قلعه رنج/ گزارشی از وضعیت مردمان قلعه گنج در جنوب کرمان

قلعه گنج نوشته می شود اما قلعه ی رنج خوانده می شود. مردمان ساکن این دیار که در جنوب استان کرمان واقع شده است سال های متمادی عمرشان را در بین فراموش شدگان گذرانده اند و اکنون نیز که برخی توجه ها به سمت این سرزمین نشانه رفته است، همچنان فقر، محرومیت و زندگی مشقت بار را با نام خود یدک می کشند.

گزارش پیش رو وضعیت زندگی مردمان شهرستان قلعه گنج که به دلیل دمای بسیار بالای هوا و شرایط اقلیمی در برخی ماه های سال توسط مردمانش، آفریقای ایران خوانده می شود است:

فرهنگ شهرستان قلعه گنج متشکل از اقوام و نژادهای گوناگونی از جمله بلوچی، بندری و کرمانی است که علی رغم تنوع مذهبی و زبانی، تنازعات میان اقوام در سطح نازلی قرار دارد و در هم آمیختگی از طریق پیوندهای خونی و ... به وفور دیده می شود.

قلعه گنج، محصور در میان نخلستان هایی است که بسیاری از آنان به دلیل خشکسالی و توسعه ابعاد شهر در سال های اخیر خشکیده و بی بار شده اند.

نقطه مرکزی شهر قلعه گنج با یک خیابان دوار مرکزی بنا شده است و طی سال های اخیر با توسعه شهر، شهرک های کوچکی در گوشه کنار این شهر بنا شده اند به طوری که می توان ابتدا تا انتهای قلعه گنج را در 15 دقیقه قدم زد.

بازار بسیار کوچک قلعه گنج جز کالاهای اساسی اولیه، تقریبا هیچ کسب و کار تکمیلی ندارد و پررونق ترین کسبه های آن مربوط به صنف کافی شاپ داران به دلیل مصرف بالای کافئین مردم و فروشندگان تانکر آب به خاطر کمبود آب در حومه قلعه گنج است.

مبلمان شهری این منطقه جز در خیابان اصلی که به ندرت دیده می شود، در هیچ کدام از کوچه ها و خیابان های حاشیه مرکز شهر وجود ندارد.

آب آشامیدنی شهر قلعه گنج دارای مضرات بسیاری است اما تنها منبع قابل اتکا مردم همین آب است چراکه کمی آن ورتر از شهر، همین آب هم پیدا نمی شود.

مرکز درمانی این شهر نیز به دلیل تعلل علوم پزشکی استان کرمان، علی رغم تجهیز توسط بنیاد مستضعفان، فاقد کادر درمانی کافی است و همین موضوع باعث پدید آمدن مشکلات زیادی در بحث درمان و بهداشت ساکنان قلعه گنج شده است.

بیمارانی که مشکلات جدی دارند بعضا بایستی ده ها کیلومتر تا بیمارستان شهر قلعه گنج طی کنند و سپس حداقل 200 کیلومتر تا مرکز درمانی در شهرهای مجاور نیز بپیمایند تا بتوانند توسط پزشک متخصص معاینه شوند.

نرخ کودکان معلول در شهرستان قلعه گنج بنابر گفته رییس بهزیستی قلعه گنج، دوبرابر میانگین کشوری است که یکی از عوامل آن، زایمان دیررس مادران به دلیل نبود مراکز درمانی و مسافت زیاد آن ها با محل سکونت است.

از سوی دیگر با توجه به تعداد قابل توجه کودکان آلوده به مواد مخدر، یکی از عوامل شکل گیری این مسئله، نبود مراکز درمانی است چراکه برخی محلی ها برای تسکین درد کودکان، آنها را وادار به استفاده از تریاک می کنند.

اگرچه بیمارستان جدید شهر توسط بنیاد مستضعفان در حال ساخت است اما معمای حضور کادر درمانی و متخصصین در این شهر با توجه به دور دست بودن و بدی آب وهوا(در بعضی ماه های سال دمای هوای قلعه گنج به 61 درجه سانتی گراد می رسد) همچنان حل نشده باقی مانده است.

پرس و جو از مسئولین مرکز بهداشت این شهر بی نتیجه ماند و معاون رییس مرکز بهداشت قلعه گنج هرگونه مصاحبه را منوط به هماهنگی با اداره کل علوم پزشکی استان کرمان بنا بر دستور اکید این اداره کرد.

