لبنیات در ایران گران تولید می‌شود؟
قیمت لبنیات بار دیگر افزایش پیدا کرده است اتفاقی که ریشه در مشکلات و بی‌تدبیری‌های مدیریتی دارد
استاندارد سرانه مصرف لبنیات در جهان 165 کیلوگرم به ازای هر نفر است،اما این رقم در ایران بسیار کمتر است. موضوعی که دلیل اصلی آن به مسائل اقتصادی، فرهنگی و درمانی برمی‌گردد. آن‌طور که در خبرهای رسمی آمده، سرانه مصرف لبنیات در ایران 117 کیلوگرم است که با استاندارد جهانی، اختلاف 48 کیلویی دارد. البته آمارهای دیگری هم مبنی بر این‌که در کشورهای اروپایی سرانه مصرف هر نفر 250 کیلو و در ایران 80 کیلو است،شنیده می‌شود که با آمارهای رسمی تفاوت زیادی دارد. این تناقض آماری باعث شده تا در زمینه تولید و مصرف همچنان اختلاف‌نظر وجود داشته باشد. از یک‌سو فعالان صنعت لبنیات معتقدند قیمت‌گذاری دولت در بخش تنظیم بازار باعث شده توان تولید در طولانی‌مدت کاهش یابد و از سوی دیگر به دلیل کاهش ارزش پول ملی، مردم قدرت خرید خود را ازدست‌داده‌اند و این موضوع می‌تواند عاملی برای کاهش میزان مصرف باشد. هرچند برخی کارشناسان معتقدند فرهنگ‌سازی در این زمینه به‌درستی انجام‌نشده و همین موضوع باعث کاهش مصرف لبنیات در کشور و رشد هزینه‌های درمانی شده است. در ماه‌های گذشته قیمت لبنیات آن‌هم نه یک‌بار که چندباره و به‌صورت پلکانی در کشور افزایش‌یافته است. جام جم به بررسی ابعاد مختلف این موضوع در مورد نرخ و مصرف محصولات لبنی پرداخته که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید. برای بررسی قیمت و میزان مصرف لبنیات باید از چند جهت به آن نگاه کرد.در بخش اول باید به بخش تولید نگریست که آیا ظرفیت تولید لبنیات در کشور خوب است یا نه؟ بررسی‌ها نشان می‌دهد گرچه ظرفیت تولید لبنیات در کشور بسیار بالاست، اما نیمی از این ظرفیت را خاک گرفته و در حال حاضر غیرفعال است. با این تفاسیر ظرفیت تولید لبنیات در کشور وجود دارد ولی اجرای سیاست‌های نادرست باعث شده تا 40درصد ظرفیت تولید لبنیات خالی بماند. ازجمله دلایل خالی بودن بخش قابل‌توجهی از ظرفیت تولید لبنیات در کشور،کاهش مصرف آن به دلیل گرانی‌های پی‌درپی است.
اختصاص یارانه به انتهای زنجیره لبنیات
دولت به‌منظور کاهش هزینه‌های تولید همچنان ارز 4200 تومانی را به واردات نهاده‌های دامی تخصیص می‌دهد. ضمن این‌که قیمت شیر را هم کیلویی 2900 تومان تعیین کرده تا مواد اولیه تولید محصولات لبنی باقیمت ارزان‌تری راهی کارخانه‌ها شوند. اما کالایی که در نهایت باعنوان محصولات لبنی از کارخانه‌ها بیرون می‌آید، نه رضایت تولیدکننده را به همراه دارد و نه مردم از قیمت‌های آن راضی هستند. برخی کارشناسان در این زمینه پیشنهاد می‌کنند دولت ارز 4200 تومانی نهاده‌های دامی را حذف کند تا تولیدکننده شیر خام را با نرخ واقعی تمام‌شده آن به کارخانه‌داران تحویل دهند. بعد از ورود شیر خام محصولات لبنی تولید می‌شود و دولت می‌تواند یارانه اصلی را به کارخانه‌دار یا همان تولیدکننده محصولات لبنی تحویل دهد تا کارخانه‌دار نیز این محصولات را باقیمت پایین‌تری در بازار عرضه کند. در این صورت اگر افزایش قیمت اتفاق بیفتد، می‌تواند یارانه این بخش را قطع و کارخانه را جریمه کند. افزایش قیمت لبنیات طی هفته‌های اخیر باعث شده برخی تصور کنند کارخانه‌داران برای کسب سود این کار را انجام داده‌اند، اما تعدادی از آنها در گفت‌وگو با خبرنگار جام جم مدعی‌اند افزایش قیمت‌ها صرفاً توانسته بخشی از هزینه‌های آنها را پوشش دهد و به‌هیچ‌وجه باعث افزایش سود آنها نشده است. اکنون تولیدکننده شیر خام باید هر کیلو از این محصول را باقیمت 2900 تومان با 7درصد نوسان قیمتی به کارخانه تحویل دهد، اما طبق بررسی‌های خبرنگار جام‌جم، شیر خام باقیمت 3400 تا 3600 تومان به کارخانه می‌رسد و این موضوع باعث افزایش هزینه تمام‌شده محصولات می‌شود.
