موج شایعات با حضور سردار قاآنی در مراسم تشییع شهید نیلفروشان فرو خفت/ بررسی ادعاها از جراحت و شهادت تا بازداشت

مراسم بزرگداشت و تشییع پیکر شهید عباس نیلفروشان، صبح روز گذشته با حضور سران قوا و فرماندهان بلندپایه سپاه در تهران برگزار شد. این مراسم از جهت‌های مختلفی حائز اهمیت بود که حضور سردار اسماعیل قاآنی، فرمانده نیروی قدس سپاه در یک برنامه عمومی را باید مهم‌ترین‌ آن‌ها دانست. فرمانده شاخه برون‌مرزی سپاه پاسداران که در روزهای گذشته شایعات زیادی درباره او مطرح می‌شد، ابتدا در فرودگاه مهرآباد برای استقبال از پیکر شهید نیلفروشان و سپس در مراسم میدان امام حسین تهران حضور پیدا کرد و به این اخبار نادرست پایان داد.

مراسم بزرگداشت و تشییع پیکر شهید عباس نیلفروشان، صبح روز گذشته با حضور سران قوا و فرماندهان بلندپایه سپاه در تهران برگزار شد. نیلفروشان معاون عملیات سپاه بود که ششم مهرماه در جریان بمباران مقر زیرزمینی حزب‌الله در بیروت، همراه با سیدحسن نصرالله، دبیرکل پیشین این جنبش به شهادت رسید. پیکر این شهید، ۲۰ مهر و در جریان جست‌وجوی نیروهای امداد پیدا و خبر آن اعلام شد. 

این مراسم از جهت‌های مختلفی حائز اهمیت بود که حضور سردار اسماعیل قاآنی، فرمانده نیروی قدس سپاه در یک برنامه عمومی را باید مهم‌ترین‌ آن‌ها دانست. فرمانده شاخه برون‌مرزی سپاه پاسداران که در روزهای گذشته شایعات زیادی درباره او مطرح می‌شد، ابتدا در فرودگاه مهرآباد برای استقبال از پیکر شهید نیلفروشان و سپس در مراسم میدان امام حسین تهران حضور پیدا کرد و به این اخبار نادرست پایان داد. 

ادعای بازداشت فرمانده

در جریان تحولات سریع لبنان و ترورهای زنجیره‌ای و متصل به یکدیگر، رویترز به نقل از دو مقام ایرانی ادعا کرده بود که قاآنی پس از ترور  سیدحسن نصرالله به بیروت رفته از آن زمان ارتباط تهران با او قطع شده است. دو خبر نادرست درباره سردار قاآنی به صورت تقریباً موازی منتشر شد. یکی از آن‌ها، ادعایی درباره بازداشت و بازجویی از او بود. این شایعه از آن جهت مورد استقبال قرار گرفت که فرمانده نیروی قدس سپاه، پس از حضور در دفتر تهران حزب‌الله در ۸ مهر – دو روز پس از ترور سیدحسن نصرالله – دیگر دیده نشده بود. قاآنی در نمازجمعه ۱۳ مهر در مصلای تهران که به امامت مقام رهبری برگزار شد نیز حضور نداشت و این غیبت هر دلیلی که داشت، بسیار مورد توجه قرار گرفت. 

این ادعا شاخ و برگ‌های زیادی پیدا کرد. روایتی منتشر شد که از بازداشت و سکته قلبی سردار قاآنی در جریان بازجویی خبر می‌داد. روایت دیگر این بود که قاآنی و مسئول دفترش با اتهام جاسوسی بازداشت شدند و تحت بازجویی هستند. روایت‌های تکمیلی حاکی از آن بود که سردار قاآنی جلسه بمباران‌شده در تاریخ ۶ مهر را زود ترک کرده یا اصلاً به رغم اینکه قرار بر حضورش بوده، به این جلسه نرفته است. 

شایعه بازداشت و بازجویی زمانی حالت جدی‌تر به خود گرفت که ۱۹ مهر رسانه قطری میدل‌ایست‌ای و نه رسانه‌های عبری یا فارسی‌زبان خارج از کشور، به نقل از منابع آگاه ادعایی خبر داد که سردار قاآنی زنده است اما تحت بازجویی قرار دارد. 

