راه ابریشم به توتستان های ایران ختم شد!

نوغانداری شغلی مکمل در کنار سایر مشاغل بخش کشاورزی است که در اقتصاد خانوارهای روستایی نقش آفرینی می کند و به عنوان یک حرفه قدیمی نسل به نسل توسط روستاییان حفظ شده است.

آمارها نشان می دهد که ایران هشتمین تولیدکننده پیله و نخ ابریشم در دنیاست که همواره بی مهری های گذشته به این صنعت، نوغانداری را دچار رکود کرده است و کار را به جایی رسانده که بخش اعظم ابریشم صنعت قالیباف ی از طریق واردات تامین می شود.

علی رغم‌ آنکه هنر فرش بافی در ایران به هزاران سال پیش باز می‌گردد و فرش دستباف در تمام دنیا با نام ایران شناخته می شود، اما متاسفانه رکود صنعت نوغانداری و درنهایت کاهش تولید ابریشم و تامین از بازارهای خارجی به دلیل کاهش کیفیت ابریشم، صادرات هنر دیرینه ایرانیان هم با مشکلاتی روبرو کرده است.

بسیاری از دست اندرکاران و مسئولان صنعت نوغانداری بر این باورند که اوج شکوفایی تولید پیله و ابریشم در کشور به دهه ۶۰ و ۷۰ باز می گردد که در آن سالها ۸۰ هزار هکتار توستان در کشور داشتیم که متاثر از شرایط مختلف همچون کاهش صادرات فرش، صنعت نوغانداری در خواب غفلت فرورفت به طوریکه اراضی تحت کشت نوغانداری بشدت کاهش یافت، درحالیکه تولید و پرورش کرم ابریشم در کمک به اقتصاد خانوارهای روستایی و بی نیازی کشور از واردات نخ ابریشم تاثیر بسزایی دارد.

حال به سراغ مسئولان ذی ربط می رویم تا از علل کاهش توتستان های کشور، واردات نخ ابریشم و راهکار توسعه و رونق صنعت نوغانداری با خبر شویم:

سطح توتسنان‌های کشور به ۱۲ هزار هکتار رسید
رضا صورتی زنجانی رئیس مرکز تحقیقات ابریشم کشور با اشاره به تغیرکاربری اراضی تحت کشت نوغانداری اظهار کرد: دهه ۶۰ و ۷۰ دوران طلایی نوغانداری کشور بوده است که متاسفانه ۸۰ هزار هکتار اراضی تحت کشت نوغانداری یا توستان ها متاثر از شرایط مختلف دچار افول شد.

وی کاهش صادرات فرش را یکی از عوامل کاهش اراضی تحت کشت نوغانداری اعلام کرد و افزود: طی یک تا ۲ دهه اخیر صادرات فرش رونق چشمگیری داشت که متاسفانه با ایجاد رقبای جدید در تولید فرش، صادرات فرش به یک‌دهم رسید که این موضوع نوغانداری را تحت تاثیر قرار داد.

صورتی با بیان اینکه نوغانداری در دوران رکود به سر می برد، گفت: تولید برخی محصولات کشاورزی همچون برنج به دلیل اقتصادی بودن رقیب جدی برای نوغانداری محسوب می شود، از این رو مرکز تحقیقات ابریشم باید با ترویج شیوه های جدید همچون افزایش بهره وری توتستان ها و کاهش هزینه های تولید همچون هرس، وجین و خاک ورزی نوغانداری را اقتصادی کند تا پرورش کرم ابریشم را از یک‌مرحله در فصل بهار به ۲ تا ۳ مرحله افزایش دهیم تا درآمد نوغاندار که تنها شغلش در توستان نوغانداری است، ارتقا یابد.

رئیس مرکز تحقیقات ابریشم با بیان اینکه سطح توتستان های کشور از ۸۰ هزار هکتار به ۱۲ هزار هکتار کاهش یافته است، افزود: با کاهش سطح توتستان ها، تولید محصول نهایی کرم ابریشم کاهش یافته است و کار به جایی رسیده که بخشی از ابریشم مورد نیاز در صنعت فرش از طریق واردات تامین می شود و بعضا واردات نخ های بی کیفیت و فاقد استاندارد موجب شده کالای تولیدی صادرات، کیفیت لازم را نداشته باشد.

صورتی زنجانی گیلان را خواستگاه پیله ابریشم اعلام کرد و گفت: از مجموع ۱۲ هزار هکتار توتستان، ۶ هزار هکتار مربوط به استان گیلان و قطب نوغانداری کشور است.

این مقام مسئول ادامه داد: مرکز تحقیقات ابریشم طی ۳۰ سال اخیر اقدام به پایه گذاری و تاسیس بانک ژن کرم ابریشم کرده است که در ابتدا بخشی از لاین ها از خارج وارد و در داخل خالص سازی شد که با این وجود تنوع ذخایر افزایش پیدا کرد با گونه ای تنوع ذخایر از ۱۰۸ لاین به ۱۲۲ لاین رسیده است.