اهمیت پرداخت یارانه
می‌گویند پیشگیری بهتر از درمان است. زمانی که قیمت لبنیات افزایش می‌یابد، این محصول از سبد خرید خانوارها حذف می‌شود. بدون شک حذف لبنیات از سبد مصرف خانوارهای ایرانی تبعات زیادی به دنبال دارد. طبق اعلام وزارت بهداشت و درمان بیماری پوکی استخوان پرسرعت‌ترین و شایع‌ترین بیماری در ایران است که ازقضا ارتباط مستقیمی با عدم مصرف لبنیات دارد. وقتی افراد در حال فکر کردن هستند، مغز کلسیم مصرف می‌کند و اگر در روز به میزان کافی لبنیات به بدن افراد نرسد، مغز مجبور به استفاده و تغذیه کردن از منابع بانک مغز استخوان خود می‌شود. مسأله‌ای که در طولانی‌مدت پوکی استخوان را به دنبال خواهد داشت. این بیماری در کنار سایر بیماری‌های استخوانی، بیماری‌های دهان و دندان و... که ارتباط مستقیمی با کاهش مصرف مواد لبنی دارند هم برای خانوارها و هم برای دولت هزینه‌های زیادی به دنبال دارد درحالی‌که اگر فقط بخشی از هزینه درمان این قبیل بیماری‌ها تحت عنوان یارانه تولید لبنیات استفاده شود، بخش قابل‌توجهی از این بیماری‌ها در آینده کاهش خواهد یافت.
مقایسه ایران با هلند
وقتی صحبت از لبنیات و صادرات آن می‌شود اغلب افراد، هلند و میزان تولیدات و صادرات این کشور در عرضه محصولات لبنی در ذهنشان نقش می‌بندد؛کشوری که توانسته از صادرات این محصولات درآمدهای زیادی نصیب خود کند.
اما نکته قابل‌توجه این‌که برخی ظرفیت تولید لبنیات در هلند را با ایران مقایسه می‌کنند،غافل از این‌که جمعیت این کشور حدود 17 میلیون و 500 هزار نفر است و مقایسه آن با کشوری مانند ایران با جمعیتی 85 میلیون نفری قیاسی ناصحیح است. ضمن این‌که البته نژاد دام‌های سنگین هلند اصلاح‌شده هستند که بهره‌وری بالاتری نسبت به دام‌های سنگین کشورهای دیگر دارد که این‌یکی از دلایل بالا بودن بهره‌وری تولیدات محصولات لبنی در این کشور است.
عمر اجرای تصمیمات دولت، كم است
هایده علیمردانی، مدیرعامل گروه لبنی سحر با بیان این‌كه هزینه‌های تولید شامل بسته‌بندی (پلی اتیلن) پاكت، ظروف، بطری و... شاهد افزایش دو تا سه برابری بوده است به جام‌جم گفت: این موضوع باعث رشد هزینه‌های تولید شده است. از سوی دیگر، ستاد تنظیم بازار اجازه افزایش قیمت به میزان رشد هزینه‌های تولید را نمی‌دهد و برخی كارخانه‌ها برای پرداخت حقوق، از نظام بانكی تسهیلات 25درصدی دریافت می‌كنند.
وی افزود: با این‌كه بر اساس مصوبه ستاد تنظیم بازار كشور، قیمت شیرخام باید کیلویی 2900 تومان باشد، اما این مصوبه حتی 10 روز هم ضمانت اجرا نداشت و كارخانه‌ها شیرخام را با قیمت‌های بالاتری از نرخ مصوب شده دریافت می‌كنند. البته دامدارها هم به دلیل این‌كه باید خوراك دام را از بازار آزاد با نرخ‌های گران‌تری تهیه كنند مجبور به تخطی از قیمت‌های ستاد تنظیم بازار هستند و دولت در این تصمیم باید تجدیدنظر كند.
