تحولات خاورمیانه و مین‌گذاری تیم ترامپ برای بایدن

مهمترین چالش های جو بایدن در خاورمیانه و خلیج فارس، از اول بهمن ماه که قدرت را در آمریکا به دست خواهد گرفت، مجموعه ای از بحران هایی است که ترامپ و متحدان و دوستانش در منطقه خلق کرده اند.

یمن

طی ۴ سالی که ترامپ در راس قدرت آمریکا قرار داشت، جهت دوشیدن سعودی ها به ادامه جنگ علیه یمن و کشتار روزانه مردم این کشور کمک کرد.

حالا یمن یکی از چالش های بایدن است که پمپئو وزیرخارجه جنگ طلب او در آخرین روزهای ترامپ یک مین گذاری تازه برای بایدن کرده است.

وزارت خارجه آمریکا در اقدامی عجیب در هفته جاری گروه انصارالله یمن را که سرگرم دفاع مشروع براساس کنوانسیون های بین المللی است، در فهرست گروه های تروریستی قرار داد تا کار بایدن برای حل این معضل بین المللی دوچندان دشوار شود.

بایدن در جریان تبلیغات انتخاباتی ضمن توجه به هشدارهای سازمان های بین المللی در خصوص فاجعه انسانی در یمن و نیز مورد عتاب قراردادن سعودی ها به دلیل ادامه جنگ، یکی از اولویت هایش را حل بحران یمن عنوان کرده بود.

برجام

از جمله دیگر اولویت های بایدن در سالی که از دو هفته پیش وارد آن شده ایم، موضوع برجام است که دونالد ترامپ با خروج از آن یک گره و کلاف پیچیده برای جانشین خود به ارث گذاشته است.

تیم تندرو آمریکایی در این ارتباط نیز طی یکی دو ماه اخیر و حتی در آخرین روزها اقدام به مین گذاری کرده است.

حالا مخالفان برجام و بخصوص دولت های منطقه ای که از آن کینه شدید دارند، هر روز از طریق رسانه ها و اندیشکده های تحت نفوذ خود به بایدن تذکر می دهند که نباید به برجام بازگردد.

دولت های منطقه ای بخصوص سعودی ها و همچنین رژیم صهیونیستی به برجام نگاه کینه ورزانه ای دارند؛ آنها از قبل از تولد این توافق، دشمنی خود را با آن ابراز می کردند، در طول اجرای آن تا سال ۲۰۱۸ کارشکنی کردند و از روز خروج ترامپ از برجام تلاش و سرمایه گذاری زیادی کرده اند تا این توافق را بطور کامل نابود کنند.

تازه ترین مین گذاری تیم تندرو ترامپ بر سر راه جو بایدن، با صحنه گردانی پمپئو، تحریم های جدیدی بود که این هفته علیه افراد و شخصیت های حقیقی و حقوقی و نیز از جمله شرکت های چینی اعمال کرد و سطح تنش ها در منطقه را با اعزام ناو هواپیمابر و بمب افکن های بی ۵۲ به شدت بالا کشید.

علاوه بر اینها برای اینکه کار بایدن دوچندان سخت شود، پمپئو ادعای مضحکی را مطرح کرده مبنی بر اینکه ایران به پایگاه القاعده تبدیل شده است، این درحالی است که نطفه گروه های تروریستی در منطقه را خود آمریکایی ها گذاشته اند و همین القاعده ساخت آمریکا بود که در سال ۲۰۰۱ با طراحان و مجریان سعودی اش حادثه ۱۱ سپتامبر را خلق کردند.

جالب است که حامیان اصلی تروریست های ۱۱ سپتامبر قانون جاستا را که علیه دولت سعودی است، کلا نادیده می گیرند.

چالش شورای همکاری خلیج فارس

از جمله چالش های مهم ترامپ در روابط بین المللی آمریکا در مرحله جدید، چگونگی تعامل با دولت های عرب خلیج فارس است که این سال ها هر کدام ساز خود را می زند و خارج از دستگاه می نوازند.

