رؤیاها مدتهای مدیدی است که مطالعه و بررسی میشوند. بقراط در یونان باستان این فرضیه را مطرح کرد که رؤیاها نشانه بیماری هستند، درحالیکه زیگموند فروید معتقد بود رؤیاها روشهایی برای مقابله با استرس عاطفی هستند. کارل یونگ رؤیاها را راهی برای حل مشکلات از طریق کشمکشهای کهن الگویی میدانست. آلفرد آدلر بعدها نظریه یونگ را گسترش داد و معتقد بود که رؤیاها شیوهای برای نشان دادن عقدههای حقارت هستند. در دوران مدرن ما همچنان در تلاش برای درک رؤیاها از نظر علمی، معنوی و احساسی هستیم.
رؤیاها چه هستند؟
از نظر جسمی رؤیاها مجموعهای غیرارادی از احساسات، عواطف، نظرها و تصاویر هستند که عمدتاً در مرحله حرکت سریع چشم (REM) در خواب بروز میکنند. REM مرحلهای از فعالیت مغزی بالا طی خواب است که نشان میدهد حرکات بدن در این مرحله شبیه به بیداری واقعی است. REM با حرکات مداوم چشم از سایر مراحل چرخه خواب متمایز میشود. درحالیکه میتوانید در مراحل دیگر خواب نیز رؤیا ببینید؛ اما این رؤیاها اغلب تأثیرگذاری کمتری دارند یا زیاد به خاطر سپرده نمیشوند.
رؤیاها میتوانند چند ثانیه یا تا ۳۰ دقیقه طول بکشند. افرادی که میتوانند رؤیاهای خود را به یاد بیاورند، در مرحله REM از خواب بیدار شدهاند. معمولاً هر شب بین پنج تا هفت رؤیا میبینید و به نظر میرسد هر چه بیشتر بخوابید، رؤیاها طولانیتر میشوند. بهطور معمول در طول هشت ساعت خواب کامل شبانه حدود ۲ ساعت خواب میبینید.
آیا رؤیاها معنادار هستند؟
از آنجا که هیچ راهی برای یافتن جوابی عین وجود ندارد، پاسخ به این سؤال که آیا رؤیاها معنادار هستند یا خیر، دشوار است. معنا یک چیز علمی نیست. حتی بزرگان صاحبنظر در زمینه روانپزشکی مانند فروید و یونگ نظریههایی دارند که از نظر فنی ثابت نشدهاند؛ اما چه نظریات دیگری درباره معنای خواب وجود دارد؟
گروهی از روانپزشکان دانشگاه هاروارد بر این باورند که رؤیاها در ساقه مغز رخ میدهند و با اطلاعات جدید تحریک میشوند. نظریه دیگری که یک عصبشناس و روانشناس فنلاندی مطرح کرده است، میگوید که رؤیا دیدن شیوهای است تا شما را برای موقعیتهای واقعی زندگی که نگرانشان هستید، آماده کند. مطالعه دیگری ادعا میکند که رؤیاها یک واکنش تکاملی هستند، بهویژه زمانی که افراد رؤیاهای ناخوشایند دارند و مخصوصاً آنها که شامل خشونت یا دشمنان است. درواقع این شیوهای برای رؤیاپرداز جهت درک و عبور از این روابط متضاد است.
تحقیقی دیگر نشان میدهد که رؤیا فقط دیدن شیوهای است که مغز شما از این طریق به سازماندهی دانش و ایجاد ارتباطات میپردازد و به حافظه کمک میکند. این مطالعه علاوهبر این نشان میدهد که خواب دیدن به حل مسئله، تصمیمگیری و اولویتبندی کمک میکند. بهطورکلی امروز به نظر میرسد اکثر مردم دیدگاه فرویدی را نسبت به رؤیاهایی که احساسات و خواستههای پنهان را آشکار میکنند، میپذیرند و نیز بر این باورند که رؤیاهای آنها به حل مسئله، شکلگیری حافظه و فعالیت تصادفی مغز کمک میکند.
بیشتر مردم میپذیرند که رؤیاهای آنها به ناخودآگاهشان ربط دارد و میتواند ترسناک، هیجانانگیز، جادویی، ماجراجویانه، جنسی و خیلی چیزهای دیگر باشد. اغلب رؤیاها بدون کنترل رؤیاپرداز روی میدهند. رؤیاها میتوانند گاه الهامبخش و گاه وحشتناک باشند. درحالیکه فروید یک سیستم روانشناختی پیچیده برای رمزگشایی، درک و یافتن منشأ خواب ایجاد کرد (فروید بر این اساس نظریهپردازی کرد که رؤیاها ممکن است خاطرات سرکوبشده دوران کودکی باشند) قرنهای متمادی انسانها دنبال درک معنای واقعی رؤیاها بودهاند.
با اینحال ما نمیتوانیم مانع رؤیاها شویم یا به درستی دلایل احساسات، تصاویر و خاطرات انسانی را درک کنیم. شاید به جای تلاش برای درک معنای دقیق آنها بهتر باشد فقط سعی کنید هر شب از رؤیاهای خود لذت ببرید. برخی مواقع ممکن است کابوس ببینید. کابوسها اغلب میآیند و میروند. با اینحال فرض کنید کابوسهای شدیدی را تجربه میکنید تا حدی که سلامت اجتماعی، حرفهای، عاطفی و فیزیکی شما در خطر افتاده است. در این صورت باید از پزشک یا یک متخصص خواب کمک بگیرید.
گاهی اوقات کابوسها میتوانند ناشی از مواردی ملموس مانند استرس، ضربه ناگهانی یا داروهایی مانند مسدودکنندههای بتا یا داروهای ضدافسردگی باشند. همچنین ممکن است شما دچار یک اختلال رفتاری REM باشید که باعث میشود کابوسهای خود را با خشونت فیزیکی بروز دهید. اختلال رفتاری REM میتواند نشانه اولیه بیماری پارکینسون باشد؛ بنابراین اگر این علائم ادامه پیدا کرد، ممکن است وقت آن رسیده باشد که یک معاینه انجام بدهید.