شب‌های قدر در گنجینه‌ی موزه ملی ایران
از پنجره چوبی مزین به دعای شهدا تا پارچه‌ی زربفت منقوش شده با سوره‌ی نصر و محراب منحصربفرد دوره تیموری که نام حضرت علی (ع) روی آن نقش بسته است، همزمان با شب‌های قدر از گنجینه‌ی موزه ملی ایران معرفی شد.
پنجره چوبی با طرح محرابی و کتیبه‌هایی به خط کوفی علاوه بر کتیبه‌ی سوره اخلاص، منقوش به دعای زیارت شهدا درشب‌های قدر متعلق به قرن ششم قمری است.
این اثر تاریخی که به شماره ۳۲۸۳ در موزه ملی ایران نگهداری می‌شود، دو لنگه کوچک دارد که در بین یک چهارچوب با تزئینات قرینه قرار گرفته‌اند. در قسمت بالای هرکدام، نقشی شبیه به طرح محرابی کنده شده و در وسط و اطراف آن کتیبه‌ای از سوره‌ی «اخلاص» به خط کوفی است که نیمی از آن در سمت راست و ادامه آن در سمت چپ به صورت برجسته کنده‌کاری شده است.
در سطح میانی هر لنگه کتیبه ای نیز به خط کوفی در چهارده سطر داخل کادر محرابی شکل، با حاشیه‌ای از نگاره‌های گیاهی و اسلیمی، قرار گرفته که دعای زیارت شهدا در شب‌های قدر روی آن نقش بسته است.
مُهر با شعارِ "نصر من الله و فتح قریب"
مُهرهای دوران اسلامی با مضامینِ آیاتی از قرآن کریم، اشعار، احادیث، القاب یا نام افراد با خطوط کوفی، نسخ، ثلث، نستعلیق و آرایه‌های گیاهی، اسلامی و هندسی حک و تزئین شده‌اند.
این مُهرها در دوره صفوی مزین به آیات قرآنی و اسامی معصوم و ائمه اطهار (ع) و بیش‌تر به خطوط ثلث یا نستعلیق حک شده‌اند. یکی از نمونه‌های به جا مانده از این دوره مُهر هشت ضلعی مسطح از جنس صدف است که با کتیبه به خط نستعلیق «نصرمن الله و فتح قریب» در شمسه تزئین شده با نگاره‌های گیاهی و اسلامی نوشته شده است.
محراب منحصربفرد تیموری‌ها مزین به نام حضرت علی (ع)
محرابِ مزین شده به نام حضرت علی (ع)، از جنس سنگ مرمر، به کتیبه‌هایی به خط ثلث و کوفی، نگاره‌های اسلیمی، گیاهی و هندسی به صورت برجسته، کنده‌کاری شده است.
در دو لچک بالای طاق محراب کلمه «علی» در کادر شش گوش به صورت کنده کاری و برجسته به خط کوفی در دو طرف تکرار شده است. در حاشیه دورتا دور محراب آیه‌ی ۱۱۰ سوره‌ی الاسراء به خط ثلث نوشته شده است.
این اثر از محراب‌های منحصر به فرد سنگی دوره‌ی تیموری (سده نهم هجری) است که با تزیینات زیبا در تمام سطح محراب ساخته شده است.
این محراب مرمری، به شماره ۳۳۱۱ در موزه ملی ایران نگهداری می‌شود.
پارچه زربفت با نقشِ سوره نصر
قطعه پارچه زربفت و گلابتون دوزی، با پودها نقش‌اندازی شده به رنگ نارنجی، سرمه‌ای و گلابتون، زمینه زر با نقش ترنج‌های متقاطعی از ابریشم نارنجی است. در بین هر ترنج یک سطر از سوره‌ی نصر به طور عمودی و افقی با ابریشم سرمه‌ای و به خط نستعلیق بافته شده است.
قطعه پارچه زربفت مطین به سوره نصر به خط نستعلیق، باقی مانده از سده یازدهم هجری که پیش از این در بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی نگهداری می‌شده، اکنون به شماره ۲۰۲۲۸ در موزه ملی ایران نگهداری می‌شود.
نسخه‌ی کوفی کامل از قرآن کریم در یک جلد
این نسخه از معدود نسخه های خطی قرآن کریم به خط کوفی است که به طور کامل در یک جلد و در ۶۴۹ صفحه است که درهر صفحه ١۶ سطر نوشته شده است. این نسخه خطی بدون رقم و تاریخ تحریر است اما در ابتدای آن وقف‌نامه ای از طرف شاه عباس صفوی نوشته شده است.
سر سوره‌ها به قلم زر و تحریر مشکی نوشته شده و علائم پایان آیات و تزیینات حاشیه‌ای مُذَهب و اعراب‌گذاری به صورت نقطه‌های مُذهب و شنگرف انجام شده است. جلد مقوا، ابره از بیرون تیماج مشکی با ترنج و کلاله و لچک و از بیرون، تیماج قهوه‌ای سرطبلدار است.
معرفی اسطرلاب مسطح برنجی
اسطرلاب کامل برنجی مسطح مدور، با ۷ صفحه مدور مدرج که بر سطح آن‌ها، جدول ها، جهت‌های جغرافیایی، اصطلاحات نجومی نوشته شده و تزئینات اسلیمی و گیاهی روی سطوح آن دیده می‌شود.
در رأس(کُرسی) آن تزییناتی به طرح اسلیمی مشبک کاری و ترنجی وجود دارد که در جلو ساده و در پشت ترنج، نام سازنده و تاریخ ساخت «خلیل بن حسین محمد علی و تاریخ ۱۱۰۶» حک شده است. همچنین کتیبه‌هایی شامل؛ بخشی از سوره بقره (آیه ۲۵۵)، صلوات بر ائمه معصوم (ع)، دعای نادعلی و یک بیت شعر فارسی از سعدی (غرض نقشیست کز ما باز ماند که هستی را نمی‌بینم بقایی ) در قسمت‌های مختلف روی اسطرلاب نوشته شده است.
این اسطرلاب باقی مانده از هزار و ۱۰۶ قمری، به شماره ۴۱۸۷ در موزه ملی ایران نگهداری می‌شود.
منبع: ایسنا
72
