عسلویه رکوردار بالاترین میزان آلایندگی میکروپلاستیک در کشور

دکتر کمال الدین کر امروز در وبینار آلاینده‌های نوپدید و تبعات انسانی و محیط زیستی که به صورت آنلاین از سوی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی برگزار شد، گفت: در پژوهشگاه، مطالعاتی را با هدف بررسی توزیع و فراوانی و ترکیب میکروپلاستیک‌ها در آب‌های خلیج فارس اجرایی کردیم.

عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی با بیان اینکه این مطالعات با استفاده از کاوشگر "خلیج فارس" اجرایی شده است، افزود: در این مطالعات ۱۵ ایستگاه را در آب‌های خلیج فارس در نظر گرفتیم و که این ایستگاه‌ها از "خورموسی" آغاز شد و تا "تنگه هرمز" و ابتدای دریای عمان ادامه داشت.

کر، ادامه داد: برای نمونه برداری از توری با سایز ۳۰۰ میکرومتر استفاده شد که مجهز به جمع کننده نمونه بود و مرحله بعد از جمع آوری نمونه برداری، حذف مواد آلی و جداسازی بود که در این مرحله روش‌های مختلفی برای حذف مواد آلی است که استفاده از اسیدها و بازها و مواد اکسید کننده و آنزیم ها هستند، ولی فاکتور مهم در حذف مواد آلی، حذف کامل مواد آلی به طوری که آسیبی به میکروپلاستیک‌ها وارد نکنند و ما برای این منظور از پراکسیدهیدروژن به همراه کاتالیزور سولفات آهن ۲ استفاده کردیم.

این محقق ادامه داد: مرحله بعدی آنالیز بصری بود که با استفاده از میکروسکوپ نوری و تست سوزن داغ و با استفاده از میکروسکوپ نوری ذرات میکروپلاستیک جمع آوری شده را به ۴ دسته تقسیم بندی کردیم، ضمن آنکه رنگ های میکروپلاستیک‌ها را نیز مورد ارزیابی قرار دادیم.

وی با اشاره به نتایج به دست آمده از این مطالعات، گفت: به طور کلی نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان داد که از لحاظ تراکم میکروپلاستیک، ایستگاه ۵ واقع در "عسلویه" بیشترین تراکم میکروپلاستیک را دارد و بعد از آن ایستگاه ۹، ۱۴ و ۱۵ است که در ابتدای تنگه هرمز و ابتدای دریای عمان قرار دارد.

مجری طرح یادآور شد: میانگین تراکم میکروپلاستیک‌ها در این پهنه آبی ۱.۷ ضربدر ۱۰ به توان ۴ ضربدر کیلومتر مربع بوده است. به عبارت دیگر در هر کیلومتر مربع از این پهنه آبی به طور میانگین "۱.۷ ضربدر ۱۰ به توان ۴ " ذرات میکروپلاستیک را می‌توان یافت.

وی اضافه کرد: اگر این پهنه بزرگ آبی دارای ۱۵ ایستگاه آبی مورد مطالعه را به دو بخش غربی و شرقی تقسیم کنیم، مشاهده می‌شود که میانگین تراکم میکروپلاستیک‌ها در قسمت غربی بیشتر از بخش شرقی است، علاوه بر آن ایستگاه‌هایی را که کمتر از ۲۰ کیلومتر با ساحل فاصله دارند، با ایستگاه هایی که دور از ساحل هستند، مقایسه کنیم، مشاهده خواهیم کرد که ایستگاه‌های نزدیک به ساحل هم از لحاظ تراکم میکروپلاستیک‌ها آسیب پذیرتر نسبت به ایستگاه‌های فراساحلی هستند.

کر، با اشاره به وضعیت آلایندگی ایستگاه نزدیک به عسلویه با تاکید بر اینکه این ایستگاه بالاترین میزان آلودگی میکروپلاستیک را به خود اختصاص داده است، خاطر نشان کرد: عسلویه به عنوان نزدیکترین نقطه کره زمین به بزرگترین میدان گازی جهانی معروف است و تاسیسات زمینی انرژی و مجموعه‌ای از پالایشگاه‌ها و صنایع وابسته را در خود جای داده است و هر یک از این صنایع می‌توانند منبع انتشار میکروپلاستیک‌ها محسوب شوند.

