علنی شدن چنددستگی میان سران طالبان؛ اختلاف در سیاست‌ها یا رقابت برای کسب قدرت؟
از زمان تسلط بر قدرت در افغانستان، طالبان تلاش دارد تا از خود تصویری متفاوت و نو به جامعه جهانی نشان دهد و بتواند دولت متبوع خود را به رسمیت بشناساند اما اعلام آمادگی طالبان برای تغییر سیاست افراطی‌اش منجر به بروز منازعه داخلی میان «عملگرایان و افراط‌گرایان» این گروه شده است.
به گزارش الحره، طالبان طی سرکشی و مبارزه مسلحانه‌ای که نزدیک به ۲۰ سال ادامه یافت، علیرغم بحران‌های خلافت و رقابت‌های درونی و جنگ سهمگین با نیروهای خارجی و افغانی، انسجام خود را تا حد زیادی حفظ کرد.
در این میان پس از اوت سال ۲۰۲۱ میلادی، طالبان تلاش دارد تا از نیرویی چریکی به دولتی کارآمد تبدیل شود اما گزارش‌ها از علنی شدن تدریجی اختلافات درونی میان رهبران این گروه حکایت دارد.
هفته گذشته یک مسئول بلندپایه طالبان صراحتا از سیاست سرکوب رهبران این گروه انتقاد کرد.
«شیر محمد عباس ستانیکزای»، معاون وزیر امور خارجه طالبان و نیز رئیس دفتر سیاسی طالبان در قطر از رهبران این گروه بابت ممانعت از رفتن دختران به دبیرستان‌ها انتقاد کرد و گفت: باید به جای حکومت با باتوم هدف‌مان به دست آوردن دل مردم افغانستان باشد.
علنی شدن گسترش اختلافات میان رهبران طالبان
کارشناسان این انتقاد علنی و نادر را «نمایان شدن گسترش اختلافات در میان این گروه تندور» می‌دانند.
«مایکل سمپل»، مشاور سابق اتحادیه اروپا و سازمان ملل متحد در افغانستان در گفت‌وگو با الحره اظهار داشت: اختلافات بی‌سابقه‌ای در درون رهبران طالبان وجود دارد و این گروه دارای اکثریت پشتون، بر اساس نژادی، منطقه‌ای و قبیله‌ای و نیز سیاست رسمی دولت طالبان در عرصه داخلی و خارجی دچار اختلافات است.
طالبان که از اوت سال ۲۰۲۱ میلادی قدرت را به دست گرفته، اعلام کرده است سیاست نرم‌تری در مقایسه با دولت پیشین خود اتخاذ خواهد کرد اما طی ماه‌های اخیر سرکوب مخالفان و محدودسازی آزادی‌ها به خصوص آزادی زنان در آموزش،کار و زندگی روزانه را آغاز کرده است؛ سیاستی که انتقادات گسترده جامعه جهانی و سازمان‌های حقوق بشری را به دنبال داشته و بر حجم اختلافات داخلی در میان طالبان افزوده است.
شورای امنیت سازمان ملل سه شنبه گذشته از طالبان خواست تا به سرعت از سیاست‌ها و اقدامات محدودکننده حقوق بشر و آزادی‌های اساسی زنان و دختران افغان دست بردارد.
در این میان، کارشناسان تصریح دارند رقابت میان شبکه سراج الدین حقانی از شرق افغانستان و گروهی از موسسان طالبان در جنوب این کشور و نیز گروه کوچک‌تر و کم‌قدرت‌تر از رهبران طالبان با اصالت تاجیکی و اوزبکی در شمال افغانستان برای کسب قدرت بیشتر در دولت افزایش یافته است.
گزارش‌ها همچنین بر اختلافات میان شخصیت‌های سیاسی نسبتا پراگماتیست طالبان و فرماندهان میدانی و عالمان تندرو و افراطی که به دنبال اجرای تفسیر رادیکال از احکام اسلام هستند، تصریح دارد.
سمپل در این باره گفت: اختلافات در مسائل سیاسی امری ثانویه است زیرا اختلافات جدی‌تر بر سر تقسیم امتیازات و قدرت است که مایه نگرانی طالبان شده است.
اما «سامی یوسف‌زای»، روزنامه‌نگاران و تحلیلگر مسائل طالبان معتقد است که اغلب اختلافات در درون طالبان تنها اختلاف‌نظر است و به جنگ داخلی میان گروه‌های مختلف طالبان منتهی نخواهد شد.
یوسف‌زای افزود: طالبان به شدت بر سر وحدت و انسجام داخلی خود جدی است و هرگاه فردی اقدامی یا سخنی علیه سیاست‌های این گروه انجام دهد، عزل و اخراج می‌شود و حتی احتمال قتل وی هم وجود دارد.
وی اظهار داشت: «عبدالسلام ضعیف» سفیر سابق طالبان، «عبدالوکیل متوکل» وزیر امور خارجه، «آغاجان معتصم»، از رهبران میانه رو طالبان، همگی به دلیل ابراز مخالفت با سیاست‌های طالبان خلع و طرد شدند.
یوسف‌زای تصریح کرد: «عبدالمنان نیازی»، از رهبران طالبان که گروهی مجزا در سال ۲۰۱۵ میلادی تشکیل داده بود، در انفجاری انتحاری در سال گذشته کشته شد.
وی گفت: طالبان دیکتاتوری کامل است و همه عناصر این گروه باید این واقعیت را بپذیرند.
خشونت طالبان علیه طالبان
در همین رابطه، «ابراهیم بحیس»، کارشناس مسائل سیاسی افغانستان اظهار داشت: مخالفت علنی مسئولان طالبان با سیاست‌های رهبر معنوی این گروه در مسائل مختلف از جمله محدودیت علیه زنان و دختران امری غیر عادی است.
بحیس گفت: مخالفت مسئولان طالبان با تصمیمات اخیر دولتی می‌تواند ابزاری برای شناخت نحوه تعامل با اختلافات در درون این گروه و تاثیر آن بر سیاست‌هایش باشد.
وی گفت: رهبران طالبان به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ عملگرایان که معتقدند که سیاست‌های افراطی مانعی اساسی برای به رسمیت شناخته شدن دولت طالبان رفع تحریم‌هاست، دسته دوم هم افراطیونی هستند که مصمم به احتکار قدرت و اعمال افراطی احکام اسلام می باشند.
این کارشناس مسائل سیاسی افغانستان اظهار داشت: به نظر می‌رسد طالبان درخصوص بکارگیری دوباره سیاست‌های دهه نود خود در دولت پیشین و یا در پیش گرفتن مسیری جدید که با ایدئولوژی آنها در یک راستا نیست، دچار اختلاف است.
اما سمپل تصریح دارد درگیری داخلی در میان سران طالبان فراتر از اختلاف بر سر سیاست‌هاست و بروز موارد متعدد خشونت طالبان علیه طالبان در افغانستان را ثبت کرده است.
وی در پایان گفت: این ایده که آنها متحد هستند و امکان درگیری داخلی میان سران طالبان وجود ندارد، تنها یک حرف بیهوده است.
احسنت بر برادران طالب