13 بازار تاریخی در گستره شهرهای ایران/عکس

در ادامه 13 بازار از بین بازارهای تاریخی در ایران معرفی می شود.

1-بازار تهران

بازار تهران بازار قدیمی تاریخی است که در منطقه ۱۲ در مرکز شهر تهران واقع شده است. این بازار به چندین راهرو به طول بیش از ۱۰ کیلومتر (۶.۲ مایل) تقسیم شده است که هر کدام در انواع کالاها تخصص دارندو همچنین دارای چندین ورودی است، که ورودی اصلی آن سبزه میدان است.

بازار تهران علاوه بر مغازه‌ها، دارای مسجد، مهمان‌سرا و بانک است و از طریق ایستگاه‌های خیام و پانزده خرداد به سامانه حمل‌ونقل سریع متروی تهران دسترسی دارد.

این بازار در دوره قاجار بنا شده است. حدود ۱۱۰ هکتار مساحت دارد و هم‌اکنون ۷۰ هزار واحد نیز در آن مستقر است.

2-بازار زنجان

بازار زنجان یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری این شهر است. این بازار با وجود گستردگی جغرافیایی و تنوع راسته‌ها می‌تواند مسافرانی را که در قالب تور یک روزه اطراف تهران به این شهر سفر می‌کنند غافلگیر کند. بازار زنجان طولانی‌ترین بازار سرپوشیده ایران به شمار می‌رود که از سمت غرب و شرق گسترش یافته و به بازار پایین و بازار بالا تقسیم و نام‌گذاری شده است.

قدمت بازار زنجان به دوران حکومت آقا محمد خان قاجار و سال ۲۵ هجری قمری بازمی‌گردد. ساخت این بازار در سال 1213 هجری قمری به اتمام رسید و به‌مرور کاروان‌سراها، مسجدها، گرمابه‌ها و راسته‌ها در اطراف آن شکل گرفتند به شکلی که این بازار در حکومت محمدعلی شاه قاجار به مجموعه کاملی تبدیل شد. معماری این بازار از سبک معماری دوره قاجاری الهام گرفته و زیبایی آن باعث شده در فهرست آثار ملی ایران به ثبت برسد.

3-بازار ماسوله

ماسوله با خانه‌های پلکانی و گلدان‌های شمعدانی رنگارنگ در مقابل پنجره‌هایش شناخته می‌شود. در کنار دیدن این زیبایی‌ها، رفتن به بازار آن نیز یکی از جذاب‌ترین بخش‌های سفر با تور یک روزه اطراف تهران می‌تواند باشد.

بازار ماسوله به شکلی طراحی شده که از هر چهار محله اصلی روستا یک ورودی به آن وجود دارد. این بازار یکی از شاخه‌های اصلی این شهر و در واقع قلب تپنده آن به شمار می‌رود که در آن می‌توان محصولات بومی مردم ماسوله را به راحتی خریداری کرد. بازار ماسوله در ۴ سطح مجزا ساخته شده به شکلی که در دو سطح پایینی مغازه‌ها از یک طبقه و در دو سطح بالایی از دو طبقه ساخته شده‌اند.

4-بازار قزوین

اگر با تور یک روزه اطراف تهران به قزوین رفته‌اید باید حتماً سری به بازار قزوین بزنید. بازار قزوین بازاری است که از دوران صفویه و قاجاریه به یادگار مانده و در سال ۱۳۵۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. پایه‌های این بازار از دوران صفویه گذاشته شد و در دوره قاجار رشد و توسعه آن ادامه یافت و سراها، کاروان‌سراها و تیمچه‌های زیادی به آن اضافه شد. اوج شکوفایی این بازار در دوران قاجار تا آغاز جنگ جهانی اول بود؛ زیرا این جاده در مسیر تهران به روسیه و اروپا قرار داشت و به واسطه تجارت‌های بین‌المللی به آن لقب «قلب اقتصادی» در منطقه را داده بودند.