وی با تاکید بر حمایت وزارت جهاد کشاورزی از نوغانداران بیان کرد: وزارت جهاد کشاورزی اقدامات حمایتی نظیر توزیع تخم نوغان اصلاح شده با قیمت مناسب و توزیع نهال توت رایگان باید داشته باشد، کمااینکه قیمت تخم نوغان اصلاح شده را طی چند سال اخیر افزایش نداده است‌.

صورتی قیمت جهانی تخم نوغان را ۱۶ دلار اعلام کرد و افزود: علی رغم‌آنکه تخم نوغان اصلاح شده ۲۵۰ هزار تومان در داخل تمام می شود، اما وزارت جهاد با قیمت ۷ هزار و ۵۰۰ تومان در اختیار نوغانداران قرار می دهد که این امر منجر به افزایش ۴۰ درصدی تولید شده است و همواره برآورد می شود که ظرف چندسال آتی به خودکفایی در تخم نوغان و تولید نخ ابریشم دست یابیم، این درحالی است که در شرایط فعلی ۴۰ تا ۵۰ درصد نخ ابریشم مورد نیاز از طریق واردات تامین‌می شود.

به گفته وی، اگر کشاورزی بخواهد نوغانداری انجام دهد، کاشت درخت توت در اراضی شیبدار و هر اقلیمی وجود دارد که این‌امر مزیت نوغانداری محسوب می شود چرا که درخت توت در استان های شمالی نیازی به آب ندارد که یکی از بحث های مهم کشاورزی برای اقلیم خشک و نیمه خشک کشور ما مدیریت آب است ، از این رو محصولاتی باید کشت شود که متناسب با اقلیم ایران است.

رئیس مرکز تحقیقات ابریشم توزیع نوغان ارزان قیمت و نهال رایگان را از سیاست های حمایتی اعلام کرد و گفت: امسال تولید بیش از یک میلیون اصله نهال در دستور کار قرار گرفته است، همچنین امکان دریافت تسهیلات برای نوغانداران پس از دریافت مجوز از مرکز نوغانداری وجود دارد، مضاف بر آنکه در اراضی شیبدار که محدودیت تولید داریم، اما در کاشن توت محدودیتی نیست.

تولید نهال توت یکی از بحث های مهم زیرساخت صنعت نوغانداری
مجید فرزانه معاون مرکز توسعه نوغانداری کشور از توزیع ۴۹ هزار و ۵۰۲ جعبه تخم نوغان در بین نوغانداران خبر داد و گفت: با توجه به آنکه توسعه نوغانداری زیر مجموعه معاونت اموردام وزارت جهاد تشکیل شده، از این رو دولت حمایت هایی در راستای نوغانداری کشور انجام داده است.

وی با بیان اینکه در سال ۹۷، ۲۵ هزار و ۷۱۰ جعبه تخم نوغان توزیع شده است، افزود: امسال ۴۹ هزار و ۵۰۲ جعبه تخم نوغان توزیع شده است، همچنین تعداد خانوار بهره برداران از ۱۷ هزار و ۵۰۰ با رشد ۷۰ درصدی در حوزه اشتغال به ۲۷ هزار و ۳۰۰ خانوار رسید.

فرزانه ادامه داد: در سال ۹۷، ۹ هزار و۷۸۰ تن پیله ابریشم به عنوان مواد اولیه صنعت فرش تولید شد که امسال با رشد تولید پیله ابریشم، تامین نیاز صنعت فرش به ابریشم از ۲۶ درصد به ۴۸ درصد رساندیم.

این مقام مسئول با بیان اینکه در سال ۹۷، ۲۲ استان کشور در حوزه نوغانداری فعال بودند، گفت: امسال ۳۱ استان کشور توزیع و پرورش کرم ابریشم را داشتند.

وی تولید نهال های توت را یکی از بحث های مهم در حوزه زیرساخت های نوغانداری اعلام کرد و افزود: امسال حدود ۸۴۵ هزار نهال توت تولید کردیم که در مقایسه با سنوات گذشته ۵ برابر رشد داشته است، به همین‌خاطر گام های بسیار خوبی در راستای توسعه نوغانداری برداشت شده است.

معاون مرکز توسعه نوغانداری با اشاره به اینکه در دهه ۸۰ تولید پیله به علت عدم‌ حمایت های لازم کاهش یافته است، بیان کرد: از سال ۹۳ با تشکیل مرکز نوغانداری کشور، همه ساله تولید نهال و تخم نوغان بر مبنای دریافت یارانه از دولت افزایش یافته است به طوریکه میانگین تولید ۲۰۰ هزار اصله نهال به ۸۴۵ هزار اصله رسیده و همواره در نظر داریم که در سال آینده یک میلیون و ۸۰ هزار اصله نهال تولید کنیم.

وی در پایان توزیع نهال رایگان را از جمله اقدامات حمایتی وزارت جهاد از نوغانداران دانست و گفت:اعطای تسهیلات ارزان قیمت به اماکن تاسیسات پرورش کرم ابریشم از دیگر اقدامات حمایتی است که در راستای توسعه نوغانداری در دستور کار قرار گرفته است.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان

70