آیا سلطان پیروز است؟ / وضعیت آنکارا برای پیوستن به اتحادیه اروپا پس از رفراندم

به گزارش خبر فوری/ معاون حزب مردم جمهوری‌خواه ترکیه با اشاره به تخلف‌ها در جریان رای گیری روز یکشنبه از هیات انتخاباتی کشورش خواست تا نتیجه رفراندوم را باطل اعلام کنند. اقدام هیات عالی انتخابات ترکیه در پذیرش برگ رای‌هایی که مهر رسمی بر رویشان وجود نداشت، موجب خشم احزاب اپوزیسیون ترکیه شد و اعتراضات مردمی را هم در پی داشت.

چهره اردوغان و آک‌پارتی‌ها در شامگاه روز گذشته پس از اعلام نتایج غیررسمی، کاملا دیدنی بود، مثل اینکه پیروز نشده‌اند و از همان ساعات به این فکر می‌کردند که با این رای چه باید کنند.

اگر دیروز ۶۰ درصد از آرای رفراندوم آری بود و یا بر اساس پیش‌بینی‌های تحلیلگران طرفدار دولت بین ۵۵ تا ۵۶ درصد بود، اردوغان شامگاه روز گذشته به احتمال بسیار به انفجار صندوق‌های رای با آرای آری اشاره می‌کرد. اما آرای ۵۱ به ۴۹ شرایط را برای اردوغان به خصوص در عرصه سیاسی دشوارتر کرده است.

در واقع آک‌پارتی‌ها روز گذشته در دفتر مرکزی این حزب این حقیقت را با تمام تلخی‌اش درک کردند که هرچه میزان سطح آموزشی، توسعه فرهنگی و مدرن‌ سازی شهرها افزایش می‌یابد به همان میزان رای‌های آری به این حزب کاهش می‌یابد.

شبکه روسیا الیوم با عنوان "همه پرسی ترکیه ...جاه طلبی سلطان"نوشت: اکثریتی اندک نتایج یکی از مهمترین و بحث برانگیز ترین مراحل سیاسی در ترکیه را قطعی کرد. هرچند این اکثریت اندک بود اما برای تغییر سیستم حکومتی از پارلمانی به ریاست جمهوری کفایت می کند.

همچنین یکی از نکات جالب در حوادث شامگاه روز گذشته این بود که اردوغان در نشست خبری با خبرنگاران تمام تلاش خود را کرد که یک رویکرد مصالحه جویانه اتخاذ کرده و حتی دل کسانی که رای نه داده‌اند به دست آورد اما همین که به بالکن رفته و مورد استقبال هوادارانش قرار گرفت، از احیای مجازات اعدام صحبت کرد. این در حالی بود که درست چند دقیقه پیش از هم‌پیمانان مخصوصا اروپایی ترکیه خواست که به نتایج رفراندوم احترام بگذارند.

کارشناسان ترک در این باره به این نکته اشاره می کنند که احیای مجازات اعدام نه تنها ترکیه را از اصول دموکراسی دور خواهد کرد بلکه صدمه جدی به روابط سیاسی ترکیه با اتحادیه اروپا وارد خواهد کرد.

واکنش مقام‌های اروپا به همه‌پرسی ترکیه

پس از مشخص شدن نتایج رفراندوم ترکیه، نایب رئیس پارلمان اروپا «دیمیتریوس پاپادیمولیس» در حساب کاربری توییتر خود نوشت: نتایج رفراندوم ترکیه نشان دهنده یک جامعه به شدت قطبی شده است. پیروزی نسبی و مشکوک اردوغان آنقدر کافی نیست که وی خود را «سلطان» خطاب کند.

«جورجوس کوموتساکوس»، یکی از اعضای پارلمان اروپا نیز در بیانیه ای کنایه آمیز، اظهار امیدواری کرده که ترکیه بعد از این رفراندوم نیز همکاری های خود را با اتحادیه اروپا در مسائل دموکراسی و حقوق بشر ادامه دهد. و این گویای نشانه هایی از تیرگی جدی روابط میان آنکارا و اروپاست.

مقام‌های ارشد اتحادیه اروپا مواضع محتاطانه‌ای در خصوص همه‌پرسی روز گذشته ترکیه اتخاذ کردند و از آنکارا خواستند به دنبال یک اجماع گسترده برای تغییرات سیستم دولت در ترکیه باشد. «ژان کلود یونکر» رئیس‌ کمیسیون اتحادیه اروپا، «فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و «یوهانس هان» کمیسر عالی این اتحادیه در بیانیه ای مشترک که در اواخر روز یک‌شنبه منتشر شد، خواستار گزارش دقیق از نتایج این همه‌پرسی شدند.

آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان در بیانیه‌ای که به طور مشترک با زیگمار گابریل، وزیر امور خارجه دولتش در واکنش به همه پرسی اخیر در ترکیه بر سر اصلاحات قانون اساسی منتشر کرد، گفت: دولت آلمان انتظار دارد که دولت آنکارا اکنون به دنبال آن باشد که یک گفت‌وگوی محترمانه با همه نیروهای سیاسی و اجتماعی داخل این کشور بعد از یک کمپین انتخاباتی دشوار ایجاد کند.

از سوی دیگر دفتر ریاست جمهوری فرانسه در بیانیه‌ای اعلام کرد نتایج همه پرسی ترکیه بیانگر وجود اختلاف و دودستگی در جامعه ترکیه است.

اما دولت یونان اعلام کرد به انتخاب مردم ترکیه در همه‌پرسی تغییر قانون اساسی احترام می‌گذاریم. در مقابل وزیر خارجه اتریش در واکنش به نتایج همه پرسی اصلاحات قانون اساسی ترکیه گفت: که صلاحیت آنکارا برای پیوستن به اتحادیه اروپا به صفر رسیده است.

نگرانی آمریکا از کیفیت دموکراسی در ترکیه

در ادامه واکنش ها به پیروزی اردغان درهمه پرسی ترکیه وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که نگران کیفیت دموکراسی در ترکیه است.

این مواضع سرسختانه و در برخی موارد محتاطانه مقامات اتحادیه اروپا، نشان از نگرانی این اتحادیه از آینده ترکیه دارد . حال باید منتظر ماند و دید دولت اردوغان با اصلاحات اساسی که در نظر دارد چگونه می تواند 49 درصد مردم ترکیه که رای منفی به همه پرسی روز گذشته داده بودن و همچنین اتحادیه اروپا را راضی نگه دارد.

محمد افصحی

15