حصر آیت‌الله منتظری از لحاظ قانونی و شرعی مبنایی نداشت

به گزارش سایت خبر فوری به نقل از سایت اعتمادآنلاین، عمادالدین باقی روزنامه‌نگار، مورخ و فعال حقوق بشر در مراسم نقد مستند «قائم مقام» با تحلیل شخصیت «آیت‌الله منتظری» که در تالار آوینی دانشگاه اصفهان برگزار شد، به عنوان اولین سخنران با بیان این‌که بعد از سه دهه خاطره آیت‌الله منتظری از خاطره‌ها محو نشده است، گفت: اعتقاد دارم آیت‌الله منتظری کلید است، اما اختلاف نظرها در خصوص ایشان زیاد است. تک تک مواضع ایشان در قبال مسائل مختلف از قبیل جنگ، موضوع زندان‌ها و وقایع سال 67 یک کانون نزاع بوده است که همواره این مواضع مورد سوال جامعه هم بود به همین دلیل مساله آیت‌الله منتظری هنوز در اذهان جامعه باقی است و به نوعی این موضوع هنوز حل نشده است.

این روزنامه‌نگار و مورخ ابراز عقیده کرد: در مورد مستند قائم مقام کسانی که این فیلم را ساخته‌اند، فیلم قدرتمندی از نظر تاکتیکی نساخته‌اند؛ چراکه همه می‌دانند از نظر تاکتیکی مستند قائم مقام خیلی ضعیف است اما آن چیزی که این مستند را مهم کرده است موضوع این فیلم است و علت روی آوردن بعضی افراد به ساخت این فیلم آن بوده است که به خوبی فهمیده‌اند انحصار رسانه‌ فایده‌ ندارد.

وی افزود: مستند قائم مقام شبیه یک کتاب داستان است که چند صفحه از این کتاب را جدا کنید و به عنوان کل داستان به مخاطب ارائه دهید به همین دلایل نمی‌توان به مستند قائم مقام به عنوان یک سند نگاه کرد.

باقی در خصوص حضور خود در این مستند، گفت: به سازندگان این مستند گفتم که شما باید بدون سانسور مطالب بنده را انتقال دهید و همچنین از چهره‌های موجهی برای ساخت این فیلم استفاده نکردید. متاسفانه هنوز هم از همان کلمات دهه 60 مانند لیبرال‌های خود فروخته در این فیلم استفاده کرده‌اند اما توجه ندارند که دیگر نسل جوان جامعه عوض شده است و در فضای 60 قرار ندارد و نسل جدید از این تعبیرات خوششان نمی‌آید.

وی گفت: برای نسل جدید که بخشی از این مستند را با فضای کنونی جامعه تطبیق می‌دهند، این مستند مثبت است؛ چراکه با فضای فعلی مقایسه می‌کنند.

باقی تصریح کرد: من از روز اولی که این مستند قرار بود ساخته شود چند ماه با سازندگان این فیلم مباحثه داشتم تا سرانجام قبول کردند در این مستند شرکت کنم و حتی کارگردان این برنامه هم به این نکته اشاره می‌کند. بنده گفتم به شرطی مطالب بنده در این مستند پخش شود که مصاحبه کتبی بنده هم کاملا در جامعه منتشر شود که آن‌ها قول دادند چنین کاری را انجام دهند.

وی افزود: بعد از انتشار فایل صوتی آیت‌الله منتظری نیز در خصوص وقایع سال 67 در زندان‌ها سازندگان این فیلم عزم‌مان جزم شد که این مستند را بسازند اما عمده اشکالی که این فیلم برای هر مخاطبی ممکن است ایجاد کند، اگر مصاحبه کامل بنده پخش شود این ابهامات را رفع می‌کند.

در ادامه عبدالحسین ساسان فرزند آیت‌الله طاهری امام جمعه فقید اصفهان، گفت: بنده یک اقتصاددان هستم و کاملا می‌دانم که سیاست یک امر تخصصی است اما چند نکته را عرض می‌کنم. پدر بنده آیت‌الله طاهری با آیت‌الله منتظری هم درس بودند و بسیار به هم نزدیک. آیت‌الله منتظری چند صفت بارز داشتند اول این‌که حافظه کاملا قوی و استثنایی داشتند و به کمک این حافظه قوی در درس آیت‌الله بروجردی هم اشکالاتی وارد می‌کردند به طوری‌که بر نظرات فقهی آیت‌الله بروجردی تاثیر می‌گذاشتند.

