استیضاحی در کار نیست
با وجود اینکه طی مدت فعالیت دولت سیزدهم، رابطه میان پاستور و بهارستان بسیار مطلوب بود و حتی وزرا با رای اعتماد بالا، مجوز حضور در دولت را گرفتند، اما حالا به نظر می‌رسد رابطه دولت و مجلس شکرآب شده است.
آغاز ماجرا از صحبت‌های محمدباقر قالیباف رئیس مجلس، در پی عدم حضور مسعود میرکاظمی رئیس سازمان برنامه و بودجه در مجلس کلید خورد. روزی که قرار بود میرکاظمی برای پاسخ به سوالاتی در صحن علنی مجلس حضور پیدا کند.
قالیباف در واکنش به عدم حضور میرکاظمی گفت: «چه کاری مهمتر از پیگیری اجرای قانون است اگر بناست مجلس کار نظارتی خود را انجام ندهد که نمی شود. لذا آقای میرکاظمی باید حتما در جلسه امروز حضور پیدا کنند.» البته میرکاظمی پس از این انتقادات قالیباف به مجلس رفت و گفت: «خبر نداشتم که باید به مجلس بیایم، سخنرانی همایش را رها کردم و آمدم.»
در دومین برخورد میان مجلس و دولت باز هم یک پای ماجرا رئیس قوه مقننه بود اما این بار وزیر اقتصاد آن سر ماجرا ایستاده بود. این بار قالیباف خطاب به وزیر اقتصاد گفت: «آقای خاندوزی شما یا خسته شدید یا رودربایستی دارید، انتظار می‌رود که شما مطالبه گرایانه پیگیری کنید. همانطور که پارسال این اقدام را انجام می‌دادید.»
این روزها صحبت از تغییر کابینه و استیضاح وزرا را مطرح می‌شود. به عنوان نمونه سیدکاظم دلخوش اباتری، سخنگوی کمیسیون قضایی مجلس با اشاره به صحبت‌های ابراهیم رئیسی مبنی بر اینکه آنهایی که نمی‌توانند به شعار «ما می‌توانیم» عمل کنند، سمت خود را واگذار کنند، گفت: «با این تفاسیر باید ۹۰ درصد وزرا و دستگاه‌های اجرایی سمت‌های خود را رها کنند.»
حال پرسش این است که آیا این رویکرد جدید، واکنشی به شرایط حال حاضر کشور است یا صرفا نوعی اقدام تبلیغاتی برای زمان باقی مانده تا انتخابات؟
هیچ استیضاحی انجام نمی‌شود
مهدی آیتی نماینده پیشین مجلس عنوان کرد: «آقایان رئیسی و قالیباف تا زمانی که در پست ریاست قوه مجریه و مقننه نبودند، همواره همه مشکلات و کم و کسری ها را گردن آقای روحانی و لاریجانی می‌انداختند و معتقد بودند که مشکل اصلی در ایران اقتصاد و تحریم‌ها نیست، بلکه مشکل مدیریتی در کشور وجود دارد. البته این تا زمانی بود که مشغول تبلیغات انتخاباتی بودند. وقتی که وارد نهادهای اجرایی و قانون‌گذار شدند، دیدند که آن‌گونه که اصرار داشتند نبود و در کشور مشکلات ساختاری و اقتصادی، تحریم‌ها و... بیداد می‌کند.»
وی تصریح کرد: «نکته مهم این است که همیشه گفته می‌شد اگر انقلابیون، دولت و مجلس را در اختیار بگیرند و به عبارتی هر دو قوه یک دست شود، کارها بهتر پیش می‌رود. اما حالا با بررسی عملکرد دو قوه می‌بینید که عملا شکست خوردند و این اصلا یک پدیده جدید نیست و در عالم سیاست در کشورهای دیگر هم یک دست شدن قدرت، آسیب‌زا بوده و همواره شکست خورده است.»
این فعال سیاسی تاکید کرد: «دلیلش هم این است که تک صدایی موجب شکست سیاسی در حوزه اجرا می‌شود. تجربه تاریخی نشان می‌دهد که تنوع دیدگاه و رویکرد عمدتاً موفقیت ایجاد می‌کند و به هر اندازه که میزان این تنوع کاهش پیدا کند، تبعات بسیار برای کشورها دارد. دلیلش هم این است که وقتی یک کشور احزاب فعال و قدرتمند دارند و رسانه‌ها آزادانه فعالیت می‌کنند، امکان حضور مدیران نالایق در عرصه قدرت کاهش پیدا می‌کند. این دو عامل باعث می‌شود که عملکردها زیر ذره بین برود و آنها یا خودشان را اصلاح کنند، یا کنار گذاشته شوند.»
او ادامه داد: «بنابراین پیش‌بینی وضع امروز اصلا سخت و عجیب نبود. قاعدتاً وقتی تمام نخبگان جریان‌های مقابل را حذف کردند باید منتظر چنین روزهایی می‌شدند. اما یک نکته را نباید فراموش کرد. وقتی تمام رقبا را حذف می‌کنید و یک دولت و مجلس یک صدا روی کار میآید، بعد از مدتی مسئله سهم خواهی مطرح می‌شود. این مسئله از همان ابتدا هم در دولت و مجلس بود اما حالا هرچه به انتخابات مجلس نزدیک‌تر می‌شوید تنش میان این دو قوه بیشتر ظهور و بروز پیدا می‌کند.»
آیتی تصریح کرد: «در کنار مسئله‌ای که عرض کردم، موضوع رای‌آوری هم مطرح است. در شرایط فعلی نمایندگان با حضور در حوزه انتخابیه، در جریان انتقادها و نارضایتی‌های عمومی قرار می‌گیرند و برای اینکه بتوانند در انتخابات پیش‌رو رای بیاورند، تصمیم می‌گیرند که در برابر دولت قرار بگیرند.»
این نماینده پیشین مجلس در خصوص تهدیدات وزرا از سوی نمایندگان مبنی بر استیضاح آنها، گفت: «به نظر من نمایندگان بدشان نمی‌آید در این مسیر چند نفری را استیضاح کنند اما این رخ نخواهد داد. زیرا با توجه به اینکه شرایط کشور بحرانی است، بعید است که حتی هیات رئیسه مجلس اجازه استیضاح بدهند. ضمن اینکه در صورت استیضاح بعید است که رای بیاورد و وزیری برکنار شود. بنابراین من فکر میکنم نمایندگان همین روند انتقاد به دولت را برای حفظ ظاهر و جذب رای مردم ادامه خواهند داد بدون اینکه اقدام عملی کنند.»
آنچه این روزها شاهدش هستیم تبلیغات زودرس انتخاباتی است
همچنین حسین کنعانی مقدم فعال سیاسی اصولگرا اظهار کرد: «یکی از شیوه های سیاستمداران برای فرار از پاسخگویی این است که مشکلات و اشتباهات را گردن دیگران بیاندