ابطال بخشی از دفترچه آزمون کارشناسی ارشد ۱۴۰۰ درباره لزوم پایان خدمت سربازی داوطلبان تا پایان شهریور ۱۴۰۰
با شکایت یکی از داوطلبان آزمون کارشناسی ارشد ۱۴۰۰، قسمتی از دفترچه راهنمای این آزمون ابطال شد.
الزام مقرر در تبصره کد ۱۰ ذیل مقررات وظیفه عمومی مندرج در صفحه ۲۰ دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون ورودی دوره‌های کارشناسی ارشد ناپیوسته سال ۱۴۰۰ دائر بر ضرورت خاتمه خدمت وظیفه عمومی متقاضیان شرکت در آزمون کارشناسی ارشد تا پایان شهریورماه ۱۴۰۰، ابطال شد.
متن دادنامه:
شماره دادنامه: ۱۴۰۱۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۰۹۶۷
تاریخ دادنامه: ۱/۶؍۱۴۰۱
شماره پرونده: ۰۰۰۲۸۹۸
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای نیما نجفی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال تبصره کد ۱۰ ذیل مقررات وظیفه عمومی در صفحه ۲۰ دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون ورودی دوره های کارشناسی ارشد ناپیوسته سال ۱۴۰۰ سازمان سنجش آموزش کشور
گـردش کار
شـاکی به موجب دادخـواستی ابطال تبصره کد ۱۰ ذیل مقررات وظیفه عمومی در صفحه ۲۰ دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون ورودی دوره های کارشناسی ارشد ناپیوسته سال ۱۴۰۰ سازمان سنجش آموزش کشور را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
“۱- خروج مرجع تصویب کننده از صلاحیت و اختیارات: حق بر تحصیل از جمله حقوق اساسی افراد بوده و هیچ مرجعی غیر از قانون گذار حق ندارد محدودیت هایی وضع کند و در حقوق عمومی اصل بر عدم صلاحیت است و سازمان سنجش و سازمان وظیفه عمومی هیچ یک جوازی از سوی قانون گذار برای محدود نمودن حق تحصیل ندارند.
۲- مخالفت با قانون: تبصره ۲ ماده ۳۵ قانون خدمت وظیفه عمومی بیان نموده «ترخیص کارکنان وظیفه بدون غیبت اولیه در حین خدمت جهت ادامه تحصیل در مقـاطع کارشناسی و بالاتر به جز در زمانهای اضطـراری و جنگ بلامانع است» لذا مقرره مورد شکایت خلاف نص قانون و فاقد وجاهت قانونی است.
۳- مغایرت با اصول حقوقی: فارغ از خارج از صلاحیت و مخالف قانون بودن مقرره معروض می دارد برای جوانان پاک این سرزمین که حدود دو سال از بهترین برهه زمانی از زندگی خود را در دوران سربازی سپری می نمایند محروم نمودن آنها جفای بزرگی در حق آنها بوده و خلاف صریح اصل انصاف می باشد و بنا به مراتب فوق الذکر ابطال مقرره مورد استدعاست.”
متن مقرره مورد شکایت
” دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون ورودی دوره های کارشناسی ارشد ناپیوسته سال ۱۴۰۰ سازمان سنجش آموزش کشور
کد ۱۰: کارکنان وظیفه (سربازان حین خدمت) فارغ التحصیل مقطع کارشناسی بدون غیبت اولیه و به شرط داشتن سایر شرایط استفاده از معافیت تحصیلی
تبصره: کارکنان وظیفـه ای که خدمت آنان تا تاریخ ۳۱/۶/۱۴۰۰ به اتمـام می رسد، مجـاز به شرکت در آزمون می باشند لکن باید پس از قبولی و در زمان ثبت نام در دانشگاه، گواهی و یا کارت پایان خدمت هوشمند خود را ارائه نمایند.”
در پاسخ به شکایت مذکور، رئیس سازمان وظیفه عمومی ناجا (معاونت حقوقی و قوانین) به موجب لایحه شماره ۲۳۶۲؍۱۰؍۶۰؍۱؍۲۳ مورخ ۱؍۱۲؍۱۴۰۰ توضیح داده است که:
” ۱. طبق تبصره ۲ ماده ۳۵ قانون خدمت وظیفه عمومی اشعار می‌دارد: «ترخیص کارکنان وظیفه بدون غیبت در حین خدمت جهت ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی و بالاتر به جزء در زمانهای اضطراری و جنگ بلامانع است». که در حال حاضر براساس این بند برای سربازان وظیفه اقدام می‌شود.
۲. منظور از تبصره کد ۱۰ مقررات وظیفه عمـومی مندرج در دفترچه راهنمای ثبت نام و شـرکت در آزمون ورودی دوره‌های کارشناسی ارشد ناپیوسته این است سربازانی که تا پایان شهریورماه هرسال، خدمت آنان به اتمام می‌رسد برای ورودی مهرماه دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی می‌توانند ثبت نام و شروع به تحصیل نمایند و متعاقباً کارت پایان خدمت خود را ارائه کنند و بنابراین نیازی به دریافت معافیت تحصیلی ندارند لکن خواهان بدون توجه به مقررات فوق‌الذکر و موارد اعلامی کد ۱۰، برداشت ناصواب خود را از این تبصره اعلام نموده است.
علیهذا با توجه به مراتب فوق و با عنایت به اینکه وفق تبصره ۲ ماده ۳۵ قانون خدمت وظیفه عمومی، ترخیص کارکنان وظیفه بدون غیبت در صورت پذیرش در مقطع کارشناسی و بالاتر مجاز اعلام شده است و در حال حاضر با کلیه سربازان حین خدمت بدین نحو برخورد می‌شود و برداشت خواهان از تبصره کد ۱۰ مغایر با روش جاری بوده و مفاد تبصره مورد شکایت صرفاً برای افرادی است که تا پایان شهریورماه خدمت آنان به اتمام می‌رسد و بدون دریافت معافیت تحصیلی مجاز به ثبت نام می‌باشند فلذا خواسته نامبرده فاقد وجاهت قانونی بوده و رد شکایت مورد تقاضا می‌باشد.”
علی رغم ارسال و ابلاغ نسخه دوم دادخـواست و ضمـائم آن برای طرف دیگر شکایت (سازمان سنجش آموزش کشور) تا زمان رسیدگی به پرونده هیچ پاسخی واصل نشده است.
هیأت عمـومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱؍۶؍۱۴۰۱ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی هیأت عمومی
اولاً براساس بند ۳ اصل سوم و اصل سی‌ام قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تحصیل حقی است بنیادین برای عموم شهروندان و منع آن برمبنای قسمت اخیر ماده (۱) قانون تأمین وسایل و امکـانات تحصیل اطفال و جوانان ایرانی مصوب سال ۱۳۵۳ جز با مجوز قانونی امکانپذیر نیست.
ثانیاً به صراحت ماده (۳۱) قانون خدمت وظیفه عمومی اصلاحی مصوب سال ۱۳۹۰، دانشجویان تا زمان ادامه تحصیل از اعزام به خدمت دوره ضرورت معاف خواهند بود و براساس تبصره (۲) ماده (۳۵) قانون مزبور : «ترخیص کارکنان وظیفه بدون غیبت اولیه در حین خدمت جهت ادامه تحصیل در مقاطع کارشناسی و بالاتر… بلامانع است.»
با توجه به موازین قانونی مذکور، الزام مقرر در تبصره کد (۱۰) ذیل مقررات وظیفه عمومی مندرج در صفحه ۲۰ دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون ورودی دوره‌های کارشناسی ارشد ناپیوسته سال ۱۴۰۰ دائر بر ضرورت خاتمه خدمت وظیفه عمومی متقاضیان شرکت در آزمون کارشناسی ارشد تا پایان شهریورماه ۱۴۰۰ خارج از حدود اختیار مرجع تصویب‌کننده آن و مغایر با قوانین صدرالذکر است و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال می‌شود.
حکمتعلی مظفری
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