علیمردانی تصریح كرد: قیمت خوراك دام نسبت به ابتدای سال پنج برابر رشد داشته كه این موضوع در قیمت تمام شده تاثیری مستقیم دارد. متاسفانه اقدامات دولت در سال‌های اخیر مثبت نبوده و دولتی‌ها همچنان به اجرای تصمیمات غلط خود اصرار دارند. عضو هیات‌مدیره شركت لبنی دامداران ادامه داد: در شرایط فعلی دو راهكار پیش روی دولت قرار دارد كه یكی آزاد كردن قیمت مصرف‌كننده در یك فضای رقابتی و دیگری اعطای یارانه و تثبیت نرخ مواد اولیه و قیمت‌گذاری محصول نهایی است. هرچند دولت سعی كرده در بحث اعطای یارانه به این بخش اقداماتی انجام دهد، اما این بخشنامه و دستورات دوام زیادی نداشته و تنها بخشی كه از این مصوبات اجرا می‌شود بخش تعیین قیمت برای مصرف‌كننده است.
وی با بیان این‌كه تولیدكنندگان به دنبال افزایش قیمت نیستند به جام‌جم گفت: افزایش قیمت لبنیات باعث كاهش مصرف می‌شود كه این موضوع هزینه‌های سربار شركت را افزایش و موجب كاهش سود شركت می‌شود. بنابراین طبیعی است که این موضوع درنهایت به ضرر تولیدکننده خواهد بود.
گرانی، لبنیات را از سبد خرید خانوارها حذف كرد
محمدرضا اسماعیلی، عضو هیات مدیره تعاونی‌های صنعت لبنیات كشور نیز در این زمینه به جام‌جم گفت: وقتی به شیر یارانه تعلق گرفت سرانه مصرف لبنیات در كشور بالا رفت و فاصله ما با استاندارد جهانی بسیار كاهش یافت.
اما اخیرا، افزایش هزینه‌های تولید باعث شده لبنیات گران شود و برخی خانوارها این اقلام را از سبد خرید خود حذف كنند.
وی تاكید كرد: یكی از تبعات كاهش مصرف لبنیات، رشد پوكی استخوان در نسل‌های بعدی و كوتاه‌تر شدن قد افراد است كه قطعا هزینه درمانی این بخش بسیار زیادتر از یارانه پرداختی به این بخش می‌شود. به گفته این فعال صنعت لبنیات، اكنون قدرت خرید خانوارها به حدی كاهش یافته كه برخی افراد حاضرند روغن موتور خودرویشان را عوض كنند تا هزینه اضافی روی دستشان نگذارد، اما برای بدن خود كاری انجام نمی‌دهند.
هر گاو هلندی 3 برابر گاوهای ایرانی شیر می‌دهد
حسین چمنی، كارشناس صنعت لبنیات نیز در این زمینه به خبرنگار جام‌جم گفت: سرانه مصرف لبنیات ارتباط مستقیمی با سرانه تولید دارد كه متاسفانه یكسان نبودن آمار تولید شیرخام در كشور باعث شده ظرفیت واقعی تولید در كشور ما شناسایی نشود.
وی افزود: آمار وزارت جهاد كشاورزی و مركز آمار برای تولید شیرخام در كشور اختلاف یك میلیون تنی دارد كه برای برنامه‌ریزی به منظور افزایش تولید ابتدا باید ظرفیت واقعی تولید را بسنجیم.
چمنی معتقد است حدود 20 درصد از تولید شیرخام در كشور وارد چرخه مصرف نمی‌شود. به طوری‌كه 10 درصد آن به‌صورت مستقیم صادر ، 5 درصد به دلیل سنتی بودن دستگاه‌ها و حمل‌ونقل در كشور ما تبدیل به ضایعات و 5 درصد از این شیر نیز برای بالا بردن ایمنی گوساله‌ها مصرف می‌شود.
به گفته وی، وقتی آمار دقیق تولید شیرخام را داشته باشیم می‌توان به آمار دقیق مصرف رسید، اما مطالعاتی كه اخیرا انجام شده در خوشبینانه‌ترین حالت سرانه مصرف لبنیات در ایران را بین 60 تا 70 كیلوگرم می‌داند كه این رقم فاصله معناداری با استانداردهای جهانی دارد.
