌شود.»

این استاد دانشگاه با بیان اینکه مسئله را باید در حکمرانی خوب ببینیم، افزود: «متاسفانه به دلیل نوع نگاه‌های جناحی که در مدیریت کشور داریم، و استفاده از نیرو‌های کم تجربه که در این دولت با آن مواجه هستیم، طبیعی است که باید شاهد رخ دادن این قبیل حوادث باشیم. بر اساس گزارش رسمی که منتشر شده است، بیشترین مفقودی‌ها و کشته‌ها مربوط به تهران و این خود یک پیام است؛ وقتی در مرکز که همه ابزار، امکانات و مدیریت کشور را در اختیار دارد، خوب تدبیر نمی‌کنیم، طبیعی است که اینکه مسئولان در صحنه حاضر شوند یا نشوند، عکس بگیرند یا نگیرند، تبدیل به مسئله می‌شود. از سوی دیگر جامعه هم به دلیل اینکه اعتمادش آسیب دیده است، یک مسئله را یا ترژادیک یا کمیک می‌کند.»