چند همسری، نرخ بالای اقدام به خودکشی زنان، زنان بدسرپرست و خودسرپرست از جمله مشکلاتی است که زنان قلعه گنجی با آن دست و پنجه نرم می کنند. علت آمار بالای اقدام به خودکشی در بین زنان بیشتر ازدواج اجباری عنوان شده است که در این میان سهم زنان درگیر با مسئله چندهمسری تقریبا نزدیک به صفر است و بیشترین اقدام خودکشی به دلیل اجبار در ازدواج اول شکل می گیرد. همسر آزاری و اعتیاد همسر عوامل بعدی اقدام به خودکشی در بین زنان قلعه گنج است.

البته مردان قلعه گنج در خودکشی منجر به مرگ، آمار نگران کننده ای را رقم زده اند که عمده ترین دلیل آن بیکاری و اعتیاد قلمداد شده است.

همچنین چندهمسری در قلعه گنج تفاوت هایی با دیگر مناطق کشور که چندهمسری در آن رایج است دارد و آن رغبت خود زنان برای ازدواج به عنوان همسر چندم، مانع نشدن تحصیلات و ... در شکل گیری ازدواج چندم و زندگی مستقل و جدا ازهم همسران یک مرد است.

تعداد زنان دارای همسران در زندان، نیز یکی از مسائل اجتماعی مشهود در منطقه است.

اما تفاوت عمده ی جامعه زنان قلعه گنج نسبت سایر مناطق محروم عدم ممنوعیت تحصیل از سوی خانواده ها است. خانواده ها در این منطقه نه تنها مانع تحصیل دختران نمی شوند بلکه آنها را برای تحصیل در مقاطع دانشگاهی نیز تشویق می کنند.

هم چنین حضور زنان در اجتماع نیز نکته قابل توجهی است برای مثال، آنها بدون محدودیت در خیابان ها و کافی شاپ ها حضور پیدا می کنند و دهیاران زن حتی در دور دست ترین روستاها محسوس است که دارای نفوذ بالایی نیز هستند برای مثال در روستایی در دهستان مارز، مردان برای استفاده از زمین فوتبال روستا نیز بایستی از قبل با دهیار هماهنگ شوند.

استقبال زنان قلعه گنج از اورژانس اجتماعی نیز حکایت قابل توجهی است چراکه در دی ماه، 70 مورد مراجعه و تماس با این اورژانس نشانگر تفاوت آنان با بسیاری از مناطق محروم است.

نرخ اعتیاد زنان در قلعه گنج نسبت سایر نقاط استان پایین تر است اما با توجه به بالابودن نرخ اعتیاد نسبت به نُرم کشوری، این شهرستان فاقد مرکز ترک اعتیاد مختص بانوان است.

مواد مخدر صنعتی در قلعه گنج تقریبا متقاضی ندارد درعین حال مواد مخدر سنتی هم چون تریاک در بین جوانان نفوذ بالایی دارد به گونه ای که 76 درصد از گروه های شناسایی شده زیر 46 سال سن دارند.

نبود درآمد کافی در منطقه ، مهاجرت جوانان برای کار ، رها شدن زنان توسط همسر و ت عداد زیاد فرزندان در خانوارها ی قلعه گنجی باعث تقاضای زیاد بخش بزرگی از شهروندان جهت عضویت در مراکز امدادی شده است چرا که عمده ترین درآمد آنان یارانه پرداختی دولت است که همین موضوع سبب اشتیاق خانواده ها به فرزندآوری شده است.

در اداره بهزیستی این شهرستان که حدود هفتاد و پنج هزار نفر جمعیت دارد، به تنهایی 2500 پرونده تشکیل شده درخصوص مددجویان ثبت شده است که حدود 40 درصد از این پرونده ها مربوط به بدسرپستان است. معلولین و شبه خانواده ها در رتبه های بعدی پرونده های ثبت شده در بهزیستی این شهر هستند.

شبه خانواده عمدتا به کودکانی گفته می شود که بر اثر جدایی والدین بدون سرپرست مانده اند که یا در مراکز نگهداری خارج شهرستان نگهداری می شوند یا به اقوام درجه یک سپرده شده اند.

