اعلامیه اورشلیم ؛ تعهد مشترک اسرائیل و آمریکا براى مقابله با ایران

این تعهد که بخشی از «اعلامیه اورشلیم» است یک روز پس از آن امضا شد که جو بایدن، در گفتگو با یک شبکه تلویزیونی اسرائیلی تاکید کرده بود که آخرین راه حل برای مقابله با ایران برای پیشگیری از دستیابی این کشور به سلاح هسته‌ای، «زور» خواهد بود. اقدامی که از دیرباز مد نظر اسرائیل بوده و تل‌آویو در ماه‌های اخیر بارها از آمریکا خواسته اطمینان دهد در صورتی که مذاکرات دیپلماتیک برای احیای برجام به شکست انجامد، برای جلوگیری از دستیابی ایران به تسلیحات اتمی به گزینه نظامی متوسل شود. 

جو بایدن پس از امضای این بیانیه در یک نشست خبری همچنین تاکید کرد که ایالات متحده اجازه نخواهد داد که ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد. 

واشنگتن و تل‌آویو هر یک به صورت جداگانه سالها در خصوص اقدامات احتمالی که می‌توان برای این امر صورت گیرد، صحبت کرده‌اند اما برخی از تحلیلگران نظامی ابراز تردید کرده‌اند که حتی انجام عملیات نظامی بتواند ایران را از دستیابی به سلاح هسته‌ای باز دارد. این موضوع البته در صورتی خواهد بود که مقام‌های جمهوری اسلامی ایران قصد انجام چنین کاری را داشته باشند. 

در بخش دیگری از بیانیه روز پنجشنبه بر حمایت ایالات متحده از برتری نظامی اسرائیل در منطقه و همچنین اطمینان یافتن از توانایی این کشور برای دفاع از خود بدون نیاز به کمک‌های خارجی تاکید شده است. این بیانیه می‌افزاید: «ایالات متحده متعهد است که هرگز اجازه نمی‌دهد ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد و برای این امر آماده است از همه عناصر قدرت ملی خود استفاده کند.»

در بخش دیگری از این بیانیه که به نام «اعلامیه اورشلیم برای شراکت استراتژیک ایالات متحده و اسرائیل» منتشر شده، جو بایدن با حمایت از راه‌حل دو دولتی میان اسرائیل و فلسطینی‌ها، اقدامات گروه‌های فلسطینی علیه اسرائیل‌ را تروریستی خواند و نسبت به آن ابراز تاسف کرد. 

در بخش دیگر این بیانیه، دو طرف ضمن اعلام حمایت از اوکراین در برابر تهاجمات روسیه، بر ادامه ارائه کمک‌های بشردوستانه به مردم اوکراین تاکید کردند. همچنین واشنگتن اعلام کرده که با هرگونه اقدامی که در راستای انزوای اسرائیل باشد مقابله خواهد کرد. در ادامه این بیانیه همچنین نسبت به گسترش روحیات ضد اسرائیلی در جهان ابراز نگرانی شده و آمده است: «اسرائیل و آمریکا نگرانی عمیق خود را نسبت به افزایش جهانی یهودی ستیزی اعلام کرده و بر تعهد ادامه دار خود برای مقابله با این مسئله تاکید می‌کنند.» 

لاپید ضمن ابراز خرسندی از امضای این توافقنامه، آن‌را راهبردی برای جلوگیری از درگیری در منطقه توصیف کرد و افزود: «تنها راه برای توقف ایران هسته‌ای این است که تهران بداند جهان آزاد از زور استفاده خواهد کرد».

بایدن هم که در کنار لاپید حضور داشت تاکید کرد که جلوگیری از ایران هسته‌ای، نه تنها یک منفعت امنیتی حیاتی برای اسرائیل و ایالات متحده که برای کل جهان، خواهد بود.  

در سال ۲۰۱۵، ایران و قدرت‌های جهانی توافقی را امضا کردند که بر اساس آن برنامه هسته‌ای ایران تحت شدیدترین نظارت‌های بین‌المللی قرار گرفت و در مقابل ایالات متحده تحریم‌های گسترده علیه تهران را لغو کرد. در حالی که این توافق به خوبی کار می‌کرد و مطابق با گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ایران به تعهدات خود پایبند بود، ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ و با تصمیم دونالد ترامپ از این توافق خارج و تحریم‌های گسترده علیه ایران بار دیگر فعال شد. یک سال پس از آن، تهران به صورت مرحله‌ای شروع به کاهش اجرای تعهدات خود در توافق هسته‌ای کرد و حالا درصد اورانیوم غنی‌سازی شده ایران به ۶۰ درصد رسیده است. این در حالیست که پیش از خروج آمریکا از برجام ایران مطابق برجام به تعهد خود مبنی بر غنی‌سازی اورانیوم در سطح ۳.۶۷ درصد پایبند بود. 

