نکاتی درباره کودک حسود

حسودي نكن كوچولو!

بچه‌ها اغلب دوست دارند همه اسباب‌بازي‌ها و چيزهاي خوب مال خودشان باشد؛ البته شايد بسياري از ما هنوز هم همين احساس را داشته باشيم که شاید بد نباشد، ولي مشكل زماني به‌وجود مي‌آيد كه نخواهيم ديگران هم چنين چيزهايي داشته باشند که این مشکل درنهایت آسایش و آرامش را از فرد می‌گیرد یا آن را به خطر می‌اندازد؛ چون افرادي كه به داشته‌هاي ديگران حسادت مي‌كنند، هميشه در عذاب و حسرت چيزهايي هستند كه ديگران دارند، ولي آن‌ها ندارند‌.

همچنین كودكاني که به همسالان خود حسودی می‌کنند و دلشان می‌خواهد تمام اسباب‌بازی‌ها، خوراکی‌ها یا هرچيز موردعلاقه‌شان فقط مال خودشان باشد، نمي‌ توانند احساس راحتي و آرامش داشته باشند و به همین دلیل گاهی اتفاق می‌افتد که آن‌ها ساعت‌ها برای دستیابی به آنچه می‌خواهند، گریه‌وزاری می‌کنند. گاهي هم این مشکل زمانی بروز می‌یابد که خانواده همراه با کودک به مهمانی می‌روند و رفتار این‌چنینی وی باعث شرمندگی والدین می‌شود. اما واقعا‌ درمقابل چنين كودكاني چگونه بايد رفتار كرد و چه بايد بکنیم که فرد از كودكي كمتر حسادت كند تا درقبال آن، ‌آرامش بيشتري بیابد.

حسادت

حسادت را می‌توان چنین تعریف کرد: «نوعي احساس مانند شادي، ناراحتي، همدردي و… که نمي‌توانيم منكر وجود آن‌ها بشويم و بگوييم كه فقط در بعضي افراد‌ وجود دارد.» درواقع این حس در همه افراد وجود دارد و تنها نوع برخورد افراد در این زمینه تعیین‌کننده خواهد بود؛ يعني حسودي مانند هر حس ديگري شرايطي براي ابراز وجود دارد.

«نازنين که دختری شش‌ساله است، هميشه به دخترخاله‌اش، مريم، حسادت مي‌كند و دوست ندارد او با اسباب‌بازي‌هايش‌بازي كند و هر وقت هم كه مي‌خواهد از خانه آن‌ها بيايد، گريه مي‌كند و مي‌خواهد يكي از اسباب‌بازي‌هاي دخترخاله‌اش را با خود به خانه بیاورد.»

بهترين كاري كه می‌توان دربرابر چنين رفتاری از خود نشان داد، علت‌یابی و شناسایی ریشه آن و بعد هم با بي‌توجهي به خواست غيرمنطقي كودك است و درنهایت هم باید حواس وی را به مورد دیگری پرت كنيم.

بیشتر بخوانید: راهکار‌هایی برای حل حسادت کودکان به فرزند تازه متولد شده

مقايسه نكنيد

معمولا نخستين نشانه‌هاي حسادت را می‌توان در بچه‌های حدودا پانزده‌ماهه دید که عواملي مانند جنسيت، هوش، سن، تعداد فرزندان و نوع رفتار والدين با آنان، در این زمینه دخیل است؛ مثلا يكي از دلايل اصلي حسادت نازنين به دخترخاله‌اش این است که مادرش مدام نازنین را با مریم، ازنظر نظم و انضباط، خوبی‌ها و…، مقایسه می‌کند كه همین مقایسه‌کردن یکی از عوامل برانگیخته‌شدن حسادت در افراد است. پس یادمان باشد وقتي فرزندمان‌ را با فرد ديگري مقايسه مي‌كنيم، نه‌تنها مانع پیشرفتش مي‌شويم، بلكه با به‌رخ‌كشيدن توانايي‌هاي طرف مقابل، حس حسادت را در او زنده خواهیم کرد.

فرق نگذاريد

از دیگر دلایل حسادت‌ در نازنین این است که پدرش او را با بابک، برادرش، مقایسه می‌کند و میانشان تفاوت می‌گذارد و به همین دلیل نازنین همواره تصور می‌کند به‌قدرکافی خوب و دوست‌داشتنی نیست. در مواردی هم مادر نازنين دربرابر نازنین و بابک، جانب نازنين را مي‌گيرد و به مخالفت با پدر می‌پردازد و بدین ترتیب. نازنين بيشتر متوجه حس حسادتش نسبت به برادرش بيشتر مي‌شود‌. در اینجا تاکید می‌شود که والدین همواره سعی کنند با فرزندان خود رفتار هماهنگي داشته با‌شند و هرگز جلوي خود آن‌ها از يكديگر انتقاد نكنند؛ زيرا به‌اين‌ترتيب كودكان نمي‌‌توانند والدینشان را افرادي قاطع بدانند.

