آیا اسرائیل به صورت پنهانی به طرح «شام جدید» با مشارکت عراق، مصر و اردن می‌پیوندد؟
به نظر می‌رسد طرح «شام جدید» بین مصر، اردن و عراق، که براساس یک همکاری اقتصادی بزرگ بین این سه دولت عربی استوار است، تمایل تحلیلگران اسرائیلی را به خود جلب کرده است.
عربی ۲۱ در مطلبی به قلم محمد مغاور نوشت: اردن، مصر و عراق توافق‌هایی را امضا کرده اند که مبتنی بر صادرات نفت از بندر بصره به اردن و سپس به سمت مصر از طریق بندر العقبه است.
به نظر می‌رسد طرح «شام جدید» بین مصر، اردن و عراق، که براساس یک همکاری اقتصادی بزرگ بین این سه دولت عربی استوار است، تمایل تحلیلگران اسرائیلی برای دست یابی به بخشی از کیک توافق‌هایی که در حال امضاست را به خود جلب کرده است.
همانطور که گذشت، عراق، اردن و مصر در ژوئن ۲۰۲۱ توافق‌هایی امضا کردند که متکی بر صادرات نفت عراق از طریق بندر بصره به اردن، از راه خط نفتی پیشنهادی و سپس به سمت مصر از راه بندر العقبه، در مقابل برق رسانی قاهره به بغداد است.
در همین رابطه، ایرین کیس، پژوهشگر اسرائیلی در پایگاه خبری «زمن اسرائیل» تل آویو را به پیوستن به این ائتلاف جدید فراخوانده و آن را فرصت نادری برای اسرائیل دانست که از این طریق می‌تواند توافق‌های عادی سازی خود را گسترش داده و توافق‌های مستحکمی با مصر و اردن داشته باشد.
به گفته کیس، پیوستن اسرائیل به شام جدید، جبهه دیگری است که بوسیله آن تل آویو می‌تواند گسترش نفوذ ایران در منطقه را پس از یک دهه متوقف کرده و نفوذ خود در خاورمیانه را عمق بخشد.
وی از اسرائیل خواست در طرح شام جدید شرکت کرده و از موفقیت آن حمایت کند تا بتواند توافق‌های عادی سازی و تجارت با مصر و اردن را تقویت کند. ضمن اینکه کیس طرح‌های مورد مناقشه در مورد طرح شام جدید را ترجمه عبری «طرح مشرق جدید» دانست.
پیوستن سرّی
در خصوص فرصت‌های اسرائیل برای ملحق شدن به ائتلاف عربی سه جانبه، دکتر السد ابوالخیر، کارشناس مصری قانون و روابط بین المللی می‌گوید: «فرصت علنی این امر طبعا ضعیف است و اگر اسرائیل قصد ملحق شدن داشته باشد این مهم به صورت پنهانی انجام می‌شود.»
وی درباره دلیل این مساله در گفتگو با عربی ۲۱ تصریح کرد: مصر و اردن عملا تحت سیطره اسرائیل هستند و وابستگی سیاسی و اقتصادی به آن دارند، رژیم اشغالگر به منافع اقتصادی زیادی از سوی این دو کشور عربی دست می‌یابد. در رابطه با دستاورد‌های سیاسی و اقتصادی که ممکن است اسرائیل از پیوستن به طرح شام جدید داشته باشد، ابوالخیر معتقد است: «نفت عراق که از کیفیت عالی برخوردار است، می‌تواند بزرگترین دستاورد تل اویو باشد».
اما آیا مصر و اردن با درخواست احتمالی اسرائیل برای مشارکت در طرح شام جدید موافقت می‌کنند؟ به عقیده این کارشناس مصری، طبعا در صورتی که آمریکا از این مساله به نفع اسرائیل حمایت کند، امان یا قاهره حق اعتراض ندارند.
در مورد احتمال موافقت عراق با حضور اسرائیل در ائتلافی به رهبری بغداد، ابوالخیر تاکید می‌کند که تصمیم عراق و آمریکا در وهله اول قرار دارد و رئیس جمهور عراق هم از حق اعتراض برخوردار نیست.
وی در مقابل معتقد است که نیرو‌های طرفدار ایران در عراق، اما هرگز به اسرائیل اجازه ملحق شدن به شام جدید را نمی‌دهند و چه بسا همین مساله موجب افزایش خشونت‌ها در عراق شده و حتی شاهد جنگ طایفه‌ای در آن باشیم، آنچه که باعث تضعیف دولت عراق می‌شود.
در این میان، عاصم الدسوقی، دیگر تحلیلگر مصری معتقد است که فرصت‌های اسرائیل برای پیوستن به ائتلاف سه جانبه شام همچنان باقی است و به نظر نمی‌رسد تحقق آن امر بعیدی باشد. همانطور که سوابق اسرائیل بخوبی بیانگر وجود این احتمال است.
وی در گفتگو با عربی ۲۱ خاطر نشان کرد: «آیا اسرائیل بعنوان ناظر به سازمان اتحادیه آفریقا ملحق نشد؟» این استاد تاریخ معاصر اعتراض‌هایی که ممکن است از سوی عراق به پیوستن تل آویو به طرح شام جدید شود را کم اهمیت خوانده و تاکید کرد اسرائیل برای دست یابی به خواسته خود به هر وسیله‌ای متوسل می‌شود، حتی اگر مجبور باشد از تهدید عراق استفاده کند و بغداد را در شرایطی قرار دهد که چاره‌ای جز دادن اجازه به مشارکت اسرائیل در طرح شام جدید نداشته باشد.
به گفته الدسوقی اسرائیل مدتهاست که برای طرح «مشرق بزرگ» برنامه ریزی می‌کند.
مانع ایران
محمد حامد، پژوهشگر مطالعات سیاسی و راهبردی به عربی ۲۱ گفت: طرح شام جدید از مدتی پیش مطرح شده، سه کشور عربی مدتهاست در این طرح حاضرند و اسرائیل هم از این امر آگاه است. اما چرا در زمان حاضر فراخوان‌هایی در مورد ورود اسرائیل به ائتلاف شام جدید شنیده می‌شود؟ بویژه آنکه اسرائیل هنوز هیچ اشاره‌ای به تمایلش برای ورود به طرح مذکور نداشته است؟
این تحلیلگر مصری خاطر نشان می‌کند که طرح شام جدید یک طرح عربی است که در مراحل ابتدایی خود قرار دارد. عراق دولتی است که هنوز وارد عادی سازی روابط با اسرائیل نشده، روابط مستحکمی با ایران دارد و در مورد هر گونه رابطه با اسرائیل محافظه کاری می‌کند.
وی در پایان صحبت‌های خود تاکید کرد: مصر و اردن اولین دولت‌هایی هستند که توافق‌های عادی سازی را با اسرائیل امضا کردند و می‌دانند عراق هرگز در هیچ طرح یا همکاری که اسرائیل در آن ظاهر شود، با این دو کشور همکاری نمی‌کند.
منبع: انتخاب
66