تعداد زیاد خانوار های متقاضی تحت پوشش قرار گرفتن در کمیته امداد و بهزیستی باعث شده است که صف انتظار طویلی برای رسیدگی به درخواست های شهروندان تشکیل شود به گونه ای که کودک دارای سه نوع سندروم، وارد سومین سال زندگی خود شده اما خانواده اش هنوز موفق به دریافت مقرری از سوی بهزیستی نشده اند یا در مواردی دیگر هم چون فوت سرپرست خانوار، همسر متوفی پس از دو سال و نیم هنوز نتوانسته تحت پوش کمیته امداد قرار بگیرد به دنبال همین موضوع دچار اختلالات اعصاب و روان شده است. رییس اداره بهزیستی قلعه گنج تنها راه حل این مشکل را تخصیص سهمیه ویژه درخصوص این شهرستان می داند.

(تصویر کودک دارای سه سندروم که هنوز تحت پوشش بهزیستی قرار نگرفته است.)

همچنین مسئله رها شدن خانواده از سوی سرپرست خانوار در برخی روستاها که در منطقه مشهود است با توجه به قبیح بودن امر طلاق در مناطق روستایی، باعث شده تا امکان ثبت درخواست برخی مددجویان در کمیته امداد به دلیل ضعف قانونی امکان پذیر نباشد.از سوی دیگر طی یک سال گذشته کیفیت خدمات برخی نهادهای امدادی در منطقه کاهش پیدا کرده است.

صحرای دیدنی جاز، معبر قاچاق سوخت

بخش وسیعی از تالاب جازموریان که اکنون به صحرای جاز معروف شده است در جنوب استان کرمان قرار دارد که خشک شدن شدن آن باعث شده تا جاده ای به وسعت 35000 کیلومتر بدون کوچکترین دست انداز ایجاد شود تا قاچاقچیان سوخت بتوانند به راحت با حداکثر سرعت به سمت سیستان و بلوچستان بتازند.

سهمیه بندی قیمت سوخت حجم سوخت قاچاق را کاهش داده است اما در طول روز سوخت بر های خالی در جاده های آسفالته به وفور دیده می شوند.

باکی ها نام کسانی است که هر باک بنزین آزاد اتومبیل خود را در حیاط منزل قاچاقچیان سوخت تخلیه می کنند تا به ازای هر لیتر بنزین 3000 تومانی، 500 تومان دستمزد بگیرند.

تلفات بسیار زیاد قاچاقچیان که ناشی از انفجار سوخت بر است، باعث افزایش تمایل آنان به تغییر شغل درصورت امکان اشتغال در بازار شده است.

از سوی دیگر صحرای جاز مکان بسیار مستعدی جهت توسعه گردشگری منطقه است که درصورت مورد توجه قرار گرفتن می تواند زمینه اشتغال بسیاری از جوانانی که به خاطر فقر مجبور به قاچاق سوخت می شوند، شود.

کاروان های متعدد شترها، امکان آفرود سواری و شن زار های زیبا منطقه ای شگفت انگیز در جازموریان به وجود آورده است.

چاه داد خدا، معلق در میان طرح های توسعه ای

یکی از بخش های شهرستان قلعه گنج، بخش چاه داد خداد واقع در 60 کیلومتری مرکز شهرستان است. مرکز چاه داد خدا را یک خیابان کوچک در حاشیه جاده اصلی تشکیل داده است و دارای یک درمانگاه است که عمده مراجعین آنان زنان باردار، به دلیل نرخ بالای فرزندآوری در منطقه است. دیوار نوشته هشدار آمیز بزرگی که در ورودی درمانگاه وجود دارد حاکی از آن است که بر خلاف بسیاری از ادعاها، «مالاریا» در برخی مناطق کشور ریشه کن نشده است. هشدار درباره مالاریا در نقاط دیگری از قلعه گنج نیز دیده می شود.

خدمت رسانی در این درمانگاه طی ساعاتی محدود در روز انجام می گیرد و مشخص نیست که بیماران این مناطق در ساعات شب و جمعه ها برای انجام امور درمانی خود به کجا مراجعه کنند!

طرح کپرزدایی ؛ هم خوب هم بد!

طرح کپرزدایی دردولت های نهم و دهم بدون انجام کار کارشناسی و توجه به بافت، فرهنگ و معماری منطقه در بسیاری از مناطق قلعه گنج به ویژه در چاه داد خدا توسط بنیاد مسکن اجرا شده است که علی رغم نیاز مردم به اسکان در سرپناهی مطمئن، در رسیدن به اهداف خود شکست خورده است.

بدیهی ترین نیازهای آدمی برای سکونت در یک منزل که همان سرویس بهداشتی توالت و حمام است در هیچ کدام از این خانه ها لحاظ و هیچ تاسیساتی از جمله امکان لوله کشی آب در آن ها پیش بینی نشده است.

