واکنش آمریکا و شوروی به اعدام هویدا چه بود؟

بعدازظهر روز شنبه ۱۸ فروردین ۱۳۵۸، امیرعباس هویدا نخست‌وزیر سیزده‌ساله رژیم پهلوی که در وقت تنفس دومین جلسه دادگاه خود در حال انتقال به حیاط بود با شلیک گلوله ضاربی که هنوز پس از ۴۵ سال مشخص نیست که بوده کشته شد.

روزنامه کیهان فردای آن روز این خبر را به این صورت منعکس کرد: «امیرعباس هویدا بعدازظهر دیروز به حکم دادگاه انقلاب اسلامی ایران به اعدام محکوم شد و ساعت ۷ و ۲۵ دقیقه بعدازظهر در برابر جوخه آتش قرار گرفت و تیرباران شد.»

ابراهیم یزدی در خاطرات خود گفته که ضارب هادی غفاری بوده ولی غفاری طی چندین گفت‌وگو این ادعا را تکذیب کرده است. اما صادق خلخالی به عنوان حاکم شرع و قاضی دادگاه هویدا هموراه بر این‌که خودش به حکم شرع به زندگی هویدا پایان داده تاکید کرده است.

به هر روی ماجرا هرچه بوده، سرانجام آن دادگاه چیزی جز همین سرنوشت محتوم را برای هویدا رقم نمی‌زد؛ چراکه رای به اعدامش داده بود.

فردای آن روز، روزنامه اطلاعات درباره انعکاس این خبر در خارج از ایران این‌طور گزارش داد:

گزارش خبرگزاری‌های خارجی حاکی است، اعدام هویدا که ۱۳ سال نزدیک‌ترین دستیار محمدرضا پهلوی بود باعث اظهارنظرهای متعدد در کشورهای دیگر شد.

یک سخن‌گوی وزارت امور خارجه آمریکا گفت که آمریکا از اعدام امیرعباس هویدا نخست‌وزیر اسبق ایران متاسف است. این سخن‌گو گفت: ما درباره گناهکار بودن و یا بی‌گناهی اشخاصی که در دادگاه‌های انقلابی محاکمه می‌شوند حرفی نداریم اما در این مورد هم مانند موارد دیگر این اعتقاد راسخ خود را برای دولت ایران کاملا روشن کرده‌ایم که در این دادگاه‌ها باید محاکمات علنی و عادلانه‌ای که از لحاظ بین‌المللی مورد قبول واقع شود انجام گردد.

فریدون هویدا برادر امیرعباس هویدا که در نیویورک اقامت دارد و مدت‌ها ریاست هیات نمایندگی ایران در سازمان ملل را برعهده داشت پس از اعدام برادرش گفت که محاکمه او «چنان خلاف عدالت بود که هیچ بشری نمی‌تواند آن را بپذیرد.»

در پاریس ریمون بار نخست‌وزیر فرانسه که شخصا با امیرعباس هویدا آشنایی نزدیک داشت نسبت به اعدام او ابراز تاسف فراوان کرد. منابع نزدیک به وی گفتند که او هویدا را دوست بزرگ فرانسه می‌نامید.

ژان فرانسوا پونسه وزیر امور خارجه فرانسه نیز گفت که دولت فرانسه با توجه به علاقه شدید هویدا به فرانسه و فرهنگ آن، نزد مقام‌های ایرانی وساطت او را کرده بود.

تاس خبرگزاری رسمی شوروی و رادیو مسکو خبر اعدام هویدا را به نقل از رادیو تهران انتشار دادند. خبرگزاری تاس و رادیو مسکو هردو گفتند که دادگاه انقلاب اسلامی هویدا را به علت جنایاتش علیه مردم ایران مجرم تشخیص داده است.

موریس کوودو موریل نخست‌وزیر پیشین فرانسه که نزد آیت‌الله خمینی برای امیرعباس هویدا وساطت کرده بود وی را «مردی متشخص و جذاب توصیف کرده بود.»

لیونل ژوسپن دبیر ملی حزب سوسیالیست فرانسه در مورد اعدام هویدا گفت: هویدا نخست‌وزیری یک دوران طولانی در رژیم شاه سابق را برعهده داشت و تنفر شدیدی که مردم نسبت به مقام‌های بلندپایه پلیس سیاسی (ساواک)، ارتش و خاندان پهلوی احساس می‌کنند شامل هویدا هم می‌شود.

ادگار فور رئیس پیشین مجلس ملی فرانسه در مقام دفاع از امیرعباس هویدا گفت که به نظر وی اعدام او یک قتل است.

ادگار فور که قصد داشت به تهران سفر کند تا در دادگاه دفاع از امیرعباس هویدا را برعهده گیرد گفت که اعدام وی عمیقا او را تکان داده است.

ادگارفور گفت: من نسبت به هویدا علاقه شدیدی داشتم. او مردی بسیار جذاب بود.

به گزارش رویتر فرید هویدا پسرعموی امیرعباس هویدا که در لندن زندگی می‌کند گفته است: اگر به امیرعباس هویدا اجازه دفاع داده می‌شد او بی‌گناهی خود را ثابت می‌کردد.

فرید هویدا قبلا در شعبه شرکت ملی نفت ایران در لندن خدمت می‌کرد.