این كارشناس صنعت لبنیات توضیح داد: وقتی صحبت از سرانه مصرف لبنیات می‌شود تبدیل فرآورده‌های لبنی بر پایه شیرخام است. به بیان بهتر ممكن است از دو كیلو شیرخام یك كیلو پنیر به دست بیاید، اما در آمارهای مصرفی دو كیلو شیر به عنوان سرانه مصرف لحاظ می‌شود.
چمنی با بیان این‌كه سرانه مصرف لبنیات در ایران یك سوم استانداردهای جهانی است، افزود: در خوشبینانه‌ترین حالت، مصرف لبنیات ایران به زحمت به 90 كیلو می‌رسد، در حالی كه در كشورهای توسعه‌یافته این رقم 270 كیلوگرم است. این رقم در كشورهایی مانند هلند و دانمارك حتی به اعدادی بالای 400 كیلوگرم نیز می‌رسد. وی به دلایل پایین بودن مصرف لبنیات در ایران اشاره كرد و گفت: زمانی كه نرخ ارز افزایش می‌یابد مردم قدرت خرید خود را از دست می‌دهند. در سال 90 كه قانون هدفمندی یارانه‌ها اجرا و بخشی از یارانه‌ها حذف شد 11 قلم كالا كاهش مصرف محسوسی داشتند كه در صدر آن شیر با كاهش 40 درصدی قرار داشت. در واقع كاهش قدرت خرید در همه بخش‌ها از جمله معیشت و مسكن تاثیر می‌گذارد.
این كارشناس صنعت لبنیات تاكید كرد: برخی كارشناسان، هلند را با ایران در زمینه صنعت لبنیات مقایسه می‌كنند كه این مقایسه خیلی درست نیست. به این دلیل كه هلند كشوری با جمعیت 17 میلیون نفری است، اما ایران بیش از سه برابر این كشور جمعیت دارد. این در حالی است كه ایران علاوه بر تامین نیاز داخل، وارد بازارهای صادراتی هم شده كه با توجه به جمعیت كشور، میزان صادرات ما آمار خوبی را نشان می‌دهد.
وی ادامه داد: البته مشكلات دیگری در بخش‌های داخلی وجود دارد كه آن هم نبود آمار دقیق در بخش دام سنگین است. دو دستگاه مجزا در اعلام این آمارها، یكی 4.5 میلیون راس دام سنگین و دیگری هشت میلیون راس را به‌عنوان آمار اعلام می‌كنند. طبق آمارهای رسمی، ایران فقط دارای یك میلیون دام سنگین اصلاح شده است، در حالی كه تمام دام‌هایی كه در كشور هلند وجود دارند نژادشان اصلاح شده‌اند و روزانه حدود 28 كیلو شیر می‌دهند. این در صورتی است كه دام‌های سنتی كه در ایران وجود دارد بهره‌وری پایینی دارند و روزانه كمتر از 10 كیلو شیر می‌دهند. در واقع هر گاو هلندی حدود سه‌برابر یك گاو ایرانی شیر می‌دهد.
چمنی می‌گوید: در هلند دامی كه بهره‌وری پایینی داشته باشد به كشتارگاه تحویل داده می‌شود، اما در دامداری‌های ایران اغلب دام‌ها بهره‌وری پایینی دارند.
وی افزود: 70 درصد قیمت تمام شده شیرخام را نهاده‌های دامی و 70 درصد قیمت محصولات لبنی را شیرخام تشكیل می‌دهد كه نوسان در هر بخشی روی سرانه مصرف تاثیر می‌گذارد.
