«ذوالقرنین» که بود؟ / کتابی برای یافتن پاسخ پرسشی دیرین
از دیرباز تا کنون مفسران درباره مصداق ذوالقرنین در قرآن به پاسخی قانع کننده نرسیده‌اند. برخی او را پادشاهی یمنی دانسته و بعضی آن را اسکندر مقدونی گفته و البته بسیاری معتقدند او، همان کوروش پادشاه ایرانی است.
واژه «ذوالقرنین» در قرآن مطرح شده و قرآن کریم او را یکی از پادشاهان کهن دانسته و از او به خوبی یاد می‌کند. در آیه سوره کهف از شخصی به نام «ذوالقرنین» نام برده می‌شود که هویت آن همواره برای مفسران قرآن محل سوال و بحث بوده است.
گروهی از پژوهشگران گمان برده‌اند که ذوالقرنین یکی از پادشاهان حمیری همانند ذوالمنار و ذوالآذار است. آنها به استناد همین تشابه واژگانی در یمن به دنبال ردپای ذوالقرنین گشتند؛ در میان دانشمندان ایرانی ابوریحانی بیرون در آثار الباقیه و تاریخ نگار و دانشمند ایرانی، ابن خلدون نیز موافق این نظر هستند. هرچند مولانا ابوالکلام آزاد در این کتاب مدعای آنها را با ارائه سه دلیل رد می‌کند.
عده‌ای دیگری از صاحب‌نظران ذوالقرنین را اسکندر مقدونی می‌دانند. ابن سینا در کتاب شفا می‌گوید اسکندر همان ذوالقرنین مورد اشاره قرآن است. فخر رازی نیز به پیروی از عقیده شیخ الرئیس بر می‌آید.
ابوالکلام آزاد نویسنده کتاب «کوروش یا ذوالقرنین قرآن و تورات» مترصد آن است تا نشان دهد ویژگی‌های رفتاری و اعتقادی ذکر شده در آیه مورد بحث قرآن کریم با خصوصیات و تاریخ دوران کوروش تطابق دارد. وی در همین رابطه می‌نویسد: «اکنون لازم است ببینیم آیا کوروش همان صفات و ویژگی‌های ذوالقرنین یاد شده در قرآن را دارد؟ در پاسخ باید بگوییم آری؛ زیرا همه قرائن و شواهد این ادعا را تایید می‌کند.»
این محقق سپس در فصل سوم به دنبال نشانه‌های سد یاجوج و ماجوج که در قرآن از آن یاد شده رفته و به دنبال نشانه‌های جغرافیایی این سد و مصداق آن در سرزمین تحت فرمان کوروش می‌رود. از دیگر بخش‌های ارزشمند کتاب «تعلیقات» است؛ از آنجا که این اثر حاوی تعداد کثیری از اسامی امکان، اشخاص و رویدادهای تاریخی و مفاهیم دینی یهود، زرتشت و باستانی است، بنابراین افزودن این بخش به اثر نویسنده اصلی کتاب توسط مترجمان کاری ارزشمند و درخور قدردانی است.
کتاب « کوروش یا ذوالقرنین قرآن و تورات » نوشته مولانا ابوالکلام آزاد توسط مسلم زمانی و علی‌اصغر قهرمانی مقبل ترجمه و نشر نی آن را راهی بازار کتاب کرده است.
مولانا ابوالکلام محیی الدین احمد، مشهور به ابوالکلام آزاد، دانشمند، محقق، سیاستمدار، خطیب، روزنامه‌نگار و مفسر قرآن و هم‌رزم مهاتما گاندی و جواهر لعل نهرو در مبارزات استقلال طلبانه ملی هند و تخستین وزیر آموزش و پرورش هندوستان در سال‌های پس از استقلال بوده است. همچنین این کتاب پیش از این توسط باستانی پاریزی ترجمه می‌شود اما در سال ۱۳۹۰ بار دیگر به دلایلی ترجمه می‌شود.
منبع: ایرنا
24
