استعفا و تحصن؛ چالش‌هایِ لحظه آخری قالیباف در صندلی ریاست مجلس/ نادران از چه چیزی دلخور است؟

فقط چندماه تا پایان ریاست قالیباف بر مجلس یازدهم باقی مانده است، عزم او تکیه زدن بر کرسی ریاست مجلس آینده است اما نه این ۴ سال برای او راحت سپری شد نه پیش بینی ها از ریاست او بر مجلس آینده چندان قطعی و امیدوارکننده است.

او در همین روزهایی پایانی مجلس یازدهم هم گرفتار نقدها و گلایه ها از گوشه و کنار صحن است، حملات پایداری ها نه تنها کمتر نشده که شدت بیشتری گرفته است، نمایندگان مستقل مجلس گاه و بیگاه نقدهایی به او وارد می کنند و البته هم طیفان اصولگرایش هم صریحتر از قبل از نحوه مدیریت او بر پارلمان گلایه مند هستند، آنقدر که او را متهم به «دیکتاتوری» کنند.

استعفای الیاس نادران اعلام وصول شد

در این میان اما برخی نمایندگان مجلس طی ۴ سال اخیر بارها خود را رویاروی قالیباف قرار داده اند و او را به چالش کشیده اند، از جمله آنها الیاس نادران است که هم تریبونش بارها به تذکر و اخطار به هیات رئیسه و شخص رئیس مجلس باز شده هم در مقاطعی خود را رقیب قالیباف در کرسی ریاست مجلس کرده است.

او در همین واپسین ماه های فعالیت مجلس باردیگر عصبانیتش از قالیباف را علنی کرد و اینبار با دو روش اعتراضی کم سابقه در مجلس اول استعفا، بعد تحصن.

بیشتر بخوانید: تقاضای استعفای الیاس نادران اعلام وصول شد

ماجرای یک تحصن و استعفا

الیاس نادران روز گذشته (۲۱ آبان ماه) در صحن علنی مجلس تحصن کرد. او به نشانه اعتراض به عملکرد هیئت رئیسه مجلس، مقابل جایگاه آنها تحصن کرد و روی زمین نشست. این تحصن یک ساعت طول کشید و در این مدت تعداد زیادی از نمایندگان با او صحبت کردند. نادران در نهایت با وساطت مجتبی ذوالنوری، نایب رئیس مجلس به تحصن خود پایان داد و روی صندلی‌اش نشست.

او ظاهرا با وعده به جریان افتادن استعفایش به تحصن خود پایان داده بود اما با آغاز جلسه علنی نوبت عصر مجلس، بار دیگر در مقابل جایگاه هیات رییسه مجلس به تحصن نشست. سرانجام محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس در پایان جلسه علنی نوبت عصر اعلام کرد که در اولین جلسه هیات رئیسه استعفای ایشان بررسی و پس از شنیدن دلایل استعفا و در صورت پذیرش هیات رییسه اعلام وصول و در صحن اعلام خواهد شد. او گفت: آقای نادران بحثی داشتند و استعفا دادند من برای تنویر افکار عمومی بگویم که در هیأت رئیسه مجلس تصویب کرده ایم که استعفای نمایندگان باید مدلّل (بر اساس دلایل موجه) باشد و بعد به صحن ارائه شود.

ماجرای تحصن نادران به بعد از تصویب کلیات و جزئیات طرح اصلاح بند ۱ ماده ۸۳ قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی بر می‌گردد. او به عنوان مخالف کلیات این طرح ثبت نام کرد که موفق به ابراز مخالفت خود نشد. در ادامه وی در اعتراض به شیوه اداره صحن مجلس، درخواست استعفای خود را مطرح کرد و با تحصن در برابر جایگاه هیات رییسه، اعلام کرد تا زمانی که درخواست استعفاء وی پذیرفته نشود، به تحصن خود ادامه خواهد داد.

او پیش از تحصن لحظاتی در جایگاه خبرنگاران حضور پیدا کرد و انتقاد خود را از شیوه رسیدگی به این طرح و عدم اجازه برای مطرح شدن نظرات مخالفان در کلیات و جزییات بیان کرد و گفت: بنده برای پیگیری درخواست استعفای خود و در انتقاد به این شیوه اداره جلسه به تحصن می‌نشینم.

نادران از چه چیزی دلخور است؟

الیاس نادران درحالی در جایگاه مخالف سرسخت قالیباف قرار گرفته است که از نظر گرایش سیاسی به قالیباف نزدیک است اما طی سه سال و اندی که از عمر مجلس می گذرد او بارها و بارها قالیباف را در صندلی ریاست مجلس به چالش کشیده است، فارغ از تذکر و اخطار به رئیس مجلس، رقابت بر سر صندلی ریاست، تهدید به ترک صحن مجلس و استعفا و حالا تحصن از جمله روش های دیگر نادران برای اعلام مخالفتش با قالیباف بوده است.

