بازیگری مظفرالدین شاه در فیلمی که با اولین دوربین فیلمبرداری در ایران ضبط شده

ابراهیم صنیع السلطنه نخستین مستندساز و فیلمبردار تاریخ سینمای ایران است که بعد از پدرش، میرزا احمد، که در دربار ناصرالدین شاه عکاسی می‌کرد، با به سلطنت رسیدن مظفرالدین شاه به عنوان عکاس باشی به دربار راه یافت و این فیلم را از مظفرالدین شاه گرفت.

میرزا ابراهیم‌ خان از چهارده سالگی در پاریس به تحصیل عکاسی، گراورسازی و عکاسی روی چینی پرداخت و در ۲۴ سالگی لقب عکاس باشی را از مظفرالدین شاه دریافت کرد.

میرزا ابراهیم‌ خان در نخستین سفر اروپایی مظفرالدین شاه همراه او بود و پس از اینکه ‌شاه در ۱۷ تیرماه سال ۱۲۷۹ در فرانسه با پدیده سینماتوگراف آشنا شد، دستور تهیه دستگاه را به او داد. ابراهیم خان به کمک پدرش که در فرانسه به سر می‌برد دوربین را تهیه کرد و نخستین فیلم را ۲۳ مرداد ۱۲۷۹ در اوستاند بلژیک در مراسم جشن گل‌ها فیلم‌برداری کرد و سپس همراه با شاه به ایران بازگشت. دوربینی که میرزا ابراهیم‌ خان با آن در دربار فیلم‌برداری می‌کرد، دوربین مدل «گومون» بود.

شروع نمایش فیلم از همان روزهای نخست بازگشت مظفرالدین شاه لااقل در دربار و بعد رفته‌رفته نزد بزرگان و اشراف، به هنگام میهمانی‌های عروسی و ختنه سوران آغاز شد. نمایش فیلم در هر دفعه، غالبا دو بار و جداگانه -یک بار برای مردها و یک بار برای زن‌ها- صورت می‌گرفت.

پس از فوت مظفرالدین شاه، میرزا ابراهیم‌خان خدمت دربار را ترک کرد. او در زمان سلطنت احمدشاه فامیل مصور رحمانی را برای خود انتخاب کرد. چهار دختر و یک پسر داشت و پسرش، جهانگیر مصور رحمانی، از عکاسان ماهر تهران بود. او در سال ۱۲۹۴ در ۴۱ سالگی از دنیا رفت.

مظفرالدین شاه قاجار پنجمین پادشاه ایرانی سلسله قاجار بود که پس از ۴۰ سال ولیعهدی با قتل پدرش، ناصرالدین شاه، به سلطنت رسید و به مدت ۱۰ سال از ۱۳۱۳ تا ۱۳۲۳ حکومت را در دست داشت. او هنگام به سلطنت رسیدن، ۴۵ سال داشت و اکثر اوقات بیمار بود.

مظفرالدین شاه در جریان شکل‌گیری جنبش مشروطه، با فرمان مشروطه موافقت و آن را امضا کرد. او همچنین اجازه ایجاد مجلس شورای ملی را صادر کرد که بیشتر نمایندگان آن از رسته بازاریان و اصناف بودند.

زندگینامه مظفرالدین شاه

مظفرالدین میرزا در سال ۱۲۳۲ در تبریز به دنیا آمد و چهارمین پسر ناصرالدین شاه بود که سه برادر بزرگ‌ترش در خردسالی از دنیا رفته بودند. او زمانی که تنها چهار سال داشت به حکومت آذربایجان گماشته شد و بعد از گذشت یک سال رسما ولیعهد پدرش شد.

مظفرالدین شاه چند همسر داشت؟

تعداد زنان حرمسرای دوره قاجاریه زیاد بود. در دوره سلطنت ناصرالدین شاه بیشترین تعداد زنان در حرم حضور داشتند؛ اما به گفته منابع تاریخی از دوره‌های بعد تعداد زنان همواره رو به کاهش رفت.

در منابعی که از دوران سلطنت مظفرالدین شاه بر جای مانده در مباحث مربوط به بودجه حرم، تعداد زنان مظفرالدین شاه را ۶ نفر ذکر کرده‌اند. از این رو به نظر می‌رسد مظفرالدین شاه برای تقلیل مخارج حرم‌سرای خود، تعداد زنان کمتری را اختیار کرد؛ با این حال از مقدار هزینه‌ها چندان کم نشد و خزانه همواره تهی بود.

