انتقاد مدیر اینستکس از عدم همکاری بانک‌های بزرگ اروپایی با ایران

مایکل باک که در سومین روز از همایش اقتصادی اروپا و ایران سخن می‌گفت اذعان کرد که اینستکس تاکنون داستان موفقیت آمیزی نبوده است.

او ابتدا توضیح داد که این شرکت اروپایی در کنار نهاد متناظر با اینستکس در ایران (سازوکار ویژه تجارت و تامین مالی ایران و اروپا معروف به اس تی اف آی) توانست یک مدلی از تجارت بین اروپا و ایران را ایجاد کند که به لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه و در برابر چالش‌های بازار مقاوم باشد. او گفت که اینستکس می‌تواند معاملات تا ۷۰۰ میلیون یورو را مدیریت کند.

باک سپس به مشکلات اشاره کرد و گفت: اینستکس و اس‌تی‌اف‌آی هر در یک قاب بزرگتر، ابزارهای سیاسی هستند. هر دو شرکت زمانی می‌توانند فعالیت کنند که یک محرک سیاسی در تهران، پاریس، لندن و برلین وجود داشته باشد.

وی توضیح داد که ایران از همان ابتدا اعلام کرد که به دنبال هدیه از طرف اروپا نیست و به دنبال تجارت است. اروپایی ها پیشنهاد تجارت های کوچک را مطرح کردند اما طرف ایرانی آن را رد و اعلام کرد که به انجام فعالیت های تجاری بزرگ تمایل دارد.

باک توضیح داد که برای تجارت بزرگ یا به یک خط اعتباری نیاز است یا اینکه پول‌های ایران در خارج از انسداد خارج شود.

وی با بیان این مطالب گفت: ما زمانی می توانیم از بن بست خارج شویم که یک اعتمادی بین دو طرف باشد. من نمی‌توانم این اعتماد را ایجاد کنم و اعلام کنم کدام طرف مقصر است.

مدیر اینستکس اصلی‌ترین مشکل فعالیت اینستکس را محافظه‌کاری بانک‌های اروپایی توصیف کرد و گفت: بانک‌هایی که با ایران کار می‌کنند با مشکلات زیادی مواجه هستند؛ به ویژه بانک های ایرانی که قانونی در اروپا کار می‌کنند در فهرست تحریم های امریکا هستند.

وی با بیان اینکه اینستکس و اس تی اف ای فقط با مشکل بازار مواجه نیستند و با مشکل سیاسی هم مواجه هستند افزود: ما زمانی می توانیم کار کنیم که پنجره فرصت سیاسی باز باشد و من خوش بینم که با دولت جدید آمریکا این پنجره به زودی باز شود.

باک سپس گفت: من باید اذعان کنم که از رفتار بانک‌های بزرگ اروپایی ناراحت هستم. آن‌ها نمی‌خواهند با ما کار کنند. آن‌ها به گونه‌ای رفتار می‌کنند گویی ما سمی هستیم و علت آن این است که سیاست های آن‌ها در خصوص انطباق با مقررات مالی امریکا باعث می‌شود که ریسک را از فعالیت‌هایشان دور کنند.

وی افزود: بانک‌ها از سوی امریکا تحت فشار هستند و باید اعلام کنند چه اقدامات مالی انجام می دهند. برای آن ها ساده ترین کار این است که اصلا طرف تجارت با ایران نروند و این مساله برای من حیرت آور است. بالاخره اینستکس یک نهادی است که از سوی ۹ کشور اروپایی مورد تائید قرار گرفته، اما به نظر می‌رسد برای آن‌ها اهمیتی ندارد.

مدیر اینستکس دیدن این وضعیت را عجیب توصیف کرد و گفت: ما دو سال است در تلاش هستیم تا اعتماد آن ها را جلب کنیم و به این کار ادامه می‌دهیم اما در عین حال به کار با بانک‌های کوچک تر ادامه می‌دهیم که در بازار فعال هستند.

وی در پایان با بیان اینکه این «ماراتن» همچنان ادامه دارد، غیر مستقیم به طرف ایرانی گفت که به «صبر استراتژیک» خود ادامه دهد. به گفته باک اوضاع سیاسی و بانکی در حال بهتر شدن است.

با خروج آمریکا از توافق هسته‌ای در اردیبهشت ۱۳۹۷، ایران و اعضای باقی‌مانده در برجام راه نجات توافق را در سازوکارهای مختلف یافتند که مهمترین آنها اینستکس بود. اینستکس یا همان سازوکار حمایت از مبادلات تجاری با ایران، ژانویه ۲۰۱۹ (بهمن ماه ۱۳۹۷) از سوی فرانسه، آلمان و انگلیس برای تسهیل تجارت غیردلاری با تهران ایجاد شد. هدف از ایجاد اینستکس از سوی اروپایی‌ها، فراهم آوردن امکانی برای برخورداری جمهوری اسلامی از مزایای برجام و در نتیجه تداوم توافق بود.

به عبارتی دیگر با خروج آمریکا از برجام و خارج شدن شرکت‌های بزرگ از ایران به دلیل تهدیدات و فشارهای کاخ سفید، اینستکس به منظور تشویق و حمایت از شرکت‌های کوچک و متوسط اروپایی که پیوند مالی کمتری با آمریکا دارند، جهت همکاری با تهران شکل‌گرفت. هر چند انتظار می‌رفت که کالاهای تحریم‌شده از این مجاری به ایران صادر شود اما این سازوکار در گام نخست تجارت کالاهای اساسی (مواد غذایی و دارو) را تحت پوشش قرار داد تا به تدریج به دیگر کالاها تسری یابد.

مقر اینستکس در پاریس است و ریاست و اداره این کنسرسیوم اقتصادی را آلمان بر عهده دارد و انگلیس هم به عنوان سهامدار در آن مطرح است. در ابتدا «پر فیشر» بانکدار آلمانی ریاست اینستکس را برعهده داشت و پس از استعفای او، «برند اربل» سفیر پیشین آلمان در تهران نامزد این تصدی شد. انصراف اربل هم باعث شد که «میشل ارهارد باک» دیپلمات پیشین همین کشور به کرسی ریاست اینستکس تکیه بزند.

گفتنی است که همایش سه روزه اقتصادی اروپا و ایران با حضور بالغ بر چهار هزار شرکت کننده با هدف ایجاد بستر لازم برای همکاری‌های تجاری، علمی و فن‌آوری در جهت افزایش صادرات غیرنفتی ایران از دوشنبه گذشته آغاز به کار کرد. این همایش که به صورت مجازی در حال برگزاری است ساعاتی دیگر به پایان می‌رسد.

«انریک مورا» معاون دبیرکل امور سیاسی سرویس اقدام خارجی اروپا در افتتاحیه این نشست با اشاره به ظرفیت‌های تجاری بین اروپا و ایران تصریح کرد که این اتحادیه آماده گسترش همکاری‌های اقتصادی با ایران است.

منبع: ایرنا

66