چند و چون آزادسازی قیمت بنزین سوپر/ چه کسانی بنزین سوپر آزاد می‌خرند؟

با استناد به مصوبه‌ی هیات وزیران واردات بنزین سوپر آزاد شد. بر اساس این مصوبه، اشخاص حقوقی مجاز هستند بنزین سوپر وارداتی را با قیمت غیریارانه‌ای توزیع کنند. پیگیری‌ها البته نشان می‌دهد این مصوبه هنوز وارد فاز اجرایی نشده است.

این مصوبه بر اساس ماده ۹ آیین‌نامه اجرایی تبصره ۸ قانون بودجه ۱۴۰۳ بوده که واردات و توزیع بنزین سوپر توسط اشخاص حقوقی دارای مجوز از وزارت نفت با قیمت غیریارانه‌ای آزاد شد. در حال حاضر قیمت بنزین سوپر ۳۵۰۰ تومان است و حال باید دید با توجه به این مصوبه قیمت بنزین وارداتی سوپر به چه صورت محاسبه خواهد شد.

همچنین در خصوص توزیع بنزین سوپر در تهران  باید گفت که این بنزین از هفته گذشته توسط شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی آغاز شده است. به گفته کرامت ویس‌کرمی - مدیرعامل این شرکت - روزانه حدود ۳۰۰ هزار لیتر بنزین سوپر در جایگاه‌های منتخب پایتخت عرضه می‌شود. این مقدار معادل ۱۰ محموله است که هدف آن استمرار توزیع به‌منظور پاسخ به تقاضای بالا و بهبود کیفیت سوخت در تهران است.

در این رابطه محمد تقی فیاضی، منتقد اقتصادی، در رابطه با اقدام اخیر هیات وزیران در زمینه آزاد کردن قیمت بنزین سوپر به خبر آنلاین گفت: «این اقدامی نیست که در سطح کلان بخواهد به ناترازی‌های مهمی چون بنزین یا کسری بودجه پاسخ دهد. ما در ایران خودروهای خارجی داریم که دارندگان آنها ناچار به استفاده از بنزین سوپر هستند چرا که با بنزین عادی این خودروها آسیب می‌بینند.»

وی ادامه داد: «در عین حال مدتی است که بنزین سوپر هم تقریبا نایاب شده است. همین موجب شده بود که دارندگان این دسته از خودروها، از اکتان استفاده کنند که قیمت هر ۱۵۰ سی‌سی آن از ۱۰۰ هزار تومان تا یک میلیون تومان است. این دسته متقاضی بنزین سوپر هستند.»

 از مدت‌ها قبل بنزین سوپر در جایگاه‌های سوختگیری کمیاب بود. حالا دولت اعلام کرده است که بنزین سوپر با نرخ آزاد در جایگاه‌ها عرضه خواهد شد.

این منتقد اقتصادی افزود: «از نگاه دولت این عده یعنی دارندگان خودروهای خارجی که اگر بنزین عادی بزنند ماشین‌شان خراب می‌شود، متقاضیان اصلی بنزین سوپر محسوب می‌شوند. قاعدتا آنها هم این حق را دارند که به بنزین مورد نیازشان دست پیدا کنند. اما این شامل همه بنزین وارداتی به کشور نمی‌شود و تنها بنزین سوپر را در بر می‌گیرد.»

فیاضی درباره اثرات این طرح گفت: «نرخ فوب خلیج فارس هر لیتر بنزین سوپر ۱.۲ دلار است. دولت گفته آن را با نرخ واقعی خواهد فروخت که اگر به این قیمت منطقه خلیج فارس، هزینه‌های دیگر مانند حمل‌ونقل را هم لحاظ کنیم چیزی در حدود یک و نیم تا دو دلار به ازای هر لیتر خواهد شد. یعنی ۱۰۰ تا ۱۴۰ هزار تومان که نشان می‌دهد حتی ۵ درصد از تقاضای بازار هم جلب نخواهد شد. مثلا طبقه متوسط هم در گذشته با لیتری سه هزار و ۵۰۰ تومان ماهی یکی دو بار بنزین سوپر می‌زد با این نرخها هرگز چنین نمی‌کند.»

این کارشناس اقتصاد کلان تاکید کرد: «مساله‌ای که به این تصمیم منجر شد این است که هم بنزین سوپر کمیاب شده و هم به دلیل سرکوب قیمتی، وضعیت جایگاههای سوخت از نظر مالی بسیار دشوار شده است. جایگاهها با وجود سرمایه گذاری نسبتا بزرگی که انجام داده‌اند ناتوان از کسب سود کافی هستند. به همین دلیل اغلب آنها ورشکسته شده‌اند جز پمپ بنزینهای خاص و بزرگ که آنها هم تازه زیان نمی‌کنند وگرنه نسبت به سرمایه‌گذاری انجام شده، برگشت سرمایه چندانی ندارند.»

او به این نکته اشاره کرد که برخی از جایگاه‌داران سوخت ورشکسته پیشنهاد داده بودند که دولت اجازه فروش به قیمت گران‌تر بنزین سوپر بدهند تا بتوانند وضعیت مالی خود را سر و سامان دهند.

وی تاکید کرد: «این امر با توجه به نرخ بسیار بالای آن نخواهد توانست بازار چندانی برای جایگاه داران ایجاد کند. همچنین تنها برخی جایگاهها مشتریانی خواهند داشت که حاضر به پرداخت این رقم شوند. همچنین این اقدام می‌تواند به زمینه‌ای برای گسترش فساد هم منجر شود. همزمان یک نرخ تازه به نرخ‌های موجود اضافه خواهد شد و مشکلات قیمت گذاری چند نرخی هم بیشتر می‌شود.»

با وجود این دسته از انتقادات، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی در این خصوص گفته است: از ابتدای سال تا ۱۲ آبان به صورت میانگین ۱۲۴.۵ میلیون لیتر توزیع شده در حالی که سال گذشته ۱۱۶ میلیون لیتر بوده و ۷ درصد افزایش مصرف داشتیم. تصمیم تازه‌ی دولت با هدف کاهش فشار مصرف و ایجاد امکان انتخاب نوع با کیفیت‌تر بنزین برای دارندگان خودرو اتخاذ شده است.