ابراز حسادت

به‌تدريج و با بالارفتن سن، نوع ابراز حسادت بچه‌ها عوض مي‌شود؛ مثلا كودكي كه قبلا وقتي حسودي مي‌كرد، دادوبيداد راه مي‌انداخت و گريه مي‌كرد، در بزرگ‌سالی گوشه‌اي كز مي‌كند، بداخلاق مي‌شود يا به‌بازي با همسن‌وسالانش علاقه‌اي نشان نمي‌‌دهد؛ حتی گاهی هم رفتار خصمانه‌اي از خود نشان مي‌دهد، حرف‌هاي ركيكي بر زبان می‌آورد و يا حتي قصد آسيب‌رساندن به طرف مقابل را دارد؛ مثلا وقتي بابك تازه به دنيا آمده بود، ر‌‌فتار نازنين با او كاملا خطرناك بود و هرلحظه بيم آن مي‌رفت که آسيب جدي به برادرش وارد كند.

در اینجا مي‌توان گفت والدين، مخصوصا مادران و شيوه رفتاري آن‌ها، يكي از عوامل اصلي بروز حسادت در فرزندان هستند؛ چراکه گاهي خود والدين وقتي نتواسته‌اند در كودكي مشكل حسادت خود را حل كنند، ناخودآگاه آن را در فرزندان خود هم تقويت مي‌كنند.

یکی دیگر از عواملی که در میزان و نوع حسادت موثر است، عاملی به نام «جنسیت» است و می‌توان گفت معمولا رابطه بين برادر و خواهر كمتر حسادت برانگيز است تا رابطه دو خواهر؛ گرچه در سنین بلوغ اين وضع تغيير مي‌كند؛ چون به پسرها آزادي عمل بيشتري داده مي‌شود و بنابراین حسادت در دخترها بيشتر خواهد شد.

نياز به توجه

در بسياري از موارد دليل اصلي كودكان براي حسادت، نياز آن‌ها براي توجه بيشتر است. وقتي والدين به فرزند خود به‌حدکافی توجه نمی‌کنند، كودك اعتراض خود را به‌صورت‌‎‌هاي مختلف، مثل گریه‌کردن برای پوشیدن یک لباس یا گرفتن اسباب‌بازی دوستش، ابراز مي‌كند؛ بنابراین نازنین هم گاهی براي جلب‌توجه بيشتر سعي مي‌كند توجه زيادي، البته دروغین، به برادر كوچكش داشته باشد تا ازاین‌طریق توجه والدینش را بیشتر به خود جلب کند که البته دلیل این کار او، نوعی اعتراض بوده و دراصل نشان‌دهنده حسادت اوست.

ورود به فضاي آموزشي

وقتي كودك وارد محيط‌‎‌هاي آموزشي مثل كودكستان يا دبستان مي‌شود، كم‌كم حسادت میان همكلاسي‌ها، مثلا برای نمره بیشتر یا جلب‌توجه بیشتر معلم به خود، شکل می‌گیرد. در سنین بالاتر هم ممکن است فرزندان به زیبایی‌های یکدیگر حسادت کنند.

درواقع وقتي كودك خودش را با دوستانش مقايسه مي‌كند و متوجه مي‌شود كه در بعضي موارد قابل تاييد نيست و توجه زيادي به او نمي‌‌شود، احساس ناامني مي‌كند. در بعضي موارد نيز ممكن است چون‌ نوع‌ دلبستگي‌اش مناسب نبوده است، او به ديگران حسادت کند؛ يعني آن زمان‌هايي كه قرار بوده در وجود كودك احساس امنيت و دلبستگي امن شكل بگيرد، این امر به‌درستی صورت نگرفته است و كودك هميشه احساسي ناشي از ترس دارد و يا اينكه فكر مي‌كند ديگران می‌خواهند به او ضربه بزنند. توجه داشته باشيم وقتی دلایل حسادت بیش‌ازاندازه شود، حالت بیمارگونه به خود می‌گیرد که حتما باید آن را مورد بررسی قرار داد.

حسود هرگز نياسود

فراموش نكنيم افراد حسود نمي‌‌توانند احساس آرامش داشته باشند؛ بنابراين بهتر است كودك ياد بگيرد به‌جاي اينكه همه‌چيزهای خوب را برای خود بخواهد؛ درضمن او باید بداند او هم چيز‌هايي دارد كه ديگران دوست دارند داشته باشند؛ پس اگر او چیزی را برای خود می‌‎‌خواهد، باید صبر و تلاش را پیشه خود کند.

درواقع ما بايد حس حسادت را به حس رقابت تغيير دهيم؛ مثلا باید به كودكي كه به شاگردان خوب كلاسش كه هميشه نمره‌‎‌هاي خوب مي‌گيرند حسادت مي‌كند، ياد بدهيم به‌جاي حسادت، باید با آنان رقابت کند تاخودش هم بتواند نمرات خوبي بگيرد