دو اتاق کوچک بدون آشپزخانه بدون سقف عایق کاری شده در تیراژ انبوهی ساخته شده است که نبود امکانات و ضعف شدید مالی مردم در تکمیل این واحدها باعث شده که عمده شان خالی بمانند و مردم مجددا اقدام به ساخت کپر در کنار خانه های سیمانی شده اند.

در سال های اخیر مدل کپر توپی مورد استقبال مردم قرار گرفته است چراکه این نوع کپر با دیواره های بلوکی و سقف کپری سازگاری بیشتری با فرهنگ منطقه دارد.

شهرکی از واحدهای مسکونی بنیاد مسکن در چاه داد خداد ساخته شده که تقداد قالب آن خالی از سکنه است و تنها در چند واحد سکونت در جریان است که همه ی این چندخانوار از یک حمام و توالت غیر بهداشتی استفاده می کنند!

تصویر حمام بیش از ده خانوار:

پوشش تلفن همراه در مرکز چاه دادخدا مقطعی بوده و اینترنت همراه اول در دسترست است اما هر چه از چاه داد خداد به سمت روستاهای دوردست رفته، پوشش آنتن همه ی اپراتورها دچار ضعف شده و در روستاهای مانند سوردر، کهور عباس و چاهک عملا آنتن تلفن قطع است.

آب آشامیدنی در چاه داد خدا مرکزی توسط لوله کشی تامین شده که دچار قطعی مکرر است و آب روستاهای دور دست چاه داد خدا هر چند روز یا یک ماه یک بار توسط تانکر تامین می شود.

بهداشت محیط زندگی مخصوصا برای کودکان به دلیل نبود سرویس های بهداشتی حمام و توالت در سطح نازل و تاسف باری قرار دارد. هر چندخانواده یک از سرویس بهداشتی استفاده می کنند که فاقد لوله کشی آب است، به طور کلی تعداد توالت ها در هر روستا شاید از انگشتان دو دست تجاوز نکند، که عمده آن ها نیز توسط گروه های جهادی ساخته شده است.

راه های مواصلاتی روستاهای چاه داد خدا در سیل اخیر صدمات زیادی دیده اند که ناشی از بی توجهی پیمانکاران به مسیل های منطقه و احداث جاده برروی آنها بوده است.

در بسیاری از نقاط که مسیل مشهود است پیمانکاران با تصور خشک سالی در دهه های گذشته، به جای ساخت پل، قوس هایی در جاده ایجاد کرده اند تا در صورت بارندگی آب مسیر خود را ادامه دهد اما سیل اخیر در همین نقاط جاده ها را تخریب کرده است. این اتفاق در دیگر بخش های شهرستان قلعه گنج نیز به وفور مشاهده می شود.

پوشش آنتن تلویزیونی در مناطق حومه قلعه گنج دچار ضعف شدیدی است تا جایی که عمده ساکنان این دیار از گیرنده های ماهواره ای استفاده می کنند.

طبیعت زیبای چاه داد خدا و وجود گونه های جانوری متنوع از جمله چرنده منحصر به فرد کژین، پتانسیل مناسبی برای گردشگری در ماه های سرد سال خواهد بود برای مثال روستاهای توریگ 1،2،3 ازسوی محصور به نخلستان های زیبا و از سویی دیگر محصور به شن زارهای شگفت انگیز است.

سیر، پیاز،گندم و خرما عمده ترین محصولات کشاورزی چاه داد خدا هستند و شتر و بز دام های مختص به این منطقه اند. با این حال کشت محصولات آب بر در این منطقه و برداشت بی رویه از منابع محدود آب و همچنین عدم مدیریت روان آب های منطقه، باعث شده تا پدیده فرونشست زمین به مرحله خطرناکی در چاه داد خداد برسد.

اهالی چند روستای دور دست در این بخش هم چون چاهک و کهورعباس از مناطق خود به مناطق نزدیک تر کوچانده شده اند تا خدمت رسانی به آنها تسهیل شود اما با وجود این مهم، اصلی ترین نیاز مردم مانند جاده دسترسی، آب آشامیدنی و ... تامین نشده است.

تحصیل کودکان در عمده ی روستاهای بخش چاه دادخدا، تا مقطع ابتدایی میسر است و برای ادامه تحصیل دانش آموزان بایستی به نقاط دیگری بروند که تردد ان ها با وسایل نقلیه خطرناکی چون وانت صورت می گیرد.