معماری این بازار از جمله جاذبه‌های آن به شمار می‌رود که بیشتر تزیینات آن شامل آجرکاری و کاشی‌کاری می‌شود. یکی از بخش‌های مهم این بازار با معماری بسیار زیبا «کاروان‌سرای سعدالسلطنه» است. این کاروان‌سرا با مساحت ۲۶ هزار مترمربع به دستور «سعدالسلطنه» در زمان قاجار ساخته شد. کاروان‌سرای سعدالسلطنه تا پیش از جنگ جهانی اول مرکز تجارت و فعالیت بازرگانی شهر بود؛ اما پس از تغییر سیاسی حکومت روسیه به دلیل از دست دادن جایگاه خود به عنوان پل ارتباطی بازرگانی بین اروپا و آسیا، به صورت نیمه‌فعال درآمد.

5-بازار رشت

اسم بازار رشت که می‌آید طراوت و تازگی سبزی‌ها، میوه‌ها و ماهی‌های دریای شمال در مقابل چشمان جان می‌گیرد. بازار رشت یکی از جاذبه‌های این شهر است که در گوشه‌وکنار آن مسافران تور داخلی می‌توانند زیبایی‌های فرهنگ بومی مردم گیلان را از نزدیک مشاهده کنند. بازار محلی رشت با وسعتی در حدود ۲۴ هکتار و داشتن ۱۴ کاروان‌سرا بزرگ‌ترین بازار روباز ایران به شمار می‌رود که از دیرباز محلی برای فعالیت اقتصادی مردم رشت و شهرها و روستاهای اطراف بوده است.

برخی مورخان معتقدند قدمت آن به دوره زندیه باز می‌گردد و گروهی دیگر قدمت آن را به دوران صفویه مرتبط می‌دانند. این بازار از بخش‌های زیادی تشکیل شده که از آن جمله می‌توان به طاقی بزرگ، طاقی کوچک، طاقی سعادت و کاروان‌سرای محتشم اشاره کرد.

6-بازار تبریز

اگر مسافر تور داخلی تبریز هستید باید پایتان را در بزرگ‌ترین بازار سرپوشیده جهان بگذارید. بازار تبریز به بلندای تاریخ آذربایجان شرقی قدمت دارد. این بازار جزو زنده‌ترین بازارهای تاریخی ایران به شمار می‌رود که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. بازار تبریز دارای بیش از ۵ هزار مغازه، تعداد زیادی تیمچه و سرا است و از میان تمام بخش‌های آن تیمچه مظفریه و راسته قیصریه از زیباترین‌ها به شمار می‌روند. قدمت این بازار چندان مشخص نیست اما رد پای این بازار در آثار جهانگردان بسیار معروفی همچون «ابن بطوطه» و «مارکوپولو» دیده می‌شود. از آنجایی که تبریز در مسیر جاده ابریشم قرار داشته می‌توان گفت این بازار از زمان‌های بسیار دور محل دادوستد بوده و از اهمیت تاریخی بالایی برخوردار بوده است.

7-بازار اصفهان

بازار اصفهان یادگار تاریخی صفویان به شمار می‌رود. این بازار در قلب اصفهان و در محدوده بین میدان نقش‌جهان تا میدان عتیق یا کهنه قرار گرفته و شامل بازارهای دور میدان نقش‌جهان، بازار قیصری در ضلع شمالی میدان نقش‌جهان و بازارهای دیگر می‌شود.

بازار اصفهان حدود یک و نیم کیلومتر طول دارد و برخلاف دیگر بازارهای سنتی ایران عرض آن از ۵ متر کمتر است. علت این مسئله به شرایط آب‌وهوایی اصفهان باز می‌گشته تا این بازار در روزهای سرد زمستان ۸ درجه گرم‌تر از بیرون و در روزهای تابستان 10 درجه خنک‌تر از هوای بیرون باشد.

این بازار از بخش‌های مختلفی تشکیل شده که راسته یا گذرگاه اصلی و فرعی، سرا، تیمچه و چهارسوق یا چهارسو از آن جمله‌اند. بلندترین راسته این بازار ۵۵۰ متر است و معروف‌ترین و مهم‌ترین بخش این بازار، بازار قیصریه نام دارد. این بازار توسط معروف‌ترین معمار دوران صفویه یعنی «علی اکبر اصفهانی» ساخته شد و روی سردر آن نقاشی‌های بسیار زیبایی از جنگ «شاه عباس» با ازبکان دیده می‌شود.

