ساداتیان: برجام هنوز به نتیجه نرسیده است

یک دیپلمات سابق ایران با اشاره به اینکه اسرائیل تا جایی که می تواند فشارها را افزایش می دهد که برجام به نتیجه نرسد، گفت: اینکه اگر ارتباط ایران با آمریکا برقرار شود و ایران بتواند در روابط خارجی خودش توازنی را برقرار کند، طبیعی است که باعث رشد و توسعه بیشتر در ایران خواهد شد؛ و دسترسی ایران به بازارهای بین المللی و امکانات مالی که جذب می کند، به قدرتمندی بیشتر ایران منتهی خواهد شد. اسرائیل همه اینها را برای خودش خطر تلقی می کند.

تحلیل شما از برگزاری نشست شش جانبه نقب در سرزمین های اشغالی چیست؟ یکی از مقامات رژیم صهیونیستی گفته است که این نشست پیام روشنی برای ایران دارد. از نظر شما این نشست چه پیامی برای ایران می تواند داشته باشد؟

بر اساس نوع تهدیداتی که اسرائیل از ناحیه ایران حس می کند، از سویی در راستای به نتیجه نرسیدن برجام و از سوی دیگر تبلیغات ایران هراسی، هم به اعراب نزدیک شده و نمونه آن طرح ابراهیم که به امارات و بحرین نزدیک شده و در مورد عربستان هم خیلی علنی نشده ولی بالأخره با عربستان هم رفت و آمدهایی را داشته است. از سوی دیگر به ترمیم روابط خودش با ترکیه پرداخته و با روسیه هم که مدت ها است نرد عشق می بازد و روابط خوبی داشته؛ به گونه ای که از ناحیه روسیه فشارهایی به ایران وارد شد که به مرزهای اسرائیل در سوریه نزدیک نشود و حتی اینکه باید سوریه را ترک کند. البته این دو جنبه داشت؛ هم بحث اینکه پایگاه سوریه کاملا در اختیار روسیه باشد و دو اینکه امنیت خاطری هم به رژیم صهیونیستی داده شد.

حتی در این چند وقتی که رژیم صهیونیستی حملاتی را علیه مواضع ایران داشت و منجر به از بین رفتن مقداری امکانات و شهادت تعدادی از نیروهای ایرانی در آنجا شد، باید همه را از چشم روسیه دید. حال اینکه خود روسیه با ماجرای اوکراین درگیر شده که بدترین و مشکل ترین مواضع را اسرائیل در این رابطه داشته و دارد. برای اینکه اسرائیل باید از آقای زلنسکی یهودی حمایت می کرد و از این طرف هم نیاز به حمایت های روسیه داشته و می بینیم که آقای بنت به مسکو می رود تا بلکه بتواند این ماجرا را به شکلی حل و فصل کند.

می بینیم مواضعی که اتفاق می افتد و اتخاذ می شود، هر کدام به نوعی گاهی در تضاد و گاهی کاملا در راستا، ولی در مجموع اسرائیل دنبال این هست که بتواند امنیت خودش را افزایش دهد، محاصره ایران را تکمیل تر کند، اطراف ایران را تحت فشار قرار بدهد و به خصوص اعراب را به سمت و سوی خودش بکشد که تا آنجایی که می توانند فشار را افزایش بدهند که برجام به سرانجام نرسد و توافقی حاصل نشود. برای اینکه اگر ارتباط ایران با آمریکا برقرار شود و ایران بتواند در روابط خارجی خودش توازنی را برقرار کند، طبیعی است که باعث رشد و توسعه بیشتر در ایران خواهد شد؛ و دسترسی ایران به بازارهای بین المللی و امکانات مالی که جذب می کند، به قدرتمندی بیشتر ایران منتهی خواهد شد. اسرائیل همه اینها را برای خودش خطر تلقی می کند.

آمریکا درج تصویر رهبران یمن بر روی برج آزادی را تحریک تلقی می کنند

به کلیاتی در خصوص تلاش اسرائیل برای به نتیجه نرسیدن مذاکرات احیای برجام اشاره کردید. با توجه به اینکه بورل در اظهارات اخیر خودش گفت به توافق با ایران بسیار نزدیک شده اند، نشست نقب چقدر می تواند روی جزئیات این توافق مثل حذف سپاه از فهرست گروه های تروریستی، رفع تحریم های سپاه و یا موضوعات دیگر جزئیات این توافق تأثیرگذار باشد؟

بحث فنی برجام در گفت و های با 4+1 و غیر مستقیم با آمریکا یک موضوع است و تلاش های طرفین بر این بوده که اول بتوانند موضوعات فنی را حل کنند و بعد نحوه بازگشت به برجام را برای آمریکا تعیین کنند. موضوعات اختلافی وجود داشته و دارد و آن بحث تضمین ها از طرفی، و خارج شدن سپاه، رهبری و برخی موارد دیگر از فهرست تحریم، از مواردی است که در مقابل آن وجود دارد.