وی منطقه پارس جنوبی را یکی از آلوده‌ترین مناطق صنعتی دنیا دانست که آلودگی ناشی از فعالیت صنعتی در این منطقه در دنیا بی نظیر است، در این باره توضیح داد: آلودگی هوا و خاک موجب تخریب گسترده پوشش گیاهی می‌شود. به گونه‌ای که مطالعات محققان کشور درباره ارزیابی میکروپلاستیک‌ها و میکرو رابرها در سطح خیابان‌های عسلویه نشان می دهد که در هر گرم خاک خیابان‌های عسلویه ۶۰ ذره پلاستیکی بوده است و این نتیجه با نتیجه‌ای که ما در این مطالعات به دست آوردیم، مطابقت دارد.

به گفته وی این ذرات پلاستیکی موجود در سطح خیابان از طریق روان‌آب‌ها به آب‌های زیر زمینی سرازیر می‌شوند.

دومین ایستگاه آلوده در سواحل خلیج فارس

وی دومین ایستگاه آلوده در این مطالعات را ایستگاه نزدیک کیش دانست و ادامه داد: این ایستگاه به دلیل ماهیت گردشگری و سواحل وسیع مورد توجه است و به عنوان چهارمین مقصد گردشگری جنوب غرب آسیا یاد می‌شود و سالیانه ۲ تا ۳ میلیون گردشگر ملی و بین المللی وارد کیش می‌شوند و می‌توان میزان بالای پلاستیک و میکروپلاستیک در این جزیره را به فعالیت گسترده توریستی در آن نسبت داد.

کر اضافه کرد: ارزیابی‌های ما نشان داد که بیش از ۷۰ درصد از میکروپلاستیک‌های جمع آوری شده در این جزیره از نوع فیبر و فیلم است. مطالعات مختلف ثابت کرده است که فیبرها عمدتا ناشی از فاضلاب‌های شهری هستند، چون بسیاری از فیبرهایی که وجود دارند، به دلیل تخلیه آب لباسشویی‌ها به فاضلاب شهری و از طریق روان‌آب‌ها وارد آب‌های سطحی می‌شوند.

این محقق پژوهشگاه اقیانوس شناسی خاطر نشان کرد: در سواحل کیش آن چنان فاضلاب‌های شهری تخلیه شده به سمت دریا مشاهده نمی‌شود و می توان اعلام کرد که این فیبرها ناشی از فعالیت شناورها و تخریب پلاستیک‌ها در سواحل و تخلیه آنها به سمت آب از طریق جزر و مد باشد.

آلودگی جزیره لاوان

کر، ایستگاه بعدی مورد مطالعه در این تحقیق را جزیره لاوان ذکر کرد و گفت: میزان تراکم میکروپلاستیک در این جزیره ۲.۵ در ۱۰ به توان ۴ ذره در کیلومتر مربع بوده است. این جزیره یکی از ۴ پایانه اصلی صادرات نفت کشور است و این جزیره مرکز عملیاتی ۴ میدان شامل سلمان، بلال، رسالت و رشادت است.

وی تاکید کرد: نتایج نشان داد که پلاستیک‌های موجود در این جزیره از نوع فیبر است و از آنجایی که جمعیت آن کمتر از ۲ هزار نفر است، این کم بودن فیبرها منطقی است.

کر ادامه داد: بر این اساس در سال‌های آینده ساخت و ساز توسط شرکت نفت فلات قاره در لاوان به شدت توسعه یافته و این امر یکی از دلایل افزایش میکروپلاستیک در این ایستگاه است.

آلودگی شمال غرب خلیج فارس

وی به وضعیت آلودگی ایستگاه خور موسی در این تحقیق اشاره کرد و یادآور شد: این جزیره مهمترین ناحیه شیلاتی است و در این ایستگاه ۶۷ درصد میکروپلاستیک‌های مشاهده شده به صورت فیبروفرگمنت بوده است. فاضلاب شهری و صنعتی پتروشیمی منطقه عامل این آلودگی است و با توجه به مقادیر بالای میکروپلاستیک به نظر می‌رسد که فاضلاب‌های شهری و ماهیگیری عامل تاثیرگذار در افزایش آلودگی در این منطقه باشند.

کر اضافه کرد: در مطالعاتی که در گذشته انجام شده، حضور میکروپلاستیک‌ها عمدتا فیبر در بافت‌های مختلف ماهیان و میگو گزارش شده است.