جو بایدن که از زمان حضور در تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری از تصمیم ترامپ برای خروج از برجام انتقاد کرده بود، از همان ابتدای حضور در قدرت اعلام کرد که آماده است آمریکا را به توافق بازگرداند. با این حال تعلل دولت آمریکا بر سر اینکه کدام طرف گام نخست را بردارد موجب شد تا بازه زمانی مناسبی برای احیای برجام از دست برود و در نهایت گفتگوها برای احیای برجام در ماه‌های پایانی دولت حسن روحانی آغاز شد. با این حال این مذاکرات همچنان به نتیجه نرسیده و با حضور ابراهیم رئیسی در قدرت در تهران کار برای این امر دشوارتر هم شده است. طرف آمریکایی معتقد است مذاکره‌کنندگان ایرانی خواسته‌های فرابرجامی در گفتگوها مطرح می‌کنند و همین مسئله موجب شده تا مذاکرات به نتیجه نرسد. این در حالیست که ایران می‌گوید باید تضمین‌هایی در خصوص اجرای واقعی برجام و بهره‌مند شدن تهران از منافع اقتصادی این توافق دریافت کند. 

در چنین شرایطی جو بایدن در اسرائیل ضمن اشاره به اینکه تهران باید به درخواست‌ها برای مذاکرات پاسخ دهد، تاکید کرد که واشنگتن تا ابد منتظر تهران باقی نخواهد ماند. 

نخستین هشدار واشنگتن در حالی از اسرائیل به تهران ارسال شد که قرار است جو بایدن در ادامه سفر منطقه‌ای خود راهی عربستان سعودی شود. دیگر رقیب منطقه‌ای ایران هم در سالهای اخیر روابط تنش‌آمیزی با تهران داشته و احتمالا از افزایش فشار دولت آمریکا بر ایران استقبال خواهد کرد. بایدن امیدوار است نگرانی‌های ریاض در قبال ایران به نزدیک‌تر شدن عربستان و اسرائیل تحت نظارت ایالات متحده تبدیل شود. 

بایدن روز پنجشنبه در اورشلیم به خبرنگاران گفت: «من و لاپید درباره اهمیت ادغام کامل اسرائیل در منطقه بحث کردیم.» همچنین لاپید هم سفر بایدن به عربستان سعودی را گامی بسیار مهم برای منافع اسرائیل برشمرد. 

یک مقام آمریکایی در خصوص چشم‌انداز مذاکرات با ایران پس از امضای بیانیه اورشلیم به خبرگزاری رویترز گفت: «اگر ایران بخواهد توافقی را که در وین مورد مذاکره قرار گرفته، امضا کند، ما همانطور که به وضوح اعلام کرده‌ایم، آماده انجام آن هستیم. در عین حال اگر تهران چنین رویکردی نداشته باشد، ما به افزایش فشار تحریم‌ها ادامه می‌دهیم و روند انزوای دیپلماتیک تهران را گسترش می‌دهیم.» 

بیانیه اورشلیم همچنین در خصوص گسترش همکاری میان آمریکا و اسرائیل در پروژه‌های دفاعی مانند رهگیری‌های لیزری پهپادها و همچنین فناوری‌های غیرنظامی تاکید کرده است. موضوعی که می‌تواند در خصوص مقابله با قدرت پهپادی جمهوری اسلامی ایران مورد توجه قرار گیرد. 

در همین زمینه یک مقام ارشد اسرائیلی که نخواسته نامش شود نیز به خبرگزاری فرانسه گفت: «اعلامیه اورشلیم در مورد مشارکت راهبردی میان آمریکا و اسرائیل نشان دهنده ماهیت، وسعت، عمق و صمیمیت منحصر به فردی است که میان دو طرف وجود دارد.» این مقام اسرائیلی همچنین با اشاره به نام این بیانیه یعنی اورشلیم تاکید کرد که این مسئله نشان‌دهنده موضع روشن، یکپارچه و صریح علیه ایران و برنامه‌ هسته‌ای ایران کشور و همچنین تجاوز‌های تهران در سراسر منطقه است.