مشارکت اجتماعی در این بخش مانند دیگر مناطق حومه ای قلعه گنج بسیار پایین است، برای مثال عدم همکاری با خیّر مدرسه ساز در یک روستا، باعث نا تمام گذاشتن پروژه از سوی وی شده است.

سرنوشت نامشخص روستاهای رمشک!

محرومیت در رمشک به دلیل جاده ناهموار و تخریب شده توسط سیل حکایت دیگری دارد. در طول مدت حضور خبرنگار جماران در منطقه، امکان دسترسی به برخی روستاها به دلیل وقوع سیل و محصور ماندن آنان در میان آب امکان پذیر نبود.

جاده اصلی بخش رمشک نیز توسط سیل مسدود شده بود که امکان تردد تنها از طریق میانبر تازه احداث شده میسر است که همچنان آسفالت وبهسازی آن به اتمام نرسیده.

پمپ بنزین رمشک مانند سایر پمپ بنزین های منطقه دارای معماری خاصی است که یکی از دلایل آن حفظ امنیت جایگاه در درگیری ها یا از گزند سارقان است.

مردمان ساکن رمشک بلوچ اهل سنت و شیعه هستند که مساجد هردو مذهب در کنار هم بنا شده است. ادویه رمشکی که منحصر به فرد است، می تواند به عنوان یک سوغاتی درآمدزا برای مردمان این دیار معرفی شود.

عمده ی روستاهای رمشک راه دسترسی آسفالت ندارند و آب شرب رمشک مرکزی نیز دچار قطعی های مکرر می شود که علاوه بر آن از کیفیت بسیار پایینی نیز برخوردار است.

تعداد سرویس های بهداشتی در روستاهای نزدیک به رمشک مرکزی به مراتب بیشتر از ایر مناطق قلعه گنج است اما نبود لوله کشی و غیر بهداشتی بودن آنان همچنان ویژگی مشترک شان با سایرین است.

روستای زهان که تنها چندکیلومتر با رمشک فاصله دارد با تانکر آب رسانی می شود و سایر روستاهایی که امکان بازدید از آنها میسر نبود، گفته می شد که فاقد آب شرب و سرویس های بهداشتی هستند.

تحصیلات دانش آموزان در رمشک مرکزی تا دیپلم میسر است اما در روستاها مدارس فرسوده تنها تا مقطع ابتدایی امکان تحصیل برای دانش آموزان را فراهم کرده اند.

حصیربافی علاوه بر یارانه، محل در آمد مردمان روستاهای رمشک است. خریداری این محصولات توسط هتل کپری قلعه گنج متعلق به بنیاد مستضعفان، باعث اشتیاق زنان برای کسب درآمد شده است. سوزن دوزی یکی دیگر از هنرهای زنان رمشکی است که در نوع خود ظریف، زیباو دلربا است که در صورت معرفی شدن به عموم می تواند اقتصاد منطقه را متحول کند.

یکی از دلایل عمده کاهش نرخ بیکاری در قلعه گنج اشتغال زنان در تولید صنایع دستی است اما همچنان نرخ بیکاری مردان در این شهر بسیار بالا است.

سرخ قلعه، گرفتار دلال ها

سرخ قلع تنها بخش سرسبز شهرستان قلعه گنج است، این منطقه اگر چه نقطه شهری ندارد اما کشاورزی پررونقی دارد. البته با توجه به تنش شدید آبی شهرستان، کشت محصولات آب بر مانند خیار، گوجه، ذرت و ... در سرخ قلعه چندان توجیه پذیر نیست.

محصولات کشاورزی این منطقه به دلیل حضور دلالان غیربومی که در جای جای جاده ی منتهی به سرخ قلعه دیده می شوند بسیار ارزان خریداری می شود، از سوی دیگر نبود وسایل نقلیه بومی برای حمل و نقل محصولانت کشاورزی و عدم تلاش کشاورزان برای رساندن محصولات خود به نقاط دیگر باعث تسلط هرچه بیشتر دلالان بر کشاورزان شده است.

خیار کشت شده در این منطقه هر کیلو 300 الی 400 تومان خریداری می شود که تنها چند کیلومتر آن طرف تر یعنی در قلعه گنج، همان خیار کیلویی 2000 تومان به فروش می رسد. نزدیک ترین مرکز استان به سرخ قلعه، بندرعباس است که قیمت خیار در آن 3200 تومان است، یعنی 8 برابر قیمت آن در مزرعه!