وی با بیان این‌که «مرحوم آیت‌الله منتظری در فقه خیلی پویا بودند»، گفت: طبیعی بود که به خاطر همین پویایی ایشان برخی از نظرات‌شان را عوض می‌کردند؛ چرا که یک فقیه نوآور ممکن است در فقهش تغییر ایجاد کند. ایشان در نظرات فقهی‌شان پویا بودند به طوری‌که به ابواب مغفول بسیار توجه داشتند. همچنین آیت‌الله منتظری به موضوع حقوق بشر توجه زیادی داشتند و این سوال همیشه برای‌شان مطرح بود که بشر به عنوان مخلوق پروردگار حقوقی دارد یا خیر؟ نه به یک عنوان یک مسلمان یا غیرمسلمان.

فرزند امام جمعه فقید اصفهان، گفت: واقعیت این است که خیلی برای روی کار آمدن جمهوری اسلامی زحمت کشیده شد اما ادامه راه انقلاب بدون یک نظر فقهی پویا در مورد حقوق بشر ممکن نیست. اعتقاد داریم که تمام مخلوقات حق حیات دارند و باید به آنان توجه شود.

وی خاطرنشان کرد: چیز مهمی که ممکن است همه چیز را به نابودی بکشد همین مساله محیط زیست است. به رژیم گذشته در خصوص محیط زیست انتقادهای زیادی بود اما هم‌اکنون نیز در محیط زیست کاستی‌های زیادی داریم به طوری‌که نباید از آب‌های زیرزمینی برداشت بی‌رویه می‌کردیم.

وی تاکید کرد: باید برای حقوق بشر و تمام موجودات نظر فقهی حقوق بشری داشته باشیم. مستند قائم مقام از کنش و واکنش در متن حکومت پرده برداشت و یکی از زوایایی که سبب فاصله گرفتن آیت‌الله منتظری از حکومت شد همین بحث حقوق بشر بود.

ساسان با بیان این‌که «من نوسانات در این فیلم را نه شکست می‌دانم و نه پیروزی»، گفت: زمانی پیروز خواهیم بود که جوانان ما مشکل اشتغال نداشته باشند. یک درخت زمانی نتیجه می‌دهد که به میوه برسد پس همه جناح‌ها اگر اشتباهی کرده‌اند باید به اشتباهات خود اعتراف کنند و به اشتغال جوانان اهتمام ورزند پس مقداری از وسیله کم کنیم و به هدف اصلی بپردازیم.

در ادامه عمادالدین باقی، گفت: این سوال مطرح می‌شود که چرا آیت‌الله منتظری از همان اول انقلاب رویکرد حقوق بشری نداشت؟ باید گفت در پایان قرن بیستم یک تحول گفتمانی عظیم را در جهان تجربه کردیم و گفتمان انقلابی بر تمام جهان در آن زمان مسلط بود. آیت‌الله منتظری هم فرزند همان شرایط بود اما زودتر از دیگران متوجه شد که جهان عوض شده است و به نوعی شخصیت ایشان از تفکرشان جلوتر بود.

وی با بیان این‌که «در منظومه فکری ایشان دوگانگی بود»، گفت: در واقع باید گفت آیت‌الله منتظری فقیه سنتی شیعه بود که برای اولین بار می‌گوید فقه ما باید بر حق انسان باشد.

این مورخ و روزنامه‌نگار با بیان این‌که «آیت‌الله منتظری در مورد برخی از اعدام‌های اول انقلاب هم معترض بودند»، گفت: فضای اول انقلاب آنقدر ملتهب بود که همه شعار می‌دادند فلان شخص اعدام باید گردد حتی گروه‌های چپ هم می‌گفتند که این اعدام‌ها درست است و به نوعی همه ولع اعدام داشتند اما آیت‌الله منتظری حتی در آن فضا هم چندان سکوت نکردند.