اولین همسر مظفرالدین شاه، تاج‌ الملوک دختر امیرکبیر بود. او که به ام خاقان شهرت داشت، مادر محمدعلی شاه قاجار بود. برخی منابع تاریخی تاج الملوک را شبیه مهدعلیا دانسته‌اند. او زنی سر و زبان‌دار و دارای سیاست بود و از زندگی با مظفرالدین شاه راضی نبود. نام دو زن دیگر مظفرالدین شاه قاجار که در منابع تاریخی به آن‌ها اشاره شده، شرف‌الدوله و مهین‌السلطنه بوده است.

به هنگام فوت مظفرالدین شاه از او ۱۸ دختر و ۶ پسر باقی ماند.

سفرهای پرهزینه مظفرالدین شاه

مظفرالدین شاه مانند پدرش مشتاق سفر به فرنگستان ـ اروپا ـ بود و مانند او به دشواری‌های تامین هزینه سفرها اعتنا نمی‌کرد. روز ۲۳ فروردین ۱۲۷۹ او اولین سفر پرهزینه خود را به کشورهای اروپایی آغاز کرد. با توجه به خزانه خالی برای تامین هزینه این سفرهای اروپایی همواره در ازای اعطای امتیازات سیاسی به کشورهای خارجی ازجمله روسیه از آنها وام دریافت ‌می‌شد.

مظفرالدین شاه و ملکه ایتالیا در سال ۱۹۰۲

مظفرالدین شاه در کنار پادشاه و ملکه بریتانیا

مظفرالدین شاه در کشتی شاه ادوارد

اولین سفر مظفرالدین شاه به اروپا هفت ماه به طول انجامید و در این مدت پنجمین پادشاه قاجار از کشورهای روسیه، اتریش، سوئیس، آلمان، بلژیک و فرانسه و در راه بازگشت از ترکیه عثمانی دیدن کرد. او می‌خواست از انگلستان هم دیدن کند که به علت مرگ ملکه ویکتوریا و سوگواری دربار انگلیس برنامه این مسافرت لغو شد. از وقایع مهم این سفر سوءقصد به جان مظفرالدین شاه در پاریس بود که موفقیت آمیز نبود.

مظفرالدین شاه و مشروطه

فرمان تشکیل مجلس شورای ملی در تاریخ ۱۳ مرداد سال ۱۲۸۵ شمسی، توسط مظفرالدین شاه قاجار امضا شد. یک روز بعد از آن، در تاریخ ۱۴ مرداد نیز فرمان مشروطه صادر شد و به امضای شاه رسید.

علت مرگ مظفرالدین شاه

در برخی منابع تاریخی آمده که مظفرالدین شاه از سن چهار سالگی که به ولیعهدی ناصرالدین شاه برگزیده شد، بیمار بوده است. این بیماری که به نوعی ارثی محسوب می‌شد، به‌دلیل نارسایی کلیه بروز پیدا می‌کرد و فرد مبتلا به آن نمی‌توانست سموم بدن خود را از طریق کلیه دفع کند و این سموم در بدن او جمع می‌شد. گفته می‌شود اکثر شاهان قاجاریه به این بیماری ارثی مبتلا بودند و تنها ناصرالدین شاه توانسته بود از آن جان سالم به در ببرد.

مظفرالدین شاه قاجار بعد از اینکه فرمان مشروطه را امضا کرد، دچار سکته شد؛ اما خیلی زود او را مداوا کردند. سکته او چند روز پیش از افتتاح مجلس رخ داد. روز افتتاح مجلس، مظفرالدین شاه به‌سختی در مراسم حاضر شد و با چشمانی اشک‌آلود و صدایی سنگین، خوشحالی خود از افتتاح مجلس را اعلام کرد

مظفرالدین شاه قاجار در سال ۱۳۲۴ و در سن ۵۵ سالگی در اثر بیماری نارسایی کلیه درگذشت. جسد شاه را ابتدا در تکیه دولت و سپس طبق وصیتی که داشت، به کربلا بردند و در آنجا دفن کردند.