مالچ پاشی روی زخم کویر/ زندگی مردم زیر خروارها شن دفن می‌شود
طوفان شن و ریزگردهای شرق کرمان، آسمان و روزگار مردم محروم شهرستان‌های ریگان و فهرج را سیاه و اقتصاد مردم محروم را محو می‌کند.
کافی است آسمان شهرهای پرجمعیت را آلودگی هوا تیره کند یا سیل شهرهای جنوبی کشور را فراگیرد و ریزگردها آسمان شهرهای بزرگ را تار کند و یا زمین‌لرزه‌ای ۳ ریشتری دماوند و فیروزکوه را بلرزاند طی چند ساعت تمام کانال‌های خبری در فضای مجازی و شبکه‌های صداوسیما مملو از تصاویر مردمی می‌شود که نیاز به کمک دارند، مسئولان وزارتخانه‌های مختلف و بخش‌های نظارتی و گاه نظامی یکی پس از دیگری برای کمک به مردم وارد صحنه می‌شوند و مشکلات حل می‌شود.
نمونه این فرآیند را می‌توان در ریزگردهای سال‌های گذشته غرب کشور دید که با اقدامات انجام‌شده تا حدودی مشکل رفع شد اما یکی از محروم‌ترین مناطق کشور در شهرستان ریگان و فهرج که مردمش گاه برای تأمین آب، برق و جاده دسترسی نیز با مشکل مواجه هستند، هرسال بیشتر در شن‌های روان فرو می‌رود و هر چه بیشتر در این خصوص می‌گوئیم؛ این معضل از سوی مسئولان کمتر دیده می‌شود.
طبق اطلاعیه هواشناسی استان کرمان از امروز وزش باد شدید استان کرمان به‌خصوص شرق استان کرمان را فرامی‌گیرد و مردم ریگان و فهرج از هم‌اکنون خود را برای طوفان شدید شن و ریزگردها آماده می‌کنند.
در این اطلاعیه آمده است؛ از امروز به‌تدریج بر سرعت وزش باد در شرق و جنوب شرق استان افزوده و در روزهای پنجشنبه و جمعه این هفته در بیشتر مناطق استان وزش باد نسبتاً شدید تا شدید پیش‌بینی می‌شود.
مردم شرق کرمان خود را برای بارش شن آماده می‌کنند!
حالا مردم شرق کرمان خود را برای درگیر شدن مجدد با ریزگردها آماده می‌کنند، اما بعد از هر بار طوفان شن هم در روستاها و هم شهرها خانه‌های مردم مملو از شن می‌شود و شن‌ها به خانه‌های مردم راه می‌یابند و زندگی آن‌ها را مختل می‌کنند. شن‌ها اقتصاد خانواده‌های محروم را هم هدف قرار داده‌اند و هرسال مردم را فقیرتر می‌کنند.
راه‌های اصلی و فرعی و روستایی مسدود می‌شوند و رفت‌وآمد با مشکل مواجه می‌شوند، شن‌ها در باغ‌ها تلنبار و کانال‌های آب بسته می‌شوند، مردم در خانه‌ها گرفتار می‌شوند و در اوج بیمارانی که به دلیل ریزگردها مشکل تنفسی پیدا می‌کنند در اورژانس این دو شهرستان صف می‌بندند.
مردم نجیب این شهرستان‌ها هرچند سخت‌کوش هستند اما نمی‌توانند مطالبه گر باشند و این مسئله نیز از خصلت قناعت کویری‌شان نشأت می‌گیرد طوفان شن و ریزگردها در حالی هرسال بیش از ۲۰۰ روز مردم این سرزمین را شب و آن‌ها را خانه‌نشین و مزارع، باغ‌ها و نخلستان‌ها را زیر شن دفن می‌کند که در این میان مردم ریگان با درد چندین ساله خود می‌سازند و می‌سوزند.
مردم نجیب این شهرستان‌ها هرچند سخت‌کوش هستند اما نمی‌توانند مطالبه گر باشند و این مسئله نیز از خصلت قناعت کویری‌شان نشأت می‌گیرد.
روستاهای بیشتری هرسال زیر خروارها شن مدفون و نخل‌های بیشتری خشک می‌شوند، دهانه‌های چاه زیر تپه‌های شن ناپدید و زندگی ۲۰۰ هزار نفر ساکن فهرج و ریگان تهدید می‌شود، خانواده‌های بیشتری که پیش‌ازاین جزو مالکان باغ‌های کشاورزی بودند در حاشیه شهرهای بزرگ استان با چالش‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی درگیر می‌شوند اما عملاً اتفاق خاصی برای حل مشکلات نمی‌افتد.
مهم‌ترین عامل بروز ریزگردها در شرق کرمان کویر لوت است، کویری که در شمال استان کرمان قرارگرفته و سایه سنگینش همیشه زندگی بشر را در طول تاریخ تهدید کرده است.
