ماجرای فیلسوف و نویسنده ای که قاضی نشد
اسماعیل سعادت که به عنوان نویسنده و مترجم از دنیا رفت، می‌گفت که چه اتفاق خوبی بود و چه خوب شد که به دادگستری نرفت، چون استعداد خوبی برای این‌گونه کارها نداشت!
دوازدهم شهریورماه امسال، نخستین سالروز درگذشت اسماعیل سعادت، عضو فقید فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. از این روی، گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی نوشتاری را منتشر کرده که در کتاب «مروارید اندیشه: مصاحبه تاریخ شفاهی با اسماعیل سعادت» (مصاحبه، تدوین و تحقیق: پیمانه صالحی و منتشرشده توسط سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران) به چاپ رسیده است: «سال دوم دانشسرا با سال پنجم دبیرستان برابر بود. پس باید در امتحان ششم شرکت می‌کردم و بعد وارد دانشگاه می‌شدم. من ششم ادبی را با امتحان متفرقه گذراندم... . خودم را آماده کردم و رفتم در امتحان ششم ادبی شهریورماه شرکت کردم... . وقتی که رفتم نتیجه امتحانات را بگیرم، دیدم در ورقه‌ای که در آن اسامی قبولی‌ها را اعلام کرده بودند، اسم من نیست... . قرار بود کنکورِ حقوق همان زمان برگزار شود، و من تصمیم گرفته بودم که پس از قبولی در امتحان، در رشته حقوق ادامه تحصیل بدهم... . به دفتر هیئت ممتحنه مراجعه کردم. حدس زدند که ورقه امتحانیِ من در میان اوراق گم شده‌است... . دو روز جست‌وجو کردم و بالاخره آن را پیدا کردم... بالاخره، وقتی که متوجه شدند که اشتباه شده است، همان موقع ممتحنین ورقه‌ام را گرفتند، نمره دادند، نمره قبولیِ من (نمره بالایی هم بود) را با بقیه نمراتم جمع کردند و من قبول شدم؛ ولی در این فاصله کنکورِ حقوق برگزار شده بود و من از شرکت در آن محروم شده بودم. من به تنها رشته‌ای که به غیر از حقوق علاقه داشتم، زبان فرانسه بود، و بعد از اینکه در اینجا موفق نشدم، در کنکور زبان خارجه شرکت کردم و قبول شدم. الآن که نگاه می‌کنم، می‌بینم چه اتفاق خوبی بود و چه خوب شد که من به دادگستری نرفتم و قاضی یا وکیل دعاوی بشوم؛ چون استعداد خوبی برای این‌گونه کارها نداشتم.»
اسماعیل سعادت در سال ۱۳۰۴ در خوانسار متولد شد. در سال ۱۳۲۲ راهی گلپایگان و سپس عازم تهران شد. در سال ۱۳۲۴ پس از فارغ‌التحصیل شدن از دانشسرای مقدماتی، به شغل آموزگاری در تهران مشغول شد. در سال ۱۳۳۰ در رشته زبان فرانسه و انگلیسی از دانشکده ادبیات دانشگاه تهران مدرک کارشناسی گرفت و در سال ۱۳۳۱ که تحصیلات دانشگاهی را به پایان رسانید، از آموزگاری به دبیری ارتقا یافت. او در سال ۱۳۴۷ از دانشگاه تهران مدرک کارشناسی ارشد زبان‌شناسی گرفت.
سعادت نویسنده، زبان‌شناس و مترجم آثار فلسفی، عضو شورای عالی ویرایش سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی، مدیر گروه دانشنامۀ تحقیقات ادبی فرهنگستان زبان و ادب فارسی و عضو پیوسته فرهنگستان بود.
برخی از آثار او عبارت‌اند از:
زندگی میکل آنژ، رومن رولان (ترجمه)؛ تلخ‌کامی‌های سوفی، کنتس دوسگور (ترجمه)؛ ایزابل، آندره ژید (ترجمه)؛ کشفیات نوین در روان‌پزشکی، کلیفورد آلن (ترجمه)؛ شیر و جادوگر، سی. اس. لویس (ترجمه از متن انگلیسی)؛ عصر بدگمانی، ناتالی ساروت (ترجمه)؛ اخلاق، جورج ادوارد مور (ترجمه از متن انگلیسی)؛ بخشی از سیر فلسفه در جهان اسلام، ماجد فخری (ترجمه از متن انگلیسی)؛ از وولف تا کانت، بخش اول از جلد ششم تاریخ فلسفه، فردریک کاپلستون (ترجمه از متن انگلیسی)؛ کتاب تفسیر قرآنی و زبان عرفانی، پل لویا (ترجمه)؛ مونتنی، پیتر برک (ترجمه از متن انگلیسی)؛ سرود نیبلونگن (ترجمه)؛ رساله در اصلاح فاهمه، اسپینوزا (ترجمه)؛ اسپینوزا، راجر اسکروتن (ترجمه)؛ در کون و فساد، ارسطو (ترجمه)؛ در آسمان، ارسطو (ترجمه)؛ ژان غرغرو و ژان خنده‌رو، کنتس دوسگور (ترجمه)؛ مسئلۀ اختیار در تفکر اسلامی و پاسخ معتزله به آن، شیخ بوعمران (ترجمه)؛ تاریخ فلسفۀ قرن هجدهم، امیل بریه (ترجمه)؛ خطابه، ارسطو (ترجمه)؛ گفتارهایی دربارۀ رسالت دانشمند، یوهان گوتلیب فیشته (ترجمه)؛ آثار علْوی، ارسطو (ترجمه)؛ دانشنامۀ زبان و ادب فارسی در ۷ مجلد (طرح، مقدمه، ویرایش نهایی، سرپرستی).
منبع: ایسنا
38
