مسجد کوتوبیا: بنای یادبود نمادین مراکش

مسجد کوتوبیا  ( به انگلیسی : Koutoubia Mosque ) یکی از مساجد قدیمی کشور مراکش در شمال آفریقا است. این عبادتگاه با شکوه با مناره ای بلند ، بزرگترین ومعروفترین مسجد مراکش محسوب می شود که معماری جذابی دارد.

کوتوبیا یکی از قدیمی ترین مساجد مراکش است که با نام های مختلفی شناخته می شود از جمله ، کوتوبیه ، جامع الکتوبیه ، کوتوبین و مسجد کتاب فروشان .

معماری بی نظیر مسجد کوتوبیا با پنجره های قوس دار ، سرامیک های تزئین شده ، محوطه ای وسیع و مناره سر به فلک کشیده با 77 متر ارتفاع در همان ابتدا چشمان شما را خیره می کند.

عکس های مسجد کوتوبیا

مناره مسجدکوتوبیا از محله های اطراف به خوبی قابل مشاهده است. 

دو بنای دیگر در جهان هستند که مناره ای شبیه به کوتوبیا دارند ، برج جیرالدا در سویل اسپانیا و برج حسن در مراکش. 

علت نامگذاری مسجد بازار جامع الفنا است که در 200 متری آن قرار گرفته است . در زمان ساخت مسجد در این بازار کتاب می فروخته اند و بیش از 100 فروشنده کتاب در آن فعالیت داشتند. ریشه نام مسجد از کلمه کوتوبین یا کوتوبلین گرفته شده است که در زبان عربی مترادف با کتابفروش است.

مناره مسجد کوتوبیا

تاریخچه مسجد کوتوبیا

مسجد کوتوبیا در سال 1147 – 1154 میلادی ساخته شد و در سال 1157 میلادی تکمیل گردید . این مسجد در ابتدا عبادتگاه بود که بعدها تغییر کرد  به شکل امروزی در آمد. 

ابویوسف یعقوب المنصور حاکم موحدون بنا را بازسازی کرد و بعد از آن تا به امروز چندین بار بنای این عبادتگاه بازسازی شده است.

در زمان یعقوب المنصور متوجه شدند که محراب مسجد رو به قبله نیست و جهت محراب را تغییر دارند و به همین دلیل به نام مسجد دوم شناخته می شود. 

مهم ترین تغییر این بنا جهت قبله بود که در ابتدا 5 درجه بوده و بعد از بازسازی 10 درجه شده است. 

تصاویر مسجد کوتوبیا

در سال 1158 میلادی اولین نماز این مسجد برگزار گردید. 

بنای مسجدی که امروزه می بینیم بین سالهای 1184 – 1199 میلادی ساخته شده ودیگر از بنای اولیه مسجد خبری نیست با این حال معماران سعی کردن سبک معماری بنا که مراکشی اندلسی بوده است را حفظ نمایند. 

به مرور تغییرات بیشتری در ساختمان مسجد ایجاد شد و قسمت های کمی از بنای اولیه باقی مانده است. 

مسجد کوتوبیا از نمای بالا

مسجد کوتوبیا کجاست؟

این مسجد در خیابان محمد با فاصله 200 متری از بازار قدیمی مراکش قرار گرفته است و شبکه ای پیچیده از جاده ها به این مسجد می رسد.

در جنوب و غرب مسجد باغ گل رز قرار دارد که بسیار دیدنی است. 

معماری مسجد کوتوبیا

معماری مسجد کوتوبیا

بنای امروزی مسجد با سنگ قرمز ساخته شده است . در این مسجد 6 اتاق متوالی و یکی بالای دیگری قرار گرفته است و هر کدام یک بالکن دارد. سبک معماری مسجد به گونه ای است که همه بتوانند مقبره شاهزاده را ببینند.

سالن دعای مسجد به شکل T ساخته شده است و از شمار تا جنوب مسجد را ر بر میگیرد. 

سالن نماز مسجد حدود 100 ستون دارد که قوسهای مسجد را پشتیبانی می کنند. 

نمای مسجد ترکیبی از ماسه ، آجرسنگ است. 

ساختمان  مسجد 80 متر عرض به سمت شرق و 60 متر عرض به سمت غرب دارد.

پنجره ها دارای قوس های نازک و چند ضلعی ااست که در داخل یک مستطیل قرار گرفته اند و به دلیل بافت ایجاد شده در بالای هر پنجره شکل الماس ایجاد شده است. 

نمای داخلی مسجد کوتوبیا

در دیوار های مختلف میتوانید سرامیک های فیروزه ای کوچک را مشاهده کنید. 

حیاط مسجد 45 متر عرض دارد ودر مرکز حیاط چشمه ای برای وضوگرفتن وجود دارد.

این مسجد چهار ورودی دارد که سه ورودی آن مستقیم به سالن دعا باز می شود و یک ورودی به حیاط و یک ورودی اضافه هم به صحن مسجد وجود دارد.

خیابان جلوی مسجد پر از مغازه های کتاب فروشی است.

 دو ورودی خصوصی دیگر هم به مسجد وجوددرد که یکی برای امام جماعت در سمت پچ محراب و دیگری برای شاهزاده تا بتوانید به طور مستقیم وارد مسجد شود. 

عکس های مسجد کوتوبیا

مناره مسجد کوتوبیا

مناره مسجد کوتوبیا به سبک الموهد طراحی شده و با ماسه سنگ ساخته شده است. 

این مناره ابتدا با گچ صورتی پوشیده شده بود ولی در دهه 1990 کارشناسان تصمیم گرفتند که سنگ اصلی را به نمایش بگذارند و پوشش گچی را برداشتند. 

برج مناره مسجد 77 متر ارتفاع دارد و نوک تیز بالای مناره 8 متری است. 

هر طرف پایه مربعی مناره 8.12 متر طول دارد.

بلندی مناره به قدری زیاد است که از فاصله 29 کیلومتری دیده می شود. 

طراحی مناره شامل شفت زاویه ای بزرگ با ساختاری کوچکتر ولی یکنواخت است که روی آن یک گنبد قرار گرفته است.

اغلب ویژگی های استفاده شده در این مناره در دیگر ساختمان های مذهبی مراکش هم دیده می شود از جمله کاشی های سرامیک ، الگوهای متناوب که در همه طرف مناره وجود دارد ، تزئینات قوس مانند و تزئینات سنگی پیچیده.