دولت به‌منظور کاهش هزینه‌های تولید همچنان ارز 4200 تومانی را به واردات نهاده‌های دامی تخصیص می‌دهد. ضمن این‌که قیمت شیر را هم کیلویی 2900 تومان تعیین کرده تا مواد اولیه تولید محصولات لبنی باقیمت ارزان‌تری راهی کارخانه‌ها شوند. اما کالایی که در نهایت باعنوان محصولات لبنی از کارخانه‌ها بیرون می‌آید، نه رضایت تولیدکننده را به همراه دارد و نه مردم از قیمت‌های آن راضی هستند. برخی کارشناسان در این زمینه پیشنهاد می‌کنند دولت ارز 4200 تومانی نهاده‌های دامی را حذف کند تا تولیدکننده شیر خام را با نرخ واقعی تمام‌شده آن به کارخانه‌داران تحویل دهند. بعد از ورود شیر خام محصولات لبنی تولید می‌شود و دولت می‌تواند یارانه اصلی را به کارخانه‌دار یا همان تولیدکننده محصولات لبنی تحویل دهد تا کارخانه‌دار نیز این محصولات را باقیمت پایین‌تری در بازار عرضه کند. در این صورت اگر افزایش قیمت اتفاق بیفتد، می‌تواند یارانه این بخش را قطع و کارخانه را جریمه کند. افزایش قیمت لبنیات طی هفته‌های اخیر باعث شده برخی تصور کنند کارخانه‌داران برای کسب سود این کار را انجام داده‌اند، اما تعدادی از آنها در گفت‌وگو با خبرنگار جام جم مدعی‌اند افزایش قیمت‌ها صرفاً توانسته بخشی از هزینه‌های آنها را پوشش دهد و به‌هیچ‌وجه باعث افزایش سود آنها نشده است. اکنون تولیدکننده شیر خام باید هر کیلو از این محصول را باقیمت 2900 تومان با 7درصد نوسان قیمتی به کارخانه تحویل دهد، اما طبق بررسی‌های خبرنگار جام‌جم، شیر خام باقیمت 3400 تا 3600 تومان به کارخانه می‌رسد و این موضوع باعث افزایش هزینه تمام‌شده محصولات می‌شود.
اهمیت پرداخت یارانه
می‌گویند پیشگیری بهتر از درمان است. زمانی که قیمت لبنیات افزایش می‌یابد، این محصول از سبد خرید خانوارها حذف می‌شود. بدون شک حذف لبنیات از سبد مصرف خانوارهای ایرانی تبعات زیادی به دنبال دارد. طبق اعلام وزارت بهداشت و درمان بیماری پوکی استخوان پرسرعت‌ترین و شایع‌ترین بیماری در ایران است که ازقضا ارتباط مستقیمی با عدم مصرف لبنیات دارد. وقتی افراد در حال فکر کردن هستند، مغز کلسیم مصرف می‌کند و اگر در روز به میزان کافی لبنیات به بدن افراد نرسد، مغز مجبور به استفاده و تغذیه کردن از منابع بانک مغز استخوان خود می‌شود. مسأله‌ای که در طولانی‌مدت پوکی استخوان را به دنبال خواهد داشت. این بیماری در کنار سایر بیماری‌های استخوانی، بیماری‌های دهان و دندان و... که ارتباط مستقیمی با کاهش مصرف مواد لبنی دارند هم برای خانوارها و هم برای دولت هزینه‌های زیادی به دنبال دارد درحالی‌که اگر فقط بخشی از هزینه درمان این قبیل بیماری‌ها تحت عنوان یارانه تولید لبنیات استفاده شود، بخش قابل‌توجهی از این بیماری‌ها در آینده کاهش خواهد یافت.
مقایسه ایران با هلند
وقتی صحبت از لبنیات و صادرات آن می‌شود اغلب افراد، هلند و میزان تولیدات و صادرات این کشور در عرضه محصولات لبنی در ذهنشان نقش می‌بندد؛کشوری که توانسته از صادرات این محصولات درآمدهای زیادی نصیب خود کند.
اما نکته قابل‌توجه این‌که برخی ظرفیت تولید لبنیات در هلند را با ایران مقایسه می‌کنند،غافل از این‌که جمعیت این کشور حدود 17 میلیون و 500 هزار نفر است و مقایسه آن با کشوری مانند ایران با جمعیتی 85 میلیون نفری قیاسی ناصحیح است. ضمن این‌که البته نژاد دام‌های سنگین هلند اصلاح‌شده هستند که بهره‌وری بالاتری نسبت به دام‌های سنگین کشورهای دیگر دارد که این‌یکی از دلایل بالا بودن بهره‌وری تولیدات محصولات لبنی در این کشور است.
عمر اجرای تصمیمات دولت، كم است
هایده علیمردانی، مدیرعامل گروه لبنی سحر با بیان این‌كه هزینه‌های تولید شامل بسته‌بندی (پلی اتیلن) پاكت، ظروف، بطری و... شاهد افزایش دو تا سه برابری بوده است به جام‌جم گفت: این موضوع باعث رشد هزینه‌های تولید شده است. از سوی دیگر، ستاد تنظیم بازار اجازه افزایش قیمت به میزان رشد هزینه‌های تولید را نمی‌دهد و برخی كارخانه‌ها برای پرداخت حقوق، از نظام بانكی تسهیلات 25درصدی دریافت می‌كنند.
