ثبت خاطراتی زیبا در کوه‌های مریخی و تالاب کجی نمکزار نهبندان + تصاویر
جاذبه‌های تاریخی، طبیعی و گردشگری شهرستان نهبندان در ایام نوروزی پذیرای گردشگران است و کوه‌های مریخی نهبندان یکی از این مناطق است که وقتی مقابل این سلسله از کوه‌های خاکستری رنگ می‌ایستی، تصویری از کره ماه در دیدگانت تداعی می‌شود و گویی نقاشی ماهر، نگاره‌های برجسته‌ای را به سبک اشکالی نامأنوس و خارج از قوانین مناظر، بر آن نقش زده است.
در نقاشی‌های مینیاتوری، تصاویر شباهتی به دنیای واقعی ندارند و نگارگر بدون رعایت قوانین، جادوی رنگ را بر صفحه کاغذ به تصویر می‌کشد که وجه تسمیه این سلسله کوه‌های ساحلی با نام "مینیاتوری" به این موضوع بر می‌گردد.
این کوه‌های زیبا از نوع رسوبی هستند و به علت فرسایش سریع در برابر باد و باران به شکل دندانه دندانه و پر از لبه‌ها و چاک‌های مکرر در آمده‌اند که بومیان این منطقه به سبب شکل غیر عادیشان از آنها با عنوان کوه‌های "مریخی" نیز یاد می‌کنند.
کوه‌های مریخی (آریا، کالانی) شبیه به کوه‌های مریخی هستند و کمتر در جهان کوهی به این شکل وجود دارد که حدود 10 کیلومتر پس نهبندان به سمت شهداد، این کوه‌ها در دو طرف جاده نمایان می‌شود.
وجود این کوه‌ها با توجه به منظره کاملا متفاوت باعث می‌شود تا یکی از زیباترین جاده‌ها و مناظر طبیعی در کویر لوت نهبندان به وجود آید.
کوه‌های مریخی که در کویر لوت نهبندان واقع شده است توانسته ترسیم‌گر یک جاذبه طبیعی زیبا باشد.
این کوه‌ها در زمان‌های گذشته به زیرخروارها خاک مدفون بوده است و امروزه با گذشت زمان، مشاهده می‌شوند.
در اثر تغییرات جوی و آب و هوایی و باران‌های موسمی، خاک‌هایی از روی آنها به دامنه‌ها ریخته شده و چهره اصلی این کوه‌ها نمایان شده است.
در پهنه بعضی از این کوه‌ها مشاهده می‌شود که برخی مواقع ارتفاع آنها تا پنج متر می‌رسد و در دیگر نقاط این بیابان‌ها بعضاً بلندی آنها تا 100 متر و حتی بیشتر هم دیده می‌شود.
جنس این پدیده از مقاومت خاصی برخوردار است به طوری که بالا رفتش از آن به مثال بالا رفتن از صخره است.
شکل نامانوس این پدیده‌ها ناشی از فرسایش سریع در برابر باد و باران است که بر خلاف فرسایش‌های آرام و طبیعی، مهلتی برای رویش گیاهان باقی نمی‌گذارد و سرزمین را دندانه دندانه و پر از لبه‌ها و چاک‌ها نشان می‌دهد.
مقاومت ناهمسان لایه‌های زمین، در این منطقه گاه سبب شکل‌گیری ستون‌هایی با کلاهک‌هایی بر سر یا کوه‌هایی که گویی با چاقو سر آنها را بریده‌اند می‌شود.
دیدن تالاب کجی نمکزار را از دست ندهید
تالاب کجی و دریاچه نمک در شمال غربی روستای چاه دراز و در 75 کیلومتری شهرستان نهبندان و در حاشیه محور ارتباطی بیرجند به زاهدان قرار گرفته که هر ساله پذیرای مسافران نوروزی و گردشگران است.
این تالاب با مساحت 22 هزار هکتار و 765 مترمربع با وجود تداوم پدیده خشکسالی طی چند سال اخیر در شهرستان نهبندان همچنان زنده و پایدار مانده است.
تالاب کجی نمکزار، شوره‌زاری وسیع است که به دلیل پایین بودن سطح ارتفاع آن نسبت به مناطق اطراف محل تجمع زهاب منطقه است.