وی در پاسخ به این سوال که چرا آیت‌الله منتظری در مورد قضیه آیت‌الله شریعتمداری سکوت کرد؟ گفت: گاهی سیاستمداران سکوت‌شان خیلی حرف دارد. در آن فضا ایشان سخن نگفتن‌شان بیشترین حرف را داشت.

این روزنامه‌نگار با بیان این‌که «یکی از ناجوانمردانه‌ترین ادعاها علیه آیت‌الله منتظری این است که ایشان بعد از ماجرای سیدمهدی هاشمی تبدیل به اپوزیسیون شدند»، مدعی شد: این حرف اصلا صحیح نیست؛ چر که اصلا آیت‌الله منتظری در دادن پست‌ و سمت به سیدمهدی هاشمی نقشی نداشت.

وی افزود: در همان اوایل انقلاب به نقض آزادی بیان اعتراض داشتند؛ چرا که به تضارب آراء و افکار معتقد بودند پس این نبود که بعد از ماجرای سیدمهدی هاشمی، آیت‌الله منتظری مخالفت خود را با برخی سیاست‌ها اعلام کند.

باقی با بیان این‌که «در این مستند مطرح شد که آیت‌الله منتظری بعد از دستگیری سیدمهدی هاشمی درس‌شان را تعطیل کردند»، گفت: ایشان فقط ملاقات‌هایشان را چند روز تعطیل کردند پس ایشان اصلا درس خود را تعطیل نکردند و این موضوع به اشتباه در مستند قائم مقام مطرح شد.

این روزنامه‌نگار گفت:‌ این‌که می‌گویند چرا آیت‌الله منتظری در زمان ولی فقیه زمان موضع گرفت، باید گفت حتی یک شهروند عادی هم می‌تواند اعتراضش را به حاکم بیان کند چه برسد به آیت‌الله منتظری که یک عالم بودند پس وظیفه‌شان سنگین‌تر می‌شود که نقایص موجود در جامعه را گوشزد کنند. ایشان اگر ناراستی در جامعه می‌دیدند اعتراض می‌کردند.

در ادامه عبدالحسین ساسان، گفت: پدر بنده آیت‌الله طاهری در دهه 60 بی‌وقفه بین قم و تهران سفر می‌کردند. پدرم ارادت خاصی به آیت‌الله منتظری داشت و همه می‌دانستند که گرم‌ترین بحث‌های فقهی را آیت‌الله منتظری، آیت‌الله شیبری زنجانی و پدرم آیت‌الله طاهری دارند و اگر دقت کرده باشید در نامه استعفای آیت‌الله طاهری از امامت جمعه اصفهان، اعتراض به حصر آیت‌الله منتظری از فرازهای مهم این استعفاست.

در ادامه عمادالدین باقی با بیان اعتقاد که «حصر آیت‌الله منتظری از لحاظ قانونی و شرعی مبنایی نداشت»، گفت: در فیلم قائم مقام ادعا شده که شورای عالی امنیت ملی دستور حصر را داد در صورتی که اینگونه نیست.

وی در خصوص ماجرای مک فارلین و رابطه این قضیه با سیدمهدی هاشمی نیز گفت: در ماجرای مک فارلین بنده به عنوان یک پژوهشگر نمی‌توانم نظر قطعی دهم که نامه برای آمریکا از طرف دوستان سیدمهدی هاشمی فرستاده شده باشد. فقط می‌توانم بگویم چون آیت‌الله منتظری در خاطرات خودشان به این موضوع اشاره کردند که ممکن است این نامه از طرف دوستان سیدمهدی هاشمی فرستاده شده باشد فقط این را می‌توانم بگویم که ارسال این نامه از طرف سیدمهدی هاشمی می‌تواند یک فرضیه باشد نه نظر قطعی.

در پایان عبدالحسین ساسان گفت: آیت‌الله منتظری فقه رحمت و حقوق بشر را پایه‌گذاری کرد که باید حوزه‌های علمیه به آن توجه کنند و به آن احترام بگذارند.

28