گره های کور صنعت را چه طور باید باز کرد؟

مسأله اشتغال در سال‌های اخیر بیش از پیش در کانون توجه سیاستگذاران اقتصادی قرار گرفته و افزایش نرخ بیکاری به ویژه در میان جوانان دارای تحصیلات دانشگاهی به مسأله‌ای بغرنج تبدیل شده است.

افزایش اشتغال در جهت‌ عرضه نیروی کار که متشکل از انبوه جوانان تحصیل‌کرده است، متناسب نبوده و نرخ بیکاری به‌خصوص در میان جوانان و زنان، روندی صعودی داشته است، این بیکاری به‌ویژه در بخش صنعت خراسان رضوی وجود دارد و نرخ بالای سهم بیمه تامین اجتماعی از حقوق فعالان صنعتی، نرخ گران تسهیلات بانکی و عدم رعایت عدالت در اخذ مالیات، حوزه تولید را به رکود شدید کشاند و شرایط صنعت استان را به سال‌های 90 و 91 بازگردانده است.

در این خصوص با نصرالله پژمانفر، نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی در مورد مساله بیکاری و وضعیت صنعت استان صحبت کردیم، آنچه در ادامه می‌خوانید حاصل این گفت‌وگو است.

سوال: به نظر شما آسیب‌های صنعت خراسان رضوی چیست؟ و برای رفع این آسیب‌ها چه اقداماتی باید انجام شود؟

در آستانه چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی هستیم و استقلال یکی از اساسی‌ترین شعارهای انقلاب اسلامی است که تاکیدات بسیاری بر روی آن شده و با توجه به اهمیت این مسأله اگر کشوری خواستار دستیابی به اهداف خود باشد باید به سمت استقلال حرکت کند و یکی از اقداماتی که برای رفع آسیب‌ها در حوزه صنعت کمک بسیاری می‌کند، استقلال اقتصادی است.

ما معتقدیم هر کشوری که به استقلال سیاسی، اجتماعی و اقتصادی برسد دیگر تحت نفوذ جریان‌های مختلف دشمن به‌ویژه جریان‌های اقتصادی قرار نمی‌گیرد و به قدرتی می‌رسد که به‌طور مستقل کار خود را انجام می‌دهد، در انقلاب اسلامی هرجا که تلاش کردیم ظرفیت‌های کشور را با ابتکار و با توجه به شعارهای انقلاب اسلامی به سمت جلو حرکت دهیم به استقلال در آن عرصه دست یافته‌ایم.

با توجه به اینکه در عرصه نظامی با تکیه بر اهداف انقلاب اسلامی توانسته‌ایم جلوی نفوذ دشمن را در این عرصه بگیریم، باید بر ظرفیت‌های کشور به‌خصوص جوانان تحصیلکرده تکیه کنیم، یک زمانی حتی قدرت ساخت سیم خواردار را هم نداشت اما امروز کشور به‌عنوان یک قدرت نظامی در منطقه مطرح است و این قدرت نظامی باعث بازدارندگی دشمن در بسیاری از عرصه‌ها می‌شود، در واقع از ابزار قدرت نظامی نه تنها سوء‌استفاده نکردیم بلکه توانسته‌ایم در این خصوص بازدارندگی داشته باشیم تا دشمنان متوجه باشند که با کشور ضعیفی روبه‌رو نیستند، اگر این مسیر را در چهار دهه انقلاب طی می‌کردیم امروز شاهد دستیابی به استقلال اقتصادی در کنار استقلال سیاسی می‌بودیم.

مهم‌ترین مسأله‌ای که نتوانسته‌ایم به آن توجه کنیم، عدم‌وابستگی به‌خارج از کشور و عدم‌اعتماد به ظرفیت جوانان در داخل بوده است، این مسأله نه تنها در این دولت بلکه در برخی دولت‌های قبل نیز وجود داشت.

گاهی کسی در جایگاه وزارت می‌گوید باید وزیر، کارشناس و متخصص وارد کنیم! با این نگاه نمی‌توانیم از مشکلات کشور عبور کنیم و هنگامی می‌توانیم به استقلال اقتصادی دست یابیم که به جوانان باور و اعتماد داشته باشیم که می‌توانند بسیاری از مشکلات و تحریم‌ها را حل کرده و با سرعت دور بزنند و تبدیل به فرصتی برای کشور کنند.