در این بازار مسافران دکان‌ها و حجره‌هایی را خواهند دید که شاید نزدیک به ۴۰۰ سال تغییر کاربری نداده‌اند و همچنان به فروش یک جنس مشخص می‌پردازند. از معروف‌ترین بخش‌های بازار اصفهان می‌توان به بازار مسگرها، بازار زرگرها، بازار کفش‌دوزها و بازار تفنگ‌سازها اشاره کرد.

8-بازار شیراز

نام شیراز با نام حافظ و سعدی گره خورده؛ اما در کنار فضای شعر و شاعری و عرفانی، خرید و رفتن به بازار وکیل شیراز می‌تواند در هنگام سفر در تور داخلی شیراز بسیار لذت‌بخش باشد.

بازار وکیل شیراز یکی از مشهورترین بازارهای سنتی و تاریخی ایران به شمار می‌رود که توسط فرمان «کریم‌خان زند» ساخته شد. این بازار در زمان خود قلب تپنده شیراز بود که تمام امور بازرگانی در آن به جریان می‌افتاد. به نظر می‌رسد کریم‌خان زند پس از دیدن «بازار قیصریه» شهر لار علاقه‌مند به ساختن این بازار در شیراز شد. آغاز ساخت این بازار در سال ۱1۷۲ رقم خورد و پس از گذشت ۲۱ سال به اتمام رسید تا مثل نگینی در این شهر بدرخشد. از بخش‌های مختلف بازار، بازار مسگرها، بازار بزازان و کلاه‌دوزان و... هستند.

بازار وکیل ورودی‌های متعددی دارد که می‌توان از طریق آنها وارد بازار شد که در خیابان‌های زند، طالقانی و لطفعلی‌خان زند قرار گرفته‌اند.

9-بازار کرمان

قدم زدن در بازار کرمان قدم زدن بر روی زمینی است که تاریخ ۶۰۰ ساله‌ای را به خود دیده است. بازار کرمان که بسیاری از مسافران تور داخلی آن را به «بازار گنجعلی خان» می‌شناسند یکی از جاذبه‌های شهر کرمان است که می‌توان در تور داخلی کرمان به سراغش رفت. این بازار بزرگ در دوره حکومت مظفری و تیموری ساخته شده و از میدان ارگ این شهر شروع می‌شود و به میدان «مشتاقیه» ختم می‌گردد. بازار کرمان از زمان‌های گذشته محل تجارت پارچه، ظروف مسی و صنایع‌دستی بوده و به عنوان مهم‌ترین پخش‌کننده ادویه در جنوب شرق ایران نیز شناخته می‌شود.

این بازار از بخش‌های مختلفی همچون راسته یا گذرگاه اصلی و فرعی، تیمچه، سرا و چهارسوق یا چهارسو تشکیل شده است. ویژگی اصلی معماری این بازار سادگی آن است. فرم‌های تکرارشونده طاق‌ها در ابعاد بزرگ و کوچک، ریتم منظم، تقارن و رنگ قالب خاک از ویژگی‌های بارز معماری این بازار به شمار می‌رود. این بازار بزرگ از بازارهای متفاوتی همچون بازار گنجعلی خان، بازار قیصریه، بازار کفاش‌ها، بازار آهنگری و... تشکیل شده است.

10-بازار قدیم بوشهر

بازار قدیم بوشهر مکانی است که به مسافران اجازه می‌دهد به تماشا و لمس فرهنگ مردمان این خطه بپردازند. بازار بوشهر یکی از بازارهای سنتی ایران به شمار می‌رود که در یکی از محله‌های قدیمی بوشهر به نام «دهدشتی» قرار دارد. با اینکه امروزه تنها چند حجره خالی در این بازار باقی ‌مانده اما فضای زنده و پویای آن مکان مناسبی برای مواجهه مسافران تور چند روزه بوشهر با فرهنگ بومی این منطقه و خرید محصولات محلی است.

قدمت بازار قدیمی بوشهر به دوره افشار باز می‌گردد و دوران رونق آن به حکومت قاجار. در دوران قاجار این بازار به یکی از قطب‌های اقتصادی کشور تبدیل شد و کشورهای مختلفی همچون آلمان، انگلیس و پرتغال برای سهولت در تجارت در این بازار کنسولگری تأسیس کردند.