جراحت یا شهادت

در جریان حمله‌های زنجیروار اسرائیل به فرماندهان جبهه مقاومت و بمباران‌های لبنان، ۱۲ مهر نیز حمله بزرگی به ضاحیه جنوبی بیروت صورت گرفت. در همان زمان رسانه‌های عربی و خبرنگاران میدانی این مسئله را مطرح کردند که این حمله بزرگ‌تر از حمله‌ای بود که سیدحسن نصرالله دبیرکل پیشین حزب‌الله را هدف قرار داد. زمان زیادی طول نکشید که گمانه‌زنی‌ها درباره هدف یا اهداف این عملیات آغاز شد. با توجه به اینکه اسرائیل در حملات به مقرهای حزب‌الله در ضاحیه رهبران این جنبش را هدف قرار می‌داد، به سرعت اخباری مبنی بر هدف قرار گرفتن سیدهاشم صفی‌الدین از اعضای اصلی کادر رهبری و جانشین احتمالی نصرالله در رسانه‌های عبری و شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. 

نام سردار قاآنی نیز در همان زمان شنیده شد. شایعه‌ای به گوش رسید که حاکی از زخمی یا شهید شدن قاآنی در این حمله بود. در این اخبار مطرح شده بود که این حمله به یک مقر زیرزمینی متعلق به حزب‌الله در منطقه شیعه‌نشین بیروت صورت گرفته و هدف آن نیز ترور افراد حاضر در یک جلسه بوده است. رسانه‌های داخلی و مقامات رسمی کشور در آن زمان واکنشی به این مسئله نشان ندادند  و همین سکوت، بر باورپذیر شدن شایعه‌ها تاثیر می‌گذاشت. این حمله یک روز قبل از برگزاری نمازجمعه تهران و سفر سیدعباس عراقچی به بیروت صورت گرفت و غیبت قاآنی در این مراسم، به شایعات دامن زد. فرمانده نیروی قدس سپاه در جریان اهدای نشان فتح به سردار حاجی‌زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه نیز حضور نداشت. 

سکوت رسانه‌های داخلی

همزمان با پخش پرقدرت شایعه‌ها در افکار عمومی، سکوت رسانه‌های داخلی نیز به این فضا دامن می‌زد. در حالی که این اخبار نادرست هر روز در رسانه‌های خارج از کشور و شبکه‌های اجتماعی به‌روز می‌شد، در داخل کشور هیچ مرجع خبری نسبت به این مسئله واکنش نشان نمی‌داد. واکنش‌ها از سوی مقامات نیز در این حد بود که سردار قاآنی زنده هستند و امیدواریم که مقامات مربوطه به این مسئله واکنش نشان دهند.

چند روز قبل اسماعیل کوثری، نماینده مجلس که از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران نیز بود، در واکنش به اخبار مربوط به بازجویی گفت: «سردار قاآنی به لطف خدا در سلامت کامل هستند و کسانی که می‌گویند فرمانده نیروی قدس سپاه در بازجویی هستند، غلط کردند.» 

پیش از آن، سردار جباری مشاور مقام رهبری در حاشیه یک همایش، در پاسخ به خبرنگاران گفت: «سردار قاآنی فرمانده سپاه قدس انقلاب اسلامی در سلامت است و ان‌شاءالله در روزهای آینده از حضرت آقا نشان فتح دریافت می‌کند.»

ایرج مسجدی معاون هماهنگ‌کننده نیروی قدس نیز در واکنش به درخواست‌هایی که برای صدور یک بیانیه و موضع‌گیری رسمی در این خصوص مطرح می‌شد، در یک سخنرانی اعلام کرد: «بسیاری از ما می‌پرسند‌که سردار قاآنی چه شد؟ ایشان در صحت و سلامت است و مشغول فعالیت هستند. برخی می‌گویند که بیانیه بدهید. چرا بیانیه؟ نیازی نیست چنین اقدامی انجام شود.»

حضور مقابل دوربین

پیکر شهید نیلفروشان، به دنبال انتقال از بیروت به عراق و طواف در کربلا و نجف، به تهران رسید. اولین حضور سردار قاآنی پس از دو هفته بی‌خبری کامل، در مراسم استقبال از پیکر شهید نیلفروشان بود. تصویر حضور فرمانده نیروی قدس سپاه در این مراسم که در فرودگاه مهرآباد برگزار شد، ابتدا روی آنتن شبکه خبر رفت. قاآنی پس از آن نیز در مراسم بزرگداشت این شهید که در میدان امام حسین (ع) با حضور سران دو قوه مجریه و قضائیه برگزار شد،‌ حضور پیدا کرد. 

شرکت کردن قاآنی در این دو مراسم و پخش گسترده تصاویر آن، به بخش زیادی از شایعه‌هایی که طی دو هفته گذشته میان افکار عمومی جا گرفته بود پایان داد. در اولین مرحله، فیلم‌ها و عکس‌هایی که از این مراسم بیرون آمد، نشان می‌داد که فرمانده نیروی قدس سپاه سالم بوده و آسیبی ندیده است. این حضور نقطه پایانی بر شایعه‌ها بود.