وی افزود: با این‌كه بر اساس مصوبه ستاد تنظیم بازار كشور، قیمت شیرخام باید کیلویی 2900 تومان باشد، اما این مصوبه حتی 10 روز هم ضمانت اجرا نداشت و كارخانه‌ها شیرخام را با قیمت‌های بالاتری از نرخ مصوب شده دریافت می‌كنند. البته دامدارها هم به دلیل این‌كه باید خوراك دام را از بازار آزاد با نرخ‌های گران‌تری تهیه كنند مجبور به تخطی از قیمت‌های ستاد تنظیم بازار هستند و دولت در این تصمیم باید تجدیدنظر كند.
علیمردانی تصریح كرد: قیمت خوراك دام نسبت به ابتدای سال پنج برابر رشد داشته كه این موضوع در قیمت تمام شده تاثیری مستقیم دارد. متاسفانه اقدامات دولت در سال‌های اخیر مثبت نبوده و دولتی‌ها همچنان به اجرای تصمیمات غلط خود اصرار دارند. عضو هیات‌مدیره شركت لبنی دامداران ادامه داد: در شرایط فعلی دو راهكار پیش روی دولت قرار دارد كه یكی آزاد كردن قیمت مصرف‌كننده در یك فضای رقابتی و دیگری اعطای یارانه و تثبیت نرخ مواد اولیه و قیمت‌گذاری محصول نهایی است. هرچند دولت سعی كرده در بحث اعطای یارانه به این بخش اقداماتی انجام دهد، اما این بخشنامه و دستورات دوام زیادی نداشته و تنها بخشی كه از این مصوبات اجرا می‌شود بخش تعیین قیمت برای مصرف‌كننده است.
وی با بیان این‌كه تولیدكنندگان به دنبال افزایش قیمت نیستند به جام‌جم گفت: افزایش قیمت لبنیات باعث كاهش مصرف می‌شود كه این موضوع هزینه‌های سربار شركت را افزایش و موجب كاهش سود شركت می‌شود. بنابراین طبیعی است که این موضوع درنهایت به ضرر تولیدکننده خواهد بود.
گرانی، لبنیات را از سبد خرید خانوارها حذف كرد
محمدرضا اسماعیلی، عضو هیات مدیره تعاونی‌های صنعت لبنیات كشور نیز در این زمینه به جام‌جم گفت: وقتی به شیر یارانه تعلق گرفت سرانه مصرف لبنیات در كشور بالا رفت و فاصله ما با استاندارد جهانی بسیار كاهش یافت.
اما اخیرا، افزایش هزینه‌های تولید باعث شده لبنیات گران شود و برخی خانوارها این اقلام را از سبد خرید خود حذف كنند.
وی تاكید كرد: یكی از تبعات كاهش مصرف لبنیات، رشد پوكی استخوان در نسل‌های بعدی و كوتاه‌تر شدن قد افراد است كه قطعا هزینه درمانی این بخش بسیار زیادتر از یارانه پرداختی به این بخش می‌شود. به گفته این فعال صنعت لبنیات، اكنون قدرت خرید خانوارها به حدی كاهش یافته كه برخی افراد حاضرند روغن موتور خودرویشان را عوض كنند تا هزینه اضافی روی دستشان نگذارد، اما برای بدن خود كاری انجام نمی‌دهند.
هر گاو هلندی 3 برابر گاوهای ایرانی شیر می‌دهد
حسین چمنی، كارشناس صنعت لبنیات نیز در این زمینه به خبرنگار جام‌جم گفت: سرانه مصرف لبنیات ارتباط مستقیمی با سرانه تولید دارد كه متاسفانه یكسان نبودن آمار تولید شیرخام در كشور باعث شده ظرفیت واقعی تولید در كشور ما شناسایی نشود.
وی افزود: آمار وزارت جهاد كشاورزی و مركز آمار برای تولید شیرخام در كشور اختلاف یك میلیون تنی دارد كه برای برنامه‌ریزی به منظور افزایش تولید ابتدا باید ظرفیت واقعی تولید را بسنجیم.