معماری این بازار به سبک معماری دوران قاجار است و به شکلی در نظر گرفته شده که با شرایط بومی منطقه متناسب باشد. در فصل سرما امکان ریزش برف و باران و در تابستان‌ها امکان تابش مستقیم نور آفتاب به داخل آن وجود ندارد تا به این ترتیب امکان کسب و کار به ساده‌ترین شکل در آن امکان‌پذیر باشد.

11-بازار تجریش

بازار تجریش یکی دیگر از بازارهای قدیمی ایران است که در قلب محله تاریخی تجریش و در تهران قرار دارد. این بازار یکی از هدف‌های تهرانگردی و تور چند روزه است و می‌تواند حس و حالی خاص به مسافران ببخشد.

بازار تجریش قدمتی در حدود ۷۰ سال دارد هرچند کسبه قدیمی آن معتقدند قدمت این بازار چیزی در حدود ۱۵۰ سال است. ازآنجایی‌که سازه‌ای همچون تکیه معروف بازار تجریش چیزی در حدود ۲۲۰ سال قدمت دارد می‌توان گفت این محل بسیار قدیمی‌تر از آن چیزی است که تصور می‌شود. زمین این بازار در گذشته مملو از باغ‌ها، خانه‌های ییلاقی بزرگ و روستاها بود. به‌مرور جمعیت این منطقه افزایش پیدا کرد و برخی از اهالی با زدن غرفه در حوالی تکیه تجریش به فروش میوه‌های باغ‌های تجریش و مناطق اطراف پرداختند. به‌مرور حجره‌های بیشتری به این منطقه اضافه شد و این بازار سر باز رونق خود را ادامه داد. این بازار در ابتدا سر باز بود تا اینکه چیزی در حدود ۵۰ سال قبل به دلیل بارش سنگین برف در فصول سرد سال به خواست کسبه دارای سقف چوبین شد.

12-بازار اردبیل

مجموعه بازار اردبیل در دوره سلجوقیان بنا شده است که در شهرستان اردبیل، واقع شده است. این اثر در تاریخ ۲۷ مرداد ۱۳۶۴ با شمارهٔ ثبت ۱۶۹۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بازار در دوران صفویه بسیار رونق داشته است. بازار اردبیل دارای طاق نما های جانبی و گنبد های ساده است که در دوره های صفوی و قاجار بازسازی و مرمّت شده است.

این بازار تاریخی به علت عبور خیابان امام خمینی (خیابان پهلوی سابق) در نیم قرن پیش از میان بازار، به دو قسمت تقسیم شده است. بازار اردبیل از شمال به میدان امام حسین (تازه میدان)، از جنوب به خیابان های آیت‌الله طالقانی، بلوار آیت‌الله مروج اردبیلی و میدان فجر، از شرق به خیابان آیت‌الله کاشانی و از غرب به خیابان ناصرلی صوفی منتهی می شود. همچنین مسجد جامع و مسجد اعظم اردبیل در داخل بازار اردبیل واقع شده است.

13-بازار ارومیه

بازار ارومیه مربوط به دوره صفوی است و در ارومیه، در بافت قدیمی این شهر، مابین خیابان امام و بعثت واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۲ خرداد ۱۳۶۲ با شمارهٔ ثبت ۱۶۳۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

قدمت بازار ارومیه به دورهٔ صفویان می‌رسد. کنیسهٔ مربوط یهودیان منطقه نیز در محدودهٔ این بازار قرار گرفته‌است. بازار ارومیه معماری ساده‌ای داشته و تاق‌ها، چشمه‌ها و گنبدهای مختلفی را در خود جای داده‌است. این بازار دارای تیمچه‌ها، حمام‌ها، سراها و مسجدهای مربوط به دوران زندیان و قاجاریان است.

عمده واردات در آن زمان نفت بود که از بازار خوی مرکز تجاری دوران خودش با شتر از قفقاز به بازار خوی و آنجا به بازار ارومیه - بازار تبریز و بازار اردبیل و ... انتقال می‌دادند و داد و ستد می‌کردند.