شاید یکی از مهمترین چالش های بایدن در این دوره به وضعیت شکننده در درون شورای همکاری خلیج فارس مربوط باشد که هم وقت و هم انرژی زیادی از رئیس جمهوری ۷۸ ساله آمریکا خواهد گرفت.

با اینکه تلاش های زیادی برای حل اختلافات در داخل شورای همکاری خلیج فارس بویژه میان قطر با عربستان و امارات صورت گرفته اما همچنان اختلافات میان امارات و قطر برجای خود باقی است و ضمن آنکه به نظر می رسد، بحرین و امارات نسبت به توافق های اخیر میان دوحه و ریاض رضایت چندانی ندارند.

از طرفی سعودی ها و متحدانش در منطقه دنبال این هستند که در دوران بایدن یک جبهه جدید تشکیل دهند که هدف اصلی آن تقابل و ایستادگی در برابر برنامه های احتمالی بایدن در منطقه است. این دولت ها به این جمع بندی رسیده اند که به شکل جمعی فشارهای اثر گذار بر وی وارد سازند.

از همین رو برنامه جرد کوشنر داماد ترامپ که پروژه عادی سازی روابط با اسرائیل را برای کشورهای منطقه نوشته است، در ماه های آخر ریاست ترامپ بر کاخ سفید به اجرا گذاشته شد.

این عادی سازی روابط یک امتیاز عمده ای است که ترامپ و تیم تندرو وی برای نتانیاهو از کشورهای عرب کسب کرده اند و براساس آن صهیونیست ها در سکوت و بی توجهی جامعه بین الملل درحال توسعه مناطق تحت اشغال خود از طریق شهرک سازی در مناطق فلسطینی نشین در کرانه باختری هستند.

در این میان پرونده بن سلمان و سعودی ها برای ترامپ، بسیار سنگین تر از سایر پرونده هاست. در حقیقت بار حاکمیت وهابیت سعودی که آمیخته به سنت های پوسیده و باورهای انحرافی از دین است، بر دوش جهان قرن بیست و یکمی سنگینی می کند.

دمکرات ها و از جمله شخص بایدن ، این سال ها نگاه انتقادی تندی به عربستان داشته اند؛ از حقوق بشر تا جنگ و تجاوز و ناسازگاری در اقتصاد جهانی و موضوع انرژی و آخرین پرونده یعنی قتل جمال خاشقچی روزنامه نگار منتقد سعودی در کنسولگری آمریکا در ترکیه، هنوز برای جماعت دمکرات ها داغ داغ است.

بایدن از یک سو با بازتاب های این جنایت در افکار عمومی عراق و سطح منطقه روبه روست و از طرفی با طرح دعاوی حقوقی از سوی عراقی ها در محاکم قضایی و نیز مصوبه پارلمان عراق مبنی بر خروج هرچه سریعتر آمریکایی از کشورشان در چالش است

موضوع فلسطین

عادی سازی روابط تل آویو و دولت های عرب منطقه که با سرعت گرفتن پروژه شهرک سازی در مناطق فلسطینی نشین همراه شده است، یک مین گذاری گسترده برای بایدن است که دنبال پروژه قدیمی دو دولتی در سرزمین های اشغالی است.

مجموعه اقدامات مغایر قطعنامه های شورای امنیت و نیز قوانین بین المللی ترامپ در خصوص فلسطین طی ۴ سال گذشته، مساله فلسطین را به یک میدان مین گسترده برای دولت ترامپ تبدیل کرده است.

موضوعاتی مانند، بخشیدن بلندی های جولان به اسرائیل، انتقال سفارت به قدس، حمایت از شهرک سازی در کرانه باختری و ... راه پردست انداز بایدن را در حل مساله فلسطین آنگونه که مورد نظر وی می باشد، ناهموارتر کرده است.