یعنی اگر بخواهیم به صورت مشخص تر اسم ببریم، تا آنجایی که اختلافات حل و فصل نشده به بیرون درز کرده، یک بخشی این است که به طور کلی همه تحریم های علیه سپاه برداشته شود. ظاهرا آمریکایی ها رضایت به این داده اند، اما با این تضمین که سپاه در منطقه تشنج آفرینی نکند. یعنی متقابلا تضمین بدهد که تحریکاتی در منطقه اتفاق نخواهد افتاد. مثلا آنها درج تصویر رهبران حوثی بر روی برج آزادی را تحریک تلقی می کنند و یا اگر آزمایش موشکی اتفاق بیفتد. یعنی دامنه حرف آنها وسیع است و همه اتفاقات و تحرکات را در بر می گیرد. هنوز این را توافق نکرده اند و گفته اند تصمیم سیاسی است. یعنی هیأت مذاکره کننده به ایران آمده تا با رهبری و دیگران مشورت کند و ببینند تا کجای قضیه می توانند پیش بروند.

نکته بعدی اینکه آقای نبویان که منتقد سخت آقای دکتر ظریف و تیم قبلی بود، نواری بیرون داده و منتقد این دولت هم شده که حتی در خصوص تضمین عدم خروج آمریکا و عدم استفاده از مکانیزم ماشه نتوانسته اند چیزی بگیرند. در حقیقت هنوز کلی مسأله دارند و از تیم ظریف هم ضعیف تر با این ماجرا برخورد کرده اند. همین مسأله باعث شده تسویه ای در هیأت مذاکره کننده یا همراهان و مشاورین هیأت مذاکره کننده پیش می آید.

یعنی موارد اختلافی که هنوز نتوانسته اند امضا کنند، باقی مانده اند. می گویند بحث مسائل فنی تمام شده و به نقطه ای رسیده که باید تصمیم سیاسی اتخاذ شود و توضیح دادم که تصمیم سیاسی به چه معنا است.

یعنی اینکه آقای بورل می گوید به توافق با ایران نزدیک شده ایم، ناظر به بحث فنی توافق است؟

می گوید موارد فنی را بحث کرده ایم و به اینجایی رسیده ایم که باید تصمیم سیاسی بگیرند. تصمیم سیاسی یعنی جاهایی که مشکل وجود دارد و عدم تضمین ها را کوتاه بیایند و توافق کنند.

 هرچه محتوای برجام ضعیف تر باشد، اسرائیل خوشحال تر می شود

با توجه به جمیع این موارد، و ارتباط نزدیکی که آمریکا و اسرائیل دارد، به نظر شما این نشست شش جانبه می تواند اختلالی در احیاء برجام به وجود بیاورد؟

برجام هنوز به نتیجه نرسیده و اسرائیل همه تلاشش را به کار برده که این اختلال را ایجاد کند و نگذارد که این توافق حاصل شود. جدای از اینکه محتوای آن را ما بپسندیم یا نپسندیم، اسرائیل با کلیات آن مخالف است و می گوید اگر هم می خواهید با ایران توافق کنید، باید ضمانت های لازم از ایران گرفته شود تا کاملا تحت فشار قرار بگیرد که امکان هیچ گونه تحرکی را نداشته باشد. طبیعتا ایران نمی خواهد زیر بار این ماجرا برود.

البته اگر این توافق ضعیف باشد و منافع ایران را تأمین نکند، شاید اسرائیل خیلی دنبال بر هم زدن ماجرا نباشد. ولی همه تلاشش بر این بوده که بتواند از ایران یک هیولای بزرگ بسازد، ایران هراسی را دامن بزند، دیگران را جذب کند، منافع خودش را توسعه دهد و باعث نفوذ بیشتر خودش اطراف ایران شود. کما اینکه الآن با امارات، بحرین، آذربایجان و ترکیه ارتباط دارد و حتی گفته شده که به سمت طالبان هم رفته و تلاش دارد که با پاکستان هم ارتباطاتی برقرار کند.

یعنی همه این تحرکات را از ناحیه اسرائیل می توان دید؛ هم محاصره ایران و هم تلاش برای اینکه در توافق برجام اختلال ایجاد کند. البته هرچه محتوای برجام ضعیف تر باشد، معلوم است که اسرائیل خوشحال تر می شود.