امروز در شرایط سختی هستیم، کشور در شرایطی قرار دارد که یک سرخوردگی در میان نیروهای جوان، با استعداد و تولیدگران وجود دارد، حس آنها اینگونه است که می‌گویند: «ما می‌توانیم ولی نمی‌گذارند که توانمندی‌های خودمان را به فعلیت برسانیم.»، ما مسؤولان و نمایندگان باید کمک و تلاش کنیم تا این نگاه در حوزه اقتصادی متوقف شود.

وجود برخی از جریانات در چرخش اقتصاد کشور تاثیر دارد و امروز نه‌تنها بر چرخش اقتصاد بلکه باعث بازدارندگی در رشد اقتصادی نیز شده است؛ به عنوان مثال مالیات یک ابزار هدایت رفتاری است که بتواند جامعه را از انحرافات کنترل کند، این در حالی‌است که مالیات خودش یکی از ابزار تعطیلی کارخانه‌ها و مؤسسات شده است؛ بانک‌ها نیز در سرعتگیری و شتاب‌یابی حرکت‌های اقتصادی باید نقش داشته باشند و به‌عنوان یک بنگاه اقتصادی مؤثر باشد، اما امروز بانک خودش شده یک دیوار بلند شده است که بسیاری از مجموعه‌ها به‌دلیل اینکه گرفتار بانک و بهره‌های بانکی شده‌اند با متوقف شده و کارشان با چالش مواجه شده است.

دولت‌ها دیگر حریف بانک‌ها نمی‌شوند و به‌دلیل بالابودن مخارج دولت و وسعت زیادی که دولت‌ها پیدا کرده‌اند دست در جیب مردم و تولیدکننده می‌کنند.

مشهد از ظرفیت سرمایه‌گذاری بالایی برخوردار است اما امروز به‌دلیل عدم حمایت‌ها و رقابت‌های ناسالمی که میان بخش دولتی با بخش خصوصی در حوزه صنعت به وجود آمده با مشکلات عدیده‌ای مواجه هستیم، دارایی و بیمه باعث شده است که امروز ناامیدی در فضای تولید در بخش خصوصی خراسان رضوی به‌ویژه مشهد پدیدار شده و ما باید تلاش کنیم تا این موضوع را حل‌وفصل کنیم و مشکلاتشان را برطرف کنیم.

سوال: ایران خودرو در خراسان رضوی بسیاری از صنایع را به خود وابسته کرده است، شرایط تولید در بخش مرتبط با صنعت خودرو و مشکلات آن در استان در چه مرحله‌ای است؟

بحث تولید خودرو بسیار گسترده‌ است، اما آیا در مراحل ابتدایی تولید یک شیء اگر توجیه اقتصادی ندارد نباید در آن مسیر حرکت کنیم؟ قطعا هر حرکتی در ابتدا توجیه اقتصادی ندارد تا اینکه بتواند توجیه اقتصادی پیدا کند، موضوع ماشین‌سازی از قطعه‌سازی شروع می‌شود یعنی ما اگر صنعت قطعه‌سازی را در کشور زنجیره‌اش را کامل کنیم زمینه‌ای برای ایجاد رقابت در خودروسازی می‌شود.

امروز زنجیره قطعه‌سازی معیوب است و با توجه به اینکه صنعت خودروسازی با وجود حمایت‌های بسیاری که داشته است نمی‌تواند با خودروهای خارجی رقابت کرده و در بازار بایستد و به‌جای اینکه قطعه‌سازی را حمایت کنیم خودروسازی را حمایت می‌کنیم و نتیجه این حمایت مواجه شدن با مشکلات است.

ما نتوانسته‌ایم موضوع قطعه‌سازی را در کشور نظام‌مند کنیم و بهترین راه واگذاری به‌بخش خصوصی است، گاهی دخالت‌های دولت و ایجاد کارخانه‌های دولتی قطعه‌سازی باعث ناتوانی بخش بخش خصوصی در رقابت با بخش دولتی می‌شود و بهتر است دولت کار نظارتی خود را انجام دهد.

زمانی40 درصد قطعه‌سازی کشور در دست خراسان رضوی بود اما امروز این سهم به دلیل عدم حمایت از بخش خصوصی قطعه‌سازی کاهش یافته و با چالش روبه‌روست، در حال حاضر سودی در قطعه‌سازی نیست و گاهی ضررش هم بیشتر است.