این پدیده با توجه به شوری بیش از حد خاک آن، به دریاچه نمکی تبدیل شده و مأمن زندگی پرندگان و حیوانات زیادی است.
تالاب کجی در فصول پاییز و زمستان همواره آب دارد و محل امنی برای پرندگان مهاجر آبزی محسوب می‌شود و همه ساله پذیرای پنج هزار پرنده مهاجر و بعضا از نوع نایاب است.
با توجه به آبگیری خوب تالاب در سال 1389، 14 گونه پرنده آبزی و کنار آبزی از قبیل مرغابی سرسبز و فلامینگو به این تالاب مهاجرت کرده‌اند که از پرندگان این تالاب می‌توان به زاغ بور، هوبره، کبک، عقاب طلایی، پیغوی کوچک، جغد کوچک، بلدرچین معمولی، زاغ نوک قرمز، ابلق و چکاوک پنجه کوتاه اشاره کرد.
تالاب کجی نمکزار نهبندان زیستگاه پرنده "زاغ‌بور" منحصربه فردترین و پرنده آندمیک ایران (که تنها در ایران وجود دارد) به شمار می‌آید که زاغ‌بور جز آن دسته از پرندگانی است که فقط در ایران و آن هم در استان‌های سمنان و یزد و به ویژه در خراسان جنوبی و شهرستان نهبندان زندگی می‌کند.
زاغ‌بور به عنوان جواهر کمیاب و نادر کویر یاد می‌شود و این پرنده با زیبایی‌های خاص خود یکی از قابلیت‌های گردشگری کشور و شهرستان نهبندان محسوب می‌شود.
این پرنده 24 سانتی‌متر طول دارد و شبیه هدهد اما بدون تاج سر و دارای دم و منقار سیاه و بلند با اندکی خمیدگی به پایین و بال‌های پهن است.
"هوبره" یکی دیگر از پرندگان خاص این تالاب است که از حدود 60 سانتی‌متر طول برخوردار است و تقریبا هم اندازه میش از زنگوله بال بسیار بزرگ‌تر است.
هوبره از نظر ظاهری شبیه بوقلمون است و به طور کلی پر و بال قهوه‌ای زیر تنه خاکستری و دسته پرهایش سیاه و سفید بلند که از دو طرف گردنش آویزان و حالت دامن مانندی دارد.
حاشیه تالاب زیستگاه 14 گونه پستاندار از قبیل، خرگوش، روباه، کفتار، گرگ، پایکا، پامسواکی، زرده بر و تشی است و علاوه بر اینها این تالاب زیستگاه 10 گونه خزنده نظیر دشتی، جعفری، مارهای قیطانی، مار شتری، مار پلنگی و تیر مار و بزمجه بیابانی است.
آب تالاب به واسطه املاح معدنی موجود در آن دارای خواص درمانی برای بیماری‌هایی نظیر آرتروز، رماتیسم و بیماری‌های مفاصل است.
گیاهان غالب در منطقه در حال حاضر در مناطق دشتی قیچ، گز و تاغ است که از پوشش نسبتاً خوبی برخوردار است و در حاشیه تالاب بوته‌های گز، آتریپلکس، قلیا و نی به چشم می‌خورد.
این تالاب تنها آبگیری است که به روخانه و حتی آبراه نمی‌رسد و در تابستان خشک و در زمستان با جوشیدن آب آبگیری و پذیرای پرندگان و حیوانات مختلفی است.
آسبادهای نهبندان اوج خلاقیت کویرنشینان
شرایط دشوار طبیعی مناطق کویری و بیابانی ایران باعث شده تا مردم کویرنشین از ابتکار و خلاقیت خود استفاده کرده و با حداکثر بهره‌گیری از عوامل و شرایط طبیعی آن را در اختیار خود درآوردند.
آسبادهای نهبندان از جمله این خلاقیت‌ها هستند که در اکثرمناطق جنوب خراسان به خصوص روستاهای شهرستان نهبندان دیده می‌شوند.
منطقه نهبندان به دلیل گسترش دامنه بادهای 120 روزه سیستان تا این منطقه از این نظر امتیاز ویژه‌ای دارد.
بیشترین تعداد آسبادها در داخل شهر قرار داشته است و از دیگر روستاهایی این شهرستان که دارای آسباد است می‌توان از روستاهای چهار فرسخ، گوند، خوانشرف، میغان و غیره نام برد.