چمنی معتقد است حدود 20 درصد از تولید شیرخام در كشور وارد چرخه مصرف نمی‌شود. به طوری‌كه 10 درصد آن به‌صورت مستقیم صادر ، 5 درصد به دلیل سنتی بودن دستگاه‌ها و حمل‌ونقل در كشور ما تبدیل به ضایعات و 5 درصد از این شیر نیز برای بالا بردن ایمنی گوساله‌ها مصرف می‌شود.
به گفته وی، وقتی آمار دقیق تولید شیرخام را داشته باشیم می‌توان به آمار دقیق مصرف رسید، اما مطالعاتی كه اخیرا انجام شده در خوشبینانه‌ترین حالت سرانه مصرف لبنیات در ایران را بین 60 تا 70 كیلوگرم می‌داند كه این رقم فاصله معناداری با استانداردهای جهانی دارد.
این كارشناس صنعت لبنیات توضیح داد: وقتی صحبت از سرانه مصرف لبنیات می‌شود تبدیل فرآورده‌های لبنی بر پایه شیرخام است. به بیان بهتر ممكن است از دو كیلو شیرخام یك كیلو پنیر به دست بیاید، اما در آمارهای مصرفی دو كیلو شیر به عنوان سرانه مصرف لحاظ می‌شود.
چمنی با بیان این‌كه سرانه مصرف لبنیات در ایران یك سوم استانداردهای جهانی است، افزود: در خوشبینانه‌ترین حالت، مصرف لبنیات ایران به زحمت به 90 كیلو می‌رسد، در حالی كه در كشورهای توسعه‌یافته این رقم 270 كیلوگرم است. این رقم در كشورهایی مانند هلند و دانمارك حتی به اعدادی بالای 400 كیلوگرم نیز می‌رسد. وی به دلایل پایین بودن مصرف لبنیات در ایران اشاره كرد و گفت: زمانی كه نرخ ارز افزایش می‌یابد مردم قدرت خرید خود را از دست می‌دهند. در سال 90 كه قانون هدفمندی یارانه‌ها اجرا و بخشی از یارانه‌ها حذف شد 11 قلم كالا كاهش مصرف محسوسی داشتند كه در صدر آن شیر با كاهش 40 درصدی قرار داشت. در واقع كاهش قدرت خرید در همه بخش‌ها از جمله معیشت و مسكن تاثیر می‌گذارد.
این كارشناس صنعت لبنیات تاكید كرد: برخی كارشناسان، هلند را با ایران در زمینه صنعت لبنیات مقایسه می‌كنند كه این مقایسه خیلی درست نیست. به این دلیل كه هلند كشوری با جمعیت 17 میلیون نفری است، اما ایران بیش از سه برابر این كشور جمعیت دارد. این در حالی است كه ایران علاوه بر تامین نیاز داخل، وارد بازارهای صادراتی هم شده كه با توجه به جمعیت كشور، میزان صادرات ما آمار خوبی را نشان می‌دهد.
وی ادامه داد: البته مشكلات دیگری در بخش‌های داخلی وجود دارد كه آن هم نبود آمار دقیق در بخش دام سنگین است. دو دستگاه مجزا در اعلام این آمارها، یكی 4.5 میلیون راس دام سنگین و دیگری هشت میلیون راس را به‌عنوان آمار اعلام می‌كنند. طبق آمارهای رسمی، ایران فقط دارای یك میلیون دام سنگین اصلاح شده است، در حالی كه تمام دام‌هایی كه در كشور هلند وجود دارند نژادشان اصلاح شده‌اند و روزانه حدود 28 كیلو شیر می‌دهند. این در صورتی است كه دام‌های سنتی كه در ایران وجود دارد بهره‌وری پایینی دارند و روزانه كمتر از 10 كیلو شیر می‌دهند. در واقع هر گاو هلندی حدود سه‌برابر یك گاو ایرانی شیر می‌دهد.
چمنی می‌گوید: در هلند دامی كه بهره‌وری پایینی داشته باشد به كشتارگاه تحویل داده می‌شود، اما در دامداری‌های ایران اغلب دام‌ها بهره‌وری پایینی دارند.
وی افزود: 70 درصد قیمت تمام شده شیرخام را نهاده‌های دامی و 70 درصد قیمت محصولات لبنی را شیرخام تشكیل می‌دهد كه نوسان در هر بخشی روی سرانه مصرف تاثیر می‌گذارد.
منبع: جام جم آنلاین
38