هنگامی خودروسازی می‌تواند رونق یابد و رشد کند که قطعه‌سازی به بخش خصوصی واگذار شود و رقابت واقعی در بین قطعه‌سازان به‌وجود آید، با واگذاری قطعه‌سازی به‌بخش خصوصی هزینه تولید در قطعه‌سازی کاهش و در آخر هزینه خودروسازی کمتر می‌شود.

سوال: در میان صحبت‌هایتان به مسأله قطعه‌سازی و موانعی که بر سر راه این بخش قرار دارد اشاره کردید، شما چه راه‌حل‌هایی را برای برطرف کردن نقص و عیب‌هایی که بر سر راه قطعه‌سازی قرار دارد پیشنهاد می‌دهید؟

باید به تولید و بازار توجه شود تا خطر جدی ما را تهدید نکند، وقتی بازار به‌دست تولیدکننده انحصاری باشد، قیمت افزایش می‌یابد و در نتیجه به‌بازار ضربه وارد می‌شود، باید خطرات را شناسایی کرده و در میان تولیدکنندگان رقابت سالم ایجاد کنیم.

سوال: با وزرا جلساتی داشته‌اید، آیا این جلسات خروجی داشته است؟

نشستی با وزیر در خصوص مسائل و مشکلات قطعه‌سازان داشته‌ایم که خروجی داشت؛ قیمت مواد اولیه در کشور بین 35 تا 200 درصد افزایش پیدا کرده است و ما این موضوع را در جلساتی که با وزیران مربوطه داشتیم مطرح شد که این مسئله را باید کنترل کنیم، در طول همین هفته طبق وعده‌ای که وزیر صنعت داده است نشستی در خصوص قطعه‌سازی داریم و در موضوع سوئیفت و مسائل ارزی در حوزه قطعه‌سازی پیگیر حل این مسئله هستیم؛ همچنین بخشی از حق تضعیف شده خراسان رضوی را در تهران در حال پیگیری هستیم.

هرجا که ردپایی از تولید در خراسان رضوی داریم باید پیگیری کنیم تا ظرفیت قبلی را برگردانیم و سهم تولید در بازار را حفظ کنیم.

بانک‌ها تمام کشور را به‌چالش می‌کشند و امروز یکی از معضلات کشور بانک‌ها هستند، سعی کردیم با بانک‌ها تعامل کنیم تا انحرافاتی که در این مسیر وجود دارد رفع شود.

سوال: بحران بیکاری در صنایع خراسان رضوی چه وضعیتی دارد؟ راه‌حل چیست؟ چه اقداماتی در این زمینه انجام شده است؟

وقتی تولیدکننده‌ای حس می‌کند که سرمایه‌گذاری‌ بیشتر در بانک‌ها نتیجه می‌دهد انگیزه خود را از دست داده و در نتیجه سرمایه خود را در بانک می‌گذارد و این خطر و نگرانی بزرگی برای بحران بیکاری به‌خصوص در صنایع استان است.

باید بر تولید و بازار نظارت کنیم تا سرمایه‌گذار دچار خطر نشود بلکه از برگشت سود سرمایه اولیه اطمینان یابد، باید به تولیدکنندگان خراسان رضوی توجه ویژه شود و برای حفظ میراث استان از جمله نساجی، کیف و چرم، جواهر آلات تلاش شود.

چند سال گذشته مشهد از مراکز تولید جواهر در کشور بود اما امروز شاهد کاهش این صنعت هستیم؛ اگر چرخه حاکمیت اراده نداشته باشد و خود را به‌حاشیه بکشاند، نمی‌توانیم مشکلات را حل کنیم.

کارهای اجرایی برعهده استانداری و دستگاه‌های اجرایی و دولت است اما آنها خیلی ضعیف‌اند.

سوال: مهم‌ترین آسیبی که در بخش صنعت وجود دارد چیست؟

مهم‌ترین آسیب در بخش صنعت نبود برنامه و عدم‌اعتمادی است که در این حوزه وجود دارد، یک صنعتگر نمی‌داند که امروز چه تصمیمی برای او گرفته می‌شود این در حالی است که سرمایه‌گذار باید این حس را داشته باشد که اگر در حوزه صنعت سرمایه‌گذاری می‌کند 50 سال دیگر با همان قوانین اولیه روبه‌رو می‌شود.