عمده روستاهای سرخ قلعه در حاشیه جاده هستند و آب لوله کشی تقریبا پایداری دارند اگرچه با افزایش مسافت روستاها تا قلعه گنج، قطعی مکرر آب لوله کشی، نبود توالت و حمام مشهود می شود.

اغلب روستاها دبستان دارند ولی برای ادامه تحصیل کودکان مجبور به مراجعه به مناطق دیگر می شوند.

سرخ قلعه تنها منطقه ی قلعه گنج است که روستاهای آن دارای فروشگاه مواد غذایی است چراکه قدرت خرید در سایر بخش های قلعه گنج به شدت پایین است.

تولید ثروت در سرخ قلعه مصرف گرایی را مشهود کرده است چراکه دراین منطقه سطل های زباله حاصل از پسماند مواد غذایی دیده می شود و سوءتغذیه که در بین کودکان قلعه گنجی تقریبا فراگیر است، در سرخ قلعه کمتر دیده می شود.

دفع زباله یکی از معضلات مشهود در سرخ قلعه است، که عمدتا توسط اهالی در روستا با سوزاندن زباله ها از بین می روند، که همین امر باعث پدید آمدن مشکلات بهداشتی به ویژه در کودکان به خاطر تماس مستقیم با زباله ها شده است. محیط پیرامونی روستاهای این منطقه مملو از زباله های رها شده است.

کپر در سرخ قلعه به ندرت دیده می شود و بسیاری از خانوارها برخلاف سایر مناطق قلعه گنج با حصارهایی منازل خود را از سایرین جدا کرده اند.

مارز؛ سرزمین نخبگان همچنان فراموش شده!

دهستان مارز(marz) غریب ترین و توسعه نیافته ترین منطقه قلعه گنج است. فاصله بسیار زیاد مارز با شهر، جاده نا ایمن و خطرناک با 35 کیلومتر جاده خاکی تا اولین روستا یعنی «راین قلعه»، باعث شده تا بوی محرومیت از سرتاپای این منطقه به مشام برسد.

مارز مرکز درمانی مجهزی ندارد اما مرکز فوریت های پزشکی با آمبولانس در این منطقه دایر شده تا بیماران به شهر منتقل شوند اما تعداد زیاد روستاها و مسافت صعب العبور بین آن ها و فاصله اولین مرکز درمانی در شهر که فاقد پرسنل کافی است باعث شده که در منطقه مارز افراد زیادی بر اثر نبود امکانات جان خود را از دست بدهند. عقرب گزیدگی تهدید بسیار بزرگی برای کودکان منطقه است، آب شرب شدیدا ناسالم، نبود امکانات بهداشتی همچون توالت و حمام، مدارس نا ایمن، جاده دسترسی نا مناسب و ... وجه مشترک تمام روستاهای منطقه مارز است.

راه ارتباطی برخی روستاهای دهستان مارز نیز همچون بخش رمشک، بر اثر سیل تخریب شده است و عملا دسترسی به آنها غیر ممکن شده است.

دانش آموزان مارز علی رغم سختی های بسیار، دارای هوش بالایی هستند به گونه ای که در هر خانه، حداقل یک قبولی در رشته های پرمتقاضی دانشگاه های سراسری دیده می شود که عمدتا به دلیل عدم توانایی تامین هزینه خوابگاه، ترک تحصیل کرده اند. همین امر برای پسران مشکلات زیادی را به بار آورده است چراکه با انصراف از دانشگاه به دلیل نیاز خانواده، وارد بازار کارگری در شهرهای همجوار شده و به همین خاطر امکان انجام خدمت وظیفه عمومی را ندارند و بایستی نام سرباز فراری را با خود به یدک بکشند.

مسئله رها شدن همسر و فرزندان توسط سرپرست خانوار در مارز دیده می شود اما چندهمسری در این منطقه نسبت با سایر مناطق کمتر است.

روستای تمام کپری کلاهون با مشکلات عمده بسیار، یکی از محروم ترین مناطق جنوب کرمان است.

باورهای مذهبی ساکنان شیعه مارز بسیار پررنگ تر از دیگر مناطق است به گونه ای که در سالروز شهادت حضرت زهرا(س)، اهالی همه روستاها پیاده به سمت روستای راین قلعه می روند تا در راهپیمایی عزاداری که از مدرسه تا مسجد راین قلعه برگزار می شود. حضور پیدا کنند.

منبع: جماران

24