بوی بد، تجاوز به حریم و شعارنویسی در یک آتشکده ساسانی!/ عکس

سیاوش آریا که به تازگی از «آتشکده نقاره‌خانه فراشبند» بازدید داشته است، تصاویری از وضعیت امروز آن در اختیار ایسنا قرار داد و درباره این آتشکده گفت: این مجموعه که به «آتشکده نقارخانه» نامدار است و در هفت کیلومتری جاده فراشبند به دِهرَم جای گرفته است و با شماره ۳۳۹۸ در تاریخ ۲۵ اسفندماه ۱۳۷۹ خورشیدی به ثبت ملی رسیده است، یکی از سالم‌ترین چهارتاقی‌های ایران است که دست‌کم ۱۶۰۰ تا ۱۷۰۰ سال، برجای مانده است، اما اکنون با معضل تجاوز به حریم، زباله، حفاری غیرمجاز، یادگارنویسی و بی‌توجهی، دست به گریبان است.

او ادامه داد: مجموعه چهارتاقی نقاره‌خانه به دلیل موقعیت راهبردی (استراتژیک) و فرم معماری، دارای اهمیت بالایی است. در درون این مجموعه، سفال‌های مشکی‌رنگ و ویژه به‌دست آمده که در همه چهارتاقی‌های این منطقه قابل پیگیری است و نشان‌دهنده استفاده آن‌ها در دوره ساسانی است. افزون بر این، چند تکه سفال دوره اسلامی از سده‌های هفتم تا دهم میلادی به‌دست آمده که گویای رونق این مجموعه، حتی پس از برافتادن ساسانیان است.

آریا افزود: این آتشکدۀ بسیار ارزشمند ساسانی، به گونه‌ای تاکنون برجای مانده که بقایای اتاق‌ها و تالارهای طواف و دیگر بخش‌ها هنوز هم نمایان است.

تصویری از آتشکده در سال ۱۳۹۳ که به گفته این پژوهشگر میراث فرهنگی اکنون به شکلی غیر اصولی و نادرست مرمت شده است

تصویری که به تازگی از این آتشکده گرفته شده و گویای وضعیت مرمت آن است

بنا بر اظهارات این پژوهشگر میراث فرهنگی و تاریخ، آتشکده نقارخانه یکی از بزرگ‌ترین آتشکده‌های سرزمین پارس (فارس) و (احتمالا) جنوب کشور است که روزگاری در آن «آتش سپند بهرام» فروزان بوده است و از ارزشمندترین چهارتاقی‌های ساسانی در زمان خود به شمار می‌آمده است.

آریا همچنین بیان کرد:‌ این مجموعه چهارتاقی یک آتشکده ساسانی است که گمان می‌رود با کاربری آموزشی ـ دینی برای موبدان و هیربدان برپا شده باشد و از اینجا پس از آموزش، موبدان را به سراسر ایران و آتشکده‌ها می‌فرستادند. مجموعه در چهار اشکوب (طبقه) غیر هم‌سطح ساخته شده و در اشکوب دوم در برگیرنده اتاق‌هایی تو در تو، همانند حجره‌های دوران اسلامی در مدرسه‌ها است.

این کنشگر میراث فرهنگی با اشاره به وضعیت امروز این آتشکده ساسانی، گفت: در سال ۱۳۹۳ خورشیدی، حدودا ۹ هشت سال پیش، گزارشی را در این آتشکده و دیگر چالش‌های آن نگاشتم، ولی همچنان دَر بر همان پاشنه می‌چرخد و حریم یادگار ملی مشکل دارد؛ در حریم "درجه یک" این آتشکده، تیرهای برق و دکل مخابراتی سال‌هاست، جانمایی شده و حریم یادگار ساسانیان را شکسته و خدشه‌دار کرده است. این‌ دست‌اندازی‌ها و بی‌توجهی‌ها به یادمان‌های ملی همچنان ادامه دارد.

او اضافه کرد: تیرهای برق حتی اتاق‌های تو در توی مجموعه را در تیررس قرار داده و حریم آن آسیب دیده است. همچنین در گذشته‌های دور، جاده‌ای آسفالته بخشی از بقایای مجموعه آتشکده را از میان برده است؛ زیرا در سوی دیگر جاده هنوز هم می‌توان سفال‌های تاریخی را دید.

جاده اصلی دهرم که به گفته سیاوش آریا ـ کنشگر میراث فرهنگی ـ از میان این مجموعه تاریخی گذر کرده است

این کنشگر میراث فرهنگی معتقد است: استقرار تیرهای برق و دکل‌های برق، افزون بر شکستن حریم، بی‌گمان به لایه‌های باستان‌شناختی این محوطه آسیب زده است.

آریا ادامه داد:‌ یادگارنویسی روی یادمان‌های تاریخی و فرهنگی، شوربختانه به امری عادی و همه‌گیر تبدیل شده و عنصری است که در همه یادمان‌های تاریخی کمابیش نمایان است و نیازمند بررسی و آموزش و پالایش فرهنگ از سوی همه دستگاه‌های دولتی به‌ویژه آموزش و پرورش است.

او گفت: در این بنای تاریخی، یادگارنویسی‌های جدیدی ـ در قیاس با بازید سال ۱۳۹۳ ـ دیده می‌شود. حفاری‌های غیرمجاز هم انجام شده که البته بیشتر به سال‌های گذشته مربوط است. در اطراف آتشکده، کیسه‌هایی رها شده که روشن نیست درون آن‌ها چیست، اما بوی بد و بسیار زننده‌ای دارد که اندک بازدیدکنندگان و گردشگران را فراری می‌دهد، شاید لاشه جانوران باشد، چون بسیار بوی بدی داشت.

تصاویر از سیاوش آریا

این کنشگر همچنین معتقد است: مرمت‌های غیراصولی و ناهمخوان به‌ویژه روی گنبد آتشکده، آسیب‌های برگشت‌ناپذیری را برجای گذاشته است.

این پژوهشگر میراث فرهنگی و تاریخ با اشاره به وضعیتی که این آتشکده به آن دچار شده است، تاکید کرد: جا دارد مسؤولان میراث فرهنگی شهر فراشبند و دیگر نهادهای فرهنگی و مسؤول در استان فارس در پاسداری و حفاظت این یادگار ۱۷۰۰ ساله کوشا باشند و اجازه دست‌اندازی بیشتر به آن ندهند و دشواری‌های پیش روی آن را پیگیری کرده و برطرف کنند.