ساخت آسیاب‌های بادی افزون برکارآمد بودن یکی از نشانه‌های هوشمندی بشر در استفاده مناسب از خشم طبیعت نیز بوده است که برای نمونه منطقه سیستان و خراسان جنوبی محل وزش بادهای 120 روزه سیستان است.
باد‌هایی که می‌تواند به‌عنوان عنصری ویران کننده تلقی شود اما با وجود این امر، ایرانیان قدیم آسیاب‌های بادی نهبندان را در مسیر این باد‌ها ساختند و از آن به بهترین شکل استفاده کردند.
این آسیاب‌های بادی یا آسبادها در روستای خوانشرف و در مجاورت شهر نهبندان در کنار آسبادهای روستاهای هم‌اند، رومه، میغان و چهارفرسخ قرار دارد که از جمله آثار تاریخی زیبای ایران‌زمین نیز به شمار می‌آیند.
یکی از ویژگی‌های آسبادهای ایران این است که برخلاف آسیاب‌های اروپایی که محوری عمودی داشته‌اند اینها محوری افقی دارند و با نیروی باد به حرکت در می‌آیند.
از دیدگاه فنی 2 دیوار موازی به ارتفاع 10 متر که به فاصله 4 متری هم قرار دارند ساختمان عمومی بیشتر این آسبادها را تشکیل می‌دهند و در قسمت شمالی این محفظه پره‌های بزرگی وجود دارد که با کمک نیروی باد می‌چرخند وچرخش پره‌ها اهرم بزرگ و سنگ زیرین را به حرکت درآورده و عملیات آسیاب کردن شروع می‌شود.
بد نیست بدانیم که آسبادهای خوانشرف تفاوت‌هایی با باقی آسبادهای این منطقه دارند به‌طوری که آنها در 2 طبقه ساخته شده‌اند و فضای بالایی آن مکانی است که بزرگ‌ترین قطعات آسیاب در آن کار گذاشته شده است. این فضا از 3 طرف محصور و جهت باز آن در معرض وزش باد است.
سنگ آسیاب نیز همانطور که در برخی فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی یا شهر و روستای خود مشاهده کرده‌اید شامل 2 سنگ هم‌اندازه مدور است که سنگ زیرین ثابت و سنگ فوقانی متحرک است.
طبقه همکف نیز شامل انبارهای نگهداری آرد و گندم و یک رشته پلکان منتهی به طبقه فوقانی است و این سازه‌ها به‌دلیل نوع کاربرد فاقد تزئین هستند.
با وجود این از قدیم مشهور است که "شنیدن کی بود مانند دیدن" و این بدین معنی است که خواندن شرح کار این آسبادها یک چیز و دیدن آنها چیز دیگری است و برای رفتن به شهرستان نهبندان نیز باید راهی استان خراسان‌جنوبی شوید.
وجود 329 جاذبه گردشگری در نهبندان
مسئول نمایندگی میراث فرهنگی و صنایع دستی نهبندان از وجود 329 جاذبه تاریخی، فرهنگی و طبیعی در شهرستان نهبندان خبر داد و گفت: از این تعداد 61 اثر ثبت ملی شده است.
حسین شبانی از ثبت دو اثر در فهرست آثار جهانی خبر داد و گفت: پرونده جهانی شدن آسبادهای نهبندان در حال بررسی است.
وی، قلعه شاه دژ، قلعه نهبندان، خانه سالاری، مسجد گلستان، کوه های مینایتوری، جنگل بنه احمد شاهی و روستای تاریخی دهسلم را از جمله جاذبه‌های گردشگری این شهرستان برشمرد.
مسئول نمایندگی میراث فرهنگی و صنایع دستی نهبندان افزود: سرخ کوه و استند کوه با دامنه‌های تاریخی و چشمه‌سارها از دیگر جاذبه‌های این شهرستان است.
وی ادامه داد: وسعت این جنگل 274 هزار هکتار و تحت پوشش بنه بوده و قدمت برخی درختان نیز به بیش از 200 سال می‌رسد.
شبانی بیان کرد: پیش‌بینی می‌شود بیش از 200 هزار مسافر در نوروز امسال در این شهرستان اسکان داشته باشیم.
انتهای پیام/
منبع: تسنیم
10
