عضویت در «بریکس»؛ دیگر دستاورد بزرگ دیپلماسی ایران

قبل از ظهر پنجشنبه 24 اوت (2 شهریور) به وقت محلی در کنفرانس مطبوعاتی ویژه پانزدهمین نشست رهبران کشورهای بریکس، این گروه از افزایش اعضای کشورهای بریکس خبر داد و به این ترتیب ایران، آرژانتین، مصر، اتیوپی، عربستان سعودی و امارات متحده عربی برای حضور در سازوکار همکاری کشورهای بریکس دعوت شده‌اند.

«شی جین پینگ»، رئیس جهوری خلق چین  در این کنفرانس مطبوعاتی ویژه تاکید کرد که افزایش اعضای بریکس امری تاریخی است که اراده کشورهای بریکس برای همکاری و همبستگی با کشورها در حال توسعه را نشان داده و با انتظار جامعه جهانی و سود مشترک کشورهای بازار نوظهور و کشورهای در حال توسعه هماهنگ است. این بار افزایش عضو نیز نقطه شروع جدید همکاری بریکس به شمار می‌رود و به سازوکار همکاری بریکس پویایی جدید را تزریق خواهد کرد و بیش از پیش قدرت صلح و توسعه جهان را تقویت می‌بخشد.

چین به طور فعال افزایش اعضای بریکس را ترویج می‌کند. در اجلاس سران بریکس که سال گذشته در چین برگزار شد، کشورهای بریکس موافقت کردند که روند افزایش اعضا را آغاز کنند. با برگزاری اجلاس بریکس در آفریقای جنوبی، افزایش اعضای بریکس بار دیگر به موضوع داغ رسانه‌ها تبدیل شد اما پیشرفت سریع این روند و پیوستن بسیاری از کشورها در آن واحد از انتظارات بسیاری از ناظران فراتر رفته و باعث شگفتی افکار عمومی و محافل سیاسی جهان شده است.

اما تعجب‌آور نیست که ایران به یکی از اولین دسته از اعضای جدید بریکس تبدیل  شده است. در ژوئن سال گذشته، ایران به طور رسمی برای پیوستن به بریکس درخواست داد و جزو اولین کشورهایی بود که رسما خواستار عضویت شد. علاوه بر این، ایران مزایای منحصر به فرد خود را دارد. «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه ایران چندی پیش هنگام اشاره به مزایای ایران گفت جمهوری اسلامی با تجربه بالای حضورِ فعال در نهاد‌ها و ابتکارات بین‌المللی، برخورداری از ذخایر کامل انرژی، شبکه‌های حمل‌ونقل و ترانزیت کوتاه و ارزان، نیروی انسانیِ آموزش‌دیده و دستاورد‌های علمیِ چشمگیر و بالاتر از همه اراده‌ای قوی برای مشارکت در ایجاد نظمی عادلانه در جهان، می‌تواند شریکی مهم برای بریکس باشد.

پیوستن ایران به بریکس که دارای امتیازات فوق است، می‌تواند قدرت کشورهای بریکس را بیشتر تقویت کند و نفوذ سازوکار همکاری بریکس را گسترش دهد. در عین حال، ایران می‌تواند از سازوکار همکاری بریکس برای ارتقاء سطح  همکاری‌ها با کشورهای عضو استفاده کند به گونه‌ای که برای ایران به منظور خروج از مشکلات کنونی و شکستن انزوا و تحریم‌های ایالات متحده از اهمیت بالایی برخوردار است. شکی نیست که این امر به نتیجه برد-برد خواهد رسید.

اولین گروه اعضای جدید بریکس چهار کشور خاورمیانه (ایران، عربستان، مصر، امارات متحده عربی) و سه کشور حوزه خلیج فارس را شامل می‌شود، علاوه بر این، برخی از کشورهای منطقه نیز تمایل خود را برای پیوستن به بریکس اعلام کرده‌اند؛ این موضوع جذابیت بریکس برای کشورهای خاورمیانه را  دو چندان کرده و همچنین نشان‌دهنده اهمیت کشورهای بریکس برای خاورمیانه  است.

پس از سال‌ها توسعه، قدرت و نفوذ سازوکار همکاری بریکس به طور مداوم در حال افزایش است. به عنوان مثال، تأسیس «بانک توسعه نوین» بریکس نظم مالی تحت سلطه کشورهای غربی را شکسته و نظام اقتصادی بین‌المللی را منصفانه و معقول‌تر کرده است. کشورهای مختلف به تدریج دریافته‌اند که مکانیسم همکاری بریکس بستری است که می‌تواند نظم بین‌المللی عادلانه‌تر، کثرت‌گرایانه و چند قطبی ایجاد کند. بنابراین، این یک نتیجه اجتناب ناپذیر است که کشورهای بیشتری مایل به زدن «درب بریکس» باشند.

دیپلماسی ایران در سال جاری تاکنون به سه دستاورد بزرگ دست یافته است: از سرگیری روابط دیپلماتیک با عربستان سعودی، پیوستن به سازمان همکاری شانگهای و بریکس که چین در این سه رویداد نقش میانجی، رهبری و پیشرو ایفا کرده است. این دستاورد مشارکت راهبردی جامع چین و ایران است و نیز بار دیگر ثابت کرده که چین سازنده صلح جهانی، مدافع نظم بین‌المللی و کمک کننده به توسعه جهانی محسوب می‌شود.

نویسنده: لوئو لایی آن تحلیلگر سیاسی و روزنامه نگار چین