برخی ریشه این اختلاف را به کم شدن نقش آفرینی او در مجلس و نداشتن جایگاهی متناسب با سابقه و تخصصش از یک سو و بی توجهی قالیباف و طیف همراهانش به نادران طی سال های اخیر می دانند. روزنامه اعتماد پیشتر در گزارشی نوشته بود؛« نادران از زمان آغاز به کار مجلس یازدهم به حاشیه رانده شده است. او که یکی از باسابقه‌ترین نمایندگان مجلس در ادوار مختلف است، با توجه به تخصص و تجربه‌ای که داشت، به ریاست هیچ کمیسیونی نرسید و برخی شنیده‌ها حاکی از آن است که این مساله موجبات ناراحتی او را فراهم کرده است.»

در این گزارش تاکید شده بود؛« ظاهرا مجلس اصولگرایی که در اواخر دولت دوازدهم بر سر کار آمد با آنچه نادران از یک مجلس اصولگرایی در ذهن داشت، تفاوت داشت. در همان آغاز به کار مجلس شایعه‌ای مبنی بر استعفای الیاس نادران به گوش رسید. به نظر می‌رسید که نادران از بی‌توجهی به جایگاه و منزلتش به عنوان یک نماینده باسابقه در چینش ریاست‌های کمیسیون‌های مجلس ناراحت است.»

حتی باشگاه خبرنگاران نیز با اشاره به شایعه استعفای نادران، بحث اختلاف بر سر تصاحب قدرت در مجلس را مطرح کرده و نوشته بود؛ «الیاس نادران به‌دلیل رای‌نیاوردن در رقابت انتخاب ریاست کمیسیون برنامه و بودجه از اعضا دلخور و ناراحت بوده است؛ چراکه تجربه و جایگاه ویژه‌ای در زمینه علم اقتصاد دارد.»

برخی نیز این ادعا را مطرح کردند که برای جلوگیری از استعفای الیاس نادران کمیسیون جدیدی در مجلس تشکیل شد و نامش را کمیسیون جهش تولید گذاشتند تا ریاست آن را به نادران بسپارند، اما بازهم ریاست در نهایت به شمس‌الدین حسینی، وزیر اقتصاد سابق احمدی‌نژاد رسید همین امر نیز به حاشیه نشینی و دلخوری او دامن زد.

الیاس نادران درحالی در جایگاه مخالف سرسخت قالیباف قرار گرفته است که از نظر گرایش سیاسی به قالیباف نزدیک است اما طی سه سال و اندی که از عمر مجلس می گذرد او بارها و بارها قالیباف را در صندلی ریاست مجلس به چالش کشیده است

زنجیره ای از اعتراضات

اعتراضات نادران به قالیباف به یک یا دو مورد ختم نمی شود. او پیشتر نیز در قالب نامه یا تهدید به استعفا نقدهای تندوتیز به رئیس مجلس وارد کرده بود. آنچنان که او ۱۷ اسفند ماه سال گذشته در صحن علنی مجلس شورای اسلامی و در زمان بررسی لایحه بودجه، زمانی که قرار بود پیشنهاد افزایش عوارض سیگار مجددا و به عنوان الحاق در صحن مطرح شود اعتراض کرد و این مساله حاشیه‌ساز شد.

نادران به عنوان مخالف طرح این پیشنهاد خطاب به قالیباف، گفت: آقای رئیس این پیشنهاد قبلا در صحن مطرح شده و رأی نیاورده است و بعد از آن در کمیسیون هم بررسی و حذف شد؛ لذا این درست نیست که این پیشنهاد را مجددا می‌خواهید به عنوان الحاقی مطرح کنید. وی همچنین در اعتراض به این عملکرد هیات رییسه مجلس قصد ترک صحن علنی را داشت که در لحظات آخر با وساطت نمایندگان از این کار منصرف شد.

نادران ۱۵ دی ۱۴۰۱ نیز در انتقاد از رئیس مجلس گفته بود: «شما که مجلس را ضایع کردید. شما که مجلس را بی‌خاصیت کردید. شما که مجلس را با تصمیم‌هایی که می‌گیرید از کارآمدی و کارایی انداخته‌اید. اگر ما سر کاریم به ما بگویید.» او همان زمان اعلام کرد: «استعفایم را تقدیم هیات رییسه کرده‌ام؛ تقاضا دارم که آن را قرائت کنید.» او دلیل این استعفا را بیان نکرده بود اما خبرگزاری ایسنا به نقل از شنیده‌ها اعلام کرد که استعفای نادران در اعتراض به عملکرد هیات رییسه بوده است.