سد کویر در مقابل شن‌های روان شکسته است
طی سال‌های گذشته کشت درختان کهور که با اقلیم منطقه همزیستی دارند توانسته سدی در مقابل شن‌های کویر ایجاد کند؛ از سوی دیگر وجود جنگل‌های طبیعی کهور در عمق کویر نیز در این زمینه تأثیرگذار بوده اما تغییرات اقلیمی، قاچاق چوب، زمین‌خواری، خشکسالی و کمبود اعتبار برای ادامه طرح‌های کشت کهور این سد را متزلزل کرده و ریزگردها تا پشت خانه‌های مردم خیز برداشته‌اند.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان کرمان در خصوص ریزگردهای شرق استان کرمان گفت: تغییرات اقلیمی طی سال‌های اخیر دلیل اصلی بروز مشکلات زیست‌محیطی است و طبق آخرین تحقیقات کانون اصلی ریزگردها در شرق استان کرمان کویر لوت است.
تغییرات اقلیمی، قاچاق چوب، زمین خواری، خشکسالی و کمبود اعتبار برای ادامه طرح‌های کشت کهور این سد را متزلزل کرده و ریزگردها تا پشت خانه‌های مردم خیز برداشته‌اند
مرجان شاکری گفت: ریزگردها یکی از مهم‌ترین چالش‌های زیست‌محیطی در استان کرمان به‌خصوص ریگان است که کاهش بارندگی، رطوبت و خشکسالی این معضل را تشدید می‌کند.
وی با اشاره به از بین رفتن پوشش گیاهی منطقه تصریح کرد: متأسفانه برداشت بی‌رویه آب از منابع آب زیرزمینی کمبود آب را تشدید کرده و کانون‌های بحرانی محلی نیز افزایش‌یافته است.
وی گفت: ادامه خشکسالی و برداشت بی‌رویه آب و استفاده در بخش‌های مختلف به‌خصوص کشاورزی موجب خشک شدن باغ‌ها و کشیده شدن بحران ریزگردها به مناطق مختلف استان کرمان شده است.
فرماندار ریگان نیز می‌گوید: هشدار بروز طوفان شن در شهرستان صادرشده و ستاد بحران آماده کمک‌رسانی به مردم است.
امین باقری بیان کرد: ریزگردها در ریگان در طول سال زندگی مردم را مختل می‌کند و بارها این مسئله پیگیری شده اما مسئله اصلی این است که سطح کم بارندگی ریگان و خشکسالی و افزایش کانون‌های محلی موجب شده با وزش باد طوفان شن بروز کند و بلافاصله ریزگردها آسمان را فراگیرد.
پوشش گیاهی از بین رفته است
وی گفت: خشک شدن پوشش گیاهی طبیعی یکی از دلایل اصلی افزایش ریزگردها هستند همچنین سطح قابل‌توجهی از باغ‌های شهرستان براثر گسترش بیابان‌ها از بین رفته است.
فرماندار ریگان احیای پوشش گیاهی به‌خصوص درختان کهور را مهم‌ترین اقدامی دانست که می‌تواند جلوی ریزگردها را بگیرد.
وی از مردم خواست با توجه به بروز ریزگردها و طوفان شن نکات ایمنی را رعایت کنند و گفت: از بیماران تنفسی و قلبی، کودکان و سالمندان می‌خواهیم در خانه بمانند و از فعالیت سنگین در زمان بروز ریزگردها جدا خودداری کنند.
اما و اگرهای مالچ پاشی
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان هم از اجرای طرح‌های مالچ پاشی خبر می‌دهد و می‌گوید: با توجه به اعتبارات موجود در سال جاری ۴۰۳ هکتار کانون بحرانی ریزگردها در شهرستان ریگان مالچ پاشی شده است.
محمد رجبی زاده می‌گوید: برای عملیات کنترل بیابان‌زایی، ۱۸ میلیارد تومان هزینه شده و با توجه به اصلاحیه بودجه سال جاری پیش‌بینی می‌کنیم ۹۰۰ هکتار دیگر به‌زودی مالچ پاشی انجام شود.
وی تصریح کرد: وجود تپه‌های بلند شنی در ریگان و فهرج موجب شده اقتصاد مردم محلی با چالش جدی مواجه شود و امیدواریم با مالچ پاشی سطح مشکلات کاهش یابد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان تأکید کرد که برای اجرای فاز دوم مالچ پاشی باید ۶۰ میلیارد تومان اعتبار اختصاص یابد.
این در حالی است که بسیاری از فعالان محیط‌زیست اعتقاددارند که کنترل بیابان‌ها تنها با توسعه پوشش گیاهی قابل انجام است و مالچ پاشی در کنار صدمه‌ای که به محیط‌زیست می‌زند یک راه‌حل موقت است.
خشکسالی و ریزگردها طی سال‌های اخیر خسارت جدی به محیط‌زیست، پوشش گیاهی و جانداران منطقه وارد کرده و مالچ پاشی می‌تواند با از بین بردن گونه‌های گیاهی و جانوری این صدمات را افزایش دهد.
منبع: مهر
70