عراق

عراق به عنوان کشوری که همچنان استخوان هایش زیر دندان های آمریکا قرار دارد، برای جو بایدن در مرحله آتی ازاهمیت فوق العاده ای برخوردار است.

از یک سو یک انتخابات حساس در عراق پیش رو است و از طرفی تیم تندرو اطرافیان ترامپ نیز برای بایدن یک میدان مین بسیار خطرناک به ارث گذاشته است.

به دنبال ترور ناجوانمردانه و تروریستی شهیدان قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس که خونشان بعد از گذشت اولین سالگرد همچنان در عراق می جوشد، اوضاع برای نظامیان آمریکایی در این کشور بسیار سخت تر و پر ریسک تر شده است.

بایدن از یک سو با بازتاب های این جنایت در افکار عمومی عراق و سطح منطقه روبه روست و از طرفی با طرح دعاوی حقوقی از سوی عراقی ها در محاکم قضایی و نیز مصوبه پارلمان عراق مبنی بر خروج هرچه سریعتر آمریکایی از کشورشان در چالش است و در عین حال این نکته را هم باید به سایر مشکلات بایدن در عراق اضافه کرد که به دلیل دیدگاه های وی درباره تجزیه عراق، نگاه مثبتی از رئیس جمهوری جدید آمریکا در افکار عمومی این کشور وجود ندارد.

شعله های خشونت های قبیله ای و حزبی که از دو سال پیش به این سو با دخالت تمام قد سفارت آمریکا در بغداد و تلاش تیم پمپئو برای ایجاد یک جنگ داخلی میان ارتش و الحشدالشعبی شکل گرفته است ، از جمله اقداماتی است که بایدن را در ارتباط با پرونده خاورمیانه به شدت مشغول می کند.

ترکیه

شاید بتوان یکی دیگر از چالش های اصلی بایدن را در دوره پیش رو ، نوع تنظیم روابطش با آنکارا دانست که این روزها دامنه سیاست های برون گرایانه اش را درمنطقه به شدت گسترده است، بطوری که در حوزه مدیترانه و دریای سیاه، از سواحل یونان تا لیبی و در منطقه نیز از سوریه تا عراق و قفقاز جنوبی، همه جا به عنوان یک بازیگر نظامی گرا حضور دارد.

البته بایدن آنگونه که در دوران معاونت اوباما و همچنین تبلیغات انتخاباتی اش در ماه های اخیر نشان داد، نظر مثبتی به آنکارا ندارد.

ترکیه ، در حالی طی ماه های اخیر با اتحادیه اروپایی و بخصوص بیشتر با برخی از دولت های اروپایی مانند فرانسه و آلمان وارد جدل های لفظی بر سر موضوعاتی مانند اکتشاف نفت در مدیترانه ، دخالت نظامی در لیبی و همچنین قره باغ شده است که دمکرات ها اساسا به سیاست های داخلی و نیز منطقه ای اردوغان انتقادهای تندی دارند. بایدن حتی به این نکته اشاره کرد که به تغییر دولت در ترکیه از طریق صندوق های رای فکر می کند.

با اینکه بسیاری از تحلیلگران و کارشناسان عضو اندیشکده های غربی معتقدند که آمریکا برغم همه چالش های در حال ترک منطقه است، اما آنچه به نظر می رسد این است که فعلا اولین اولویت های او منطقه خاورمیانه خواهد بود. شاید کار او در منطقه بسیار سخت تر از اسلافش باشد چرا که ترامپ و تیم تندرو او با میدان داری پمپئو در تمام ۴ سال گذشته در حال پمپاژ تنش و ایجاد بسترهای جنگ در منطقه بوده اند.

اگرچه بایدن برای فائق آمدن بر چالش های پیش رو کار دشواری در پیش دارد، اما می تواند هم سریعتر و هم با هزینه کمتر این بحران ها و چالش ها را پشت سر بگذارد؛ البته همه اینها به تیم مشاوران بایدن بستگی دارد!

منبع: ایرنا

66