انتشار نامه‌های شدیداللحن نادران علیه قالیباف

او سال گذشته و امسال در جریان کاندیداتوری برای انتخابات ریاست مجلس نامه‌ای خطاب به نمایندگان مجلس منتشر کرد. سال گذشته نوشته بود: «به همه آنهایی که در جریان تعیین فهرست نامزدهای مجلس یازدهم (به ویژه لیست تهران) و تعیین وزرای دولت سیزدهم، به خصوص به آن دو نفری که بیشترین نقش را داشتند، عرض می‌کنم آیا امروز حاضرید شجاعانه عواقب اشتباه‌تان را بپذیرید؟» او همچنین گفته بود: «اگر مجلس در دوسال آینده به همین روال بچرخد که در این دو سال چرخیده، فاتحه مجلس خوانده است.»

امسال هم در نامه ای شدیداللحن نوشت: «هرسال جایگاه مجلس در ایفای این وظیفه تنزل پیدا کرده است تا جایی که اعضای هیئت عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت، بدون داشتن آیین نامه مصوب و تعیین حدود اختیارات مطالباتشان به ویژه در لوایح بودجه ۱۴۰۱ و۱۴۰۲ را به مسئولان مجلس دیکته می کنند و رئیس مجلس برخلاف اصل ۸۵ ، که سمت نمایندگی را قائم به شخص می داند و حتی به کلیت مجلس اختیار واگذاری قانون گذاری به شخص و یا هر هیئتی را نمی دهد در راستای عمل به تصمیمات این هیئت اقدام به دستکاری مصوبه مجلس نمود این کار در سال گذشته پایه گذاری شد و امسال به طور چشمگیری گسترش یافت.»

اختلافات از چه زمان بالا گرفت؟

پیش از این دو نامه، یکی از مهم‌ترین تنش‌ها بین نادران و قالیباف، بهمن ماه ۱۳۹۹ و در جریان ارائه گزارش کمیسیون تلفیق درباره لایحه بودجه ۱۴۰۰ و رای مجلس به آن شکل گرفت. نادران به عنوان رییس کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۰، گزارش کمیسیون متبوعش را در مجلس قرائت کرد و از نمایندگان خواست تا به این گزارش رای مثبت دهند تا همین گزارش مبنای لایحه بودجه ۱۴۰۰ شود. قالیباف اما برابر درخواست نادران، به جای گزارش کمیسیون، اصل لایحه را به رای گذاشت. نتیجه هم شد آنچه نادران نمی‌خواست.

در پی آن، مجلس کلیات لایحه بودجه را رد کرد؛ اقدامی که نادران آن را «عروسی دولت» خوانده بود. فردای آن روز طرح شفافیت در مجلس مطرح شد و نادران به عنوان مخالف طرح، نطق کرد و نیش و کنایه‌هایی هم نثار قالیباف شد.

او به جلسه روز گذشته‌اش اشاره کرد این طرح را «رفتار دوگانه» و «نمایش شفافیت» خواند و گفت: «دیروز جمع کثیری از همکاران ما تقاضای رای علنی و با ورقه راجع به کلیات گزارش کمیسیون تلفیق بودجه کردند، اما دبیر محترم هیات رییسه گفتند که رییس محترم مجلس به مصلحت نمی‌داند. چه شد که دیروز شفافیت آرا بد بود و امروز شفافیت آرا خوب شده است؟» نادران خطاب به قالیباف گفته بود: «آقای رییس؛ مجلس دیروز شما به کلیات گزارش کمیسیون تلفیق مجلس رای مثبت دادید یا منفی؟ اعلام کنید به مردم. این شفافیت است این‌گونه نمی‌شود شفاف‌سازی کرد. نمی‌شود دیروز مصلحت‌اندیشی کرد و امروز چیز دیگری بگوییم.»

نادران در همان نطق مخالفتش با طرح شفافیت در بهمن ۹۹، گفته بود که «به مردم نمایش شفافیت می‌دهیم و آن را در بایگانی قرار می‌دهیم» و پیش‌بینی کرده بود که «اواخر کار مجلس دوباره آن را از بایگانی خارج و درباره آن حرف می‌زنیم. اگر صداقت داریم الان که شفافیت آرا رای آورد بلافاصله وارد جزییات شویم و به مردم بگوییم که می‌خواهیم چه کار کنیم.»

پیش بینی ها محقق می شود؟

پیش‌بینی نادران البته تا این لحظه به واقعیت پیوسته است و طرح شفافیت همچنان بلاتکلیف مانده است و حال باید منتظر ماند تا نتیجه پیش بینی ها از ریاست مجلس آینده محقق شود، آیا قالیباف با وجود انتقادات به نحوه ریاست چند ساله اش بر مجلس بازهم شانس تکرار ریاست را دارد یا ریزش حامیان اصولگرایش در مجلس فعلی پیامی معنادار به او برای ریاست مجلس آینده است؟