تزلزل در قوانین و اجرا بدترین نگرانی است که امروز وجود دارد و بر اساس همین سیاست‌های غیرثابت گاهی برخی از افراد بخش قابل توجهی از اموال بیت‌المال را به تاراج برده‌اند، زمانی که تولیدکننده داخلی ضرر می‌کند برخی از افراد در این بازار سوء‌استفاده می‌کنند.

البته مشهد بخش خدماتی زیادی دارد و ما سعی کردیم از طریق ارتباط با اصناف مشکلات آنها را ببینیم و برای حل مشکلات چاره‌ای بیاندیشیم.

در عرصه صنعت و خدمات سعی کرده‌ایم مشکلات آنها را ببینیم و امروز به جرات می‌توانم بگویم که در طول 6 سال نماینده بودنم، پس از مطرح کردن موضوع و مشکل از طرف مردم، مشکلی نبوده که پیگیری نکرده‌ام و این وظیفه بنده بوده است.

ما باید از بخش اجرایی خیالمان راحت باشد تا من نماینده بتوانم مشکلات نظارتی و قانون‌گذاری را حل کنم اما هنوز در بخش اجرایی شاهد مشکلات متعددی هستیم.

سوال: ما تا حدودی با بحران بیکاری مواجه هستیم، آیا بحران بیکاری می‌تواند به بحران امنیتی تبدیل شود؟

مردم ایران مردم دیندار و انقلابی هستند، اگر شرایط موجود در کشور در برخی از کشورهای دیگر بود به اندازه ملت ایران ایستادگی، صبوری و مقاومت نمی‌کردند.

اگر به مردم بیشتر از امروز فشار وارد شود و مدیریت نکنیم و اجازه بدهیم که فضای ناامیدی به‌خصوص با دست‌های مرموزی که از بیرون فشار می‌آورند، ایجاد شود، با مشکلات متعددی روبه‌رو می‌شویم.

اگر فضایی بانشاط را در تولید ایجاد کنیم و با نگاه انقلابی در ارتباط با بحث تولید حمایت‌هایی را داشته باشیم، برخی از اتفاقات و مشکلات به وجود نمی‌آید.

شرم‌آور است که امروز ما دست به واردات غذای سگ و خاک گربه زده‌ایم، به‌جای واردات کالاهایی که نمونه مشابه آن در داخل کشور تولید می‌شود بهتر است از تولیدکننده داخلی حمایت شود تا هم اشتغال و هم تولید افزایش یابد.

به نظر بنده ما نمی‌توانیم با حرف فضای امید و نشاط را در بخش تولید در میان مردم ایجاد کنیم، به‌جای اینکه رئیس جمهور حرف بزند باید خود در مقابل مشکلات کشور بایستد و راه‌حل پیدا کند.

حتی رئیس جمهور مشکلات در گمرک را ندیده است و به‌همین دلیل تصمیماتی که در اتاق‌های در بسته که گرفته می‌شود نمی‌تواند مسائل و مشکلات کشور را حل کند.

روحانی باید جلوی فساد و رانت و کالای قاچاق را بگیرد و باید مسائل را درست تشخیص دهد تا بتواند حل کند، به نظر بنده این مسائل را جدی نگرفته است.

سوال: سخن پایانی؟

تهدیدات در صنعت می‌تواند به فرصت تبدیل شود و در آینده نه چندان دور امیدواریم شیرینی استقلال اقتصاد کشور به‌کام مردم در فضای کسب‌وکار برسد.

تعداد 12 تا 13 کارگروه در حوزه صنعت، جوانان، مسائل فرهنگی و کشاورزی در خراسان رضوی تشکیل شده است تا مسائل بررسی و رصد شود، نمونه آن در بحث قطعه‌سازی هماهنگی انجام شد که مرتب مسائل در مجلس پیگیری می‌شود.

دولت در پنج سال گذشته کارهای سیاسی زیاد انجام داده است این سه سال باقیمانده را مقداری برای حل مسائل صنعت، کشاورزی خرج کند تا حداقل برای بعدها در کارنامه چیزی داشته باشد.

منبع:فارس

15