چگونه هواپیمای پریگوژین سقوط کرد؟

هواپیمای امبرائر حامل یوگنی پریگوژین چهار‌شنبه در حریم هوایی روسیه منفجر شد و تمام ۱۰ نفری که در آن حضور داشتند، کشته شدند. این هواپیما از فرودگاه «شرمتیف» در ساعت ۶عصر به وقت محلی به سوی سن پترزبورگ پرواز می‌کرد؛ اما در روستای «کوژنکینو» در ۱۰۰مایلی شمال غرب مسکو سقوط کرد. داده‌ها نشان می‌دهد که این هواپیما تنها۳۰ مایل را طی کرده بود.

خبر کوتاه است: «پریگوژین کشته شد». مصونیت کوتاه‌مدتی که پس از کودتای یک‌روزه گروه واگنر در ماه ژوئن نصیب رهبر این گروه شد خیلی زود پایان یافت. «ماتیو‌ام پوک‌بیگ» در گزارش ۲۴ اوت در نیویورک‌تایمز نوشت، هواپیمای امبرائر حامل یوگنی پریگوژین در حریم هوایی روسیه هدف پدافند هوایی این کشور قرار گرفت و تمام ۱۰نفری که در آن حضور داشتند، کشته شدند. وی بر این باور است که این هواپیما از فرودگاه «شرمتیف» در ساعت ۶عصر به وقت محلی به سوی سن پترزبورگ پرواز می کرد که در روستای «کوژنکینو» در ۱۰۰مایلی شمال غرب مسکو سقوط کرد.

«آنتون ترویا نوفسکی»، «جولیان بارنز» و «اریک اشمیت» هم در گزارش دیگری در ۲۴اوت در نیویورک‌تایمز (که همواره به روزرسانی می‌شد) نوشتند، مقام‌های اطلاعاتی آمریکایی و غربی روز پنج‌شنبه گفتند که گزارش‌های مقدماتی اطلاعاتی آنها را به این باور رسانده که اقدام مذکور تمام ۱۰سرنشین را کشته است. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، روز پنج‌شنبه در اولین واکنش خود به مرگ پریگوژین از افعال گذشته استفاده کرد و گفت: «او اشتباهات جدی در زندگی‌اش مرتکب شد؛ اما به نتایج ضروری هم دست یافت.» پریگوژین موسس گروه واگنر بود. او کودتایی یک‌روزه را سازمان داد و در حالی که در ۲۰۰کیلومتری مسکو بود، ناگهان مسیر خود را کج کرد و به بلاروس رفت. این اقدام یکی از دراماتیک‌ترین و البته چالش برانگیزترین اقداماتی بود که پوتین در دوران حاکمیت دو دهه‌ای خود تجربه کرده بود.

این گزارشگران اما بر این باورند که وی از سفر آفریقا بازمی‌گشت. «ریلی مولن»، « مووی شیائو» و «رابین استین» هم در گزارش دیگری در همان تاریخ در نیویورک‌تایمز نوشتند، بر اساس داده‌های به‌دست آمده از « FlightRadar۲۴» نشان می‌دهد که این هواپیما لحظاتی در آسمان بود و ۳۰مایل را طی کرده بود و سپس با انفجار روند سقوط خود را آغاز کرد. این سقوط زمینه را برای نظریه‌های مختلف فراهم کرد. «یان ویلیامز»، معاون پروژه دفاعی موشکی در مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی می‌گوید: «هواپیما به صورت مستقیم از آسمان به زمین نمی افتد مگر اینکه چیزی باعث این کار شده باشد.» پنتاگون هم اندکی بعد از این سقوط اعلام کرد که برآوردهای اولیه نشان می‌دهد که پریگوژین احتمالا کشته شده است.

«گایا گوپتا» هم در گزارش دیگری در همان تاریخ در نیویورک‌تایمز نوشت: رهبران اروپایی برآوردهای دولت روسیه را زیر سوال برده‌اند. آنالنا بائربوک، وزیر امور خارجه آلمان خاطرنشان کرد که اگرچه وضعیت هنوز ناروشن است، اما جهان اعتمادی به برآوردهای مقام‌ها و منابع روسی ندارد. او در تلویزیون آلمان گفت: «آنچه ما می‌دانیم این است که به مدت تقریبا یک سال و نیم است به ما دروغ گفته می‌شود. تصادفی نیست که کل دنیا به کرملین نگاه می‌کند وقتی یکی از معتمدان سابق پوتین که دو ماه پیش دست به کودتایی علیه او زد، ناگهان سوار بر هواپیما از آن بالا به پایین سقوط می‌کند.» «اولویه وران» سخنگوی دولت فرانسه، هم روز پنج‌شنبه اعلام کرد که «تردیدهای معقول»ی درباره آنچه رخ داد، وجود دارد. او به شبکه دو تلویزیون فرانسه گفت: «پریگوژین گورهای عظیمی در پشت سر خود به جا گذاشت، گند و کثافتی بزرگ در بخش زیادی از این دنیا به جا گذاشت. او کسی بود که کارهای کثیف پوتین را انجام می‌داد.»

«پاول سون» هم در گزارش ۲۴اوت در نیویورک‌تایمز نوشت، وقتی ولادیمیر پوتین اجازه داد پریگوژین پس از کودتا به سلامت به بلاروس برود، این دیدگاه مطرح شد که پوتین ضعیف شده است. برخی فراتر رفته و از دوران «پسا پوتین» سخن به میان آوردند. دو ماه بعد، پریگوژین در فاصله بین مسکو و سن پترزبورگ در داخل هواپیما سر به نیست می‌شود؛ درحالی‌که پوتین در کرملین صحیح و سالم نشسته و پریگوژین را «فردی با استعداد» می‌نامد که «دچار سرنوشت پیچیده‌ای» شد. برخی از مقام‌های اروپایی و آمریکایی به شرط فاش نشدن نام گفتند که پوتین دستور سقوط هواپیمای حامل پریگوژین را داده است. این گزارشگر می‌نویسد در نظام سیاسی تحت امر پوتین، «سرنوشت» به سرعت می‌تواند تغییر کند. دو دهه است که مخالفان به تبعید می‌روند، زندانی می‌شوند، می‌میرند و به سرعت از قدرت تهی می‌شوند. نمونه‌های این مخالفان فراوانند: از بوریس برژوفسکی (الیگارش با نفوذ) گرفته تا میخائیل خودورکوفسکی و از الکساندر لتوینینکو گرفته تا سرگئی اسکریپال. مرگ سرنوشت تمام کسانی است که به نوعی در این نظام سیاسی پوتین‌محور قد علم می‌کنند.