FATF یا ورشکستگی کدام یک عامل ادغام بانک‌ها بود؟ /چالش‌های پیش روی بانک‌های ادغام شده

ساره جعفرقلی : آخرین ماه سال گذشته بود که خبر رسمی ادغام بانکهای نیروهای مسلح اعم از بانک‌های انصار، قوامین، حکمت ایرانیان، مهر اقتصاد و موسسه اعتباری کوثر به صورت یک "بانک واحد با ثبات و کارآمدتر" در بانک سپه منتشر شد.

طرح اولیه این بود که ابتدا پنج بانک و یک موسسه حکمت، قوامین، انصار، کوثر، مهر اقتصاد و ثامن در مرحله اول به صورت دو بانک درآیند و سپس به یک بانک بزرگ تبدیل شوند اما در طرح دوم از همان ابتدا این شش بانک تبدیل به یک بانک واحد در قالب بانک سپه شدند.
در ابتدا شایعه‌ای که مطرح شد بحث ورشکستگی و عدم سود دهی این بانکها بود که باعث این تصمیم شد، چراکه در سال‌های اخیر موسسات اعتباری و برخی از بانک‌های خصوصی کارآمدی خود را از دست دادند و شایعه ورشکستگی آنها بر زبان‌ها افتاد.

اما همان زمان با طرح این موضوع عباس کمره‌ای مدیرکل نظارت بر بانک‌ها و موسسات اعتباری در بانک مرکزی شایعه "ورشکستگی" این بانک‌ها را رد کرده و گفته بود: ""برخی بانک ها با مشکلاتی نظیر کمبود سرمایه، انباشت دارایی‌های غیر مولد و مطالبات غیرجاری بالاتر از استانداردهای بین المللی مواجه هستند و در شرایطی قرار دارند که عملکرد آن ها در دو سال اخیر با اندکی سود همراه بوده است. اما بانک مرکزی به عنوان نهاد ناظر بر عملکرد آنها نظارت داشته و ورشکستگی بانک‌ها به سادگی صورت نمی‌گیرد."
موضوع بعدی که مطرح شد بحث FATF بود، برخی از رسانه‌های غربی دلیل این ادغام را دور زدن تحریمها و عدم شفافیت مالی این بانکها اعلام کردند.
چیزی که در این بین مطرح است موضوع خصوصی سازی بانکها است در زمانی که به شدت بحث خصوصی سازی بانکها مطرح بود دلیل برگشت به عقب و رویکرد مجدد بانکداری دولتی در هاله ای از ابهام است.

محمود فراهانی کارشناس حوزه بانکی در گفتگو با خبرنگار خبر فوری ضمن تشریح و واکاوی این موضوع در مورد ادغام بانکها و اینکه ادغام بانک های نیروهای مسلح در بانک سپه آیا به دلیل بدهی یا FATF است یا خیر گفت: این تصمیمی که گرفته شده است از چند زاویه قابل بررسی است، اما باید اول بررسی کنیم که چه ملاحظاتی در واقع باعث این ادغام و تصمیم است.

وی ادامه داد: در ابتدا باید در نظر بگیریم ما به ناچار بازگشت به عقب داشته ایم، یعنی بانکهایی که با اصلاحیه اصل ۴۴ قانون اساسی خصوصی سازی کرده بودیم حال در یک بانک دولتی ادغام کردیم و عملا شش بانک دولتی و بازگشت به عقب را تجربه کردیم.

فراهانی خاطر نشان کرد: نکته خیلی مهم در این است که دولت و بانک مرکزی از خصوصی سازی بانکها استقبال هم می‌کردند و در کنار فعالیت های اقتصادی که انجام می دادند و در بازار فعال بودند سود هم برای بازار داشتند، پس لذا اگر که ادغامی را در دستور کار گذاشته اند به ناچار بوده است و من مطمئن هستم که دولت هم چنین امری را دوست نداشتند ولی ناگزیر و ناچار شده که این ادغام بانک‌ها صورت بگیرد.

این کارشناس بانکی با اشاره به اقدامات مشابه و ادغام بانک‌ها گفت: در بحرانهایی شبیه به این موضوع ما از این اتفاق ها کم و بیش داشته ایم، منتها کیفیت این ادغام و اجرا خیلی مهم و مورد توجه است.در این ادغام یکی از مسایلی که مطرح میشود FATF است، بحث شفافیت مالی خیلی مهم است و شاید این بانکها در بحث نظام مسائل خاص خود را داشته باشند و الان دولت با این طرح قدرت نظارت و اجرای مسائل مربوط به FATF را بیشتر دارد.

وی افزود: اما نکته ای که در کنار بحث اف ای تی اف هم مطرح است دچار شدن این ادغام به مانند سرنوشت کاسپین است، اگر این اتفاق صورت گیرد علاوه بر اینکه دولت مجبور است بنابر ملاحظات خاص ایران خسارت ها را جبران کند مسئولیت سپرده های سپرده گذاران را به نوعی باید به عهده بگیرد و در عوض آن تجمعاتی که بیرون اتفاق می‌افتد دیگر نخواهد داشت .

فراهانی در مورد نحوه توزیع منابع این بانکها گفت: بانکهای دولتی به دلیل شرایطی که دارند می‌توانند راحتتر از بانک مرکزی پول دریافت کنند و شاید همین امر یکی دیگر از دلایل این ادغام باشد، چون بانک دولتی است انتقال سپرده در آن راحت‌تر است که دولت به آن توجه کرده و آن را اجرایی کرده است .

وی یکی از دلایل این ادغام را کاهش ریسک بانکی دانست و گفت: در بانک دولتی ریسک تقریبا صفر است و به واسطه اینکه دولتی هستند خود به خود احتمال اینکه مشکلی برای آنها پیش بیاید خیلی پایین است و بانک مرکزی هم هزینه ها را تقریبا به عهده می گیرد.

این کارشناس بانکی در مورد بدهی این شش بانک گفت: درحال حاضر باوجود شرایط ویژه اقتصادی پیش آمده همه بانکها دچار بدهی شده اند، الان بدهی برداشت بانک ها از منابع بانک مرکزی به خصوص بانک های خصوصی طی این ۲ سال رشد چشمگیری داشته است، دیگر نمی توان گفت بدهی کدام بانک بیشتر یا کمتر است، الان دیگر همه از بانک مرکزی برداشت دارند تا بتوانند پاسخگوی نیاز های خود باشند ، لذا نمیتوان دقیق گفت چون این بانکها ادغام شدند بقیه شرایط بهتری دارند اما یکی از دلایلی که باعث شد فعلا این ۵ تا بانک در این وضعیت و اولویت قرار بگیرد این است که امکان نظارت بر آن ها بیشتر باشد و اگر نیاز است که منابعی به آن ها تخصیص داده شود با محاسبات و دقت باشد.

چالشهای پیش روی بانک سپه

وی اظهارداشت: نکته مغفول مانده در این جریان بحث خود ادغام است، کلمه ادغام در گفتن خیلی ساده است ولی مشکلات آن کم نیست شش سلیقه متفاوت، شش دسته سهامدار و سپرده گذاران متفاوت، بستر های فناوری متفاوت و ... جزو چالش هایی است که بانک سپه با آن روبه رو است.

فراهانی افزود: همه سهامداران و سپرده گذاران این بانکها مدعی هستند در زمانی که بانکهای خصوصی برای منابع بزرگتر سپرده های بزرگتر با سودهای کلان ارایه میکردند بانک سپه نصف سودی را که پرداخت می کرد تابع قوانین بانک مرکزی بود که خود این امر یکی دیگر از چالشهای پیش رو خواهد بود.

این کارشناس بانکی ادامه داد: نکته مهم دیگر اینکه بانک سپه بعد از این همه سال نتوانست کر بنکینگ خود را طراحی کند حال با این ادغام به یک غول بانکی تبدیل شده است و وصل کردن آن به هم مطمئنا کار بسیار سختی خواهد بود.

وی در مورد بحثهای پولشویی مطرح شده در این ادغام گفت: شاید یکی از موارد این ادغام جلوگیری از پولشویی باشد در گذشته دیده شده بعد از ادغام حسابهایی پیدا شده که هیچ وقت صاحب آن مشخص نشده است که این خود از موارد پولشویی است که شاید جلوی آن گرفته شود.

وی در پایان گفت: هیچ دولتی دوست ندارد بار سنگینی را بر دوش خود حمل کند و حتما دولت مجبور به این ادغام شده است، تفاوت اصلی این ادغام در نحوه آن است ما قبلا ادغام‌هایی مثل بانک آینده داشتیم که خودش خصوصی بود و ۲ مورد دیگر هم آوردند و به یک بانک خصوصی بزرگتر تبدیل کردند، اما در این مورد خاص زیر نظر یک بانک دولتی ادغام شده است که همین امر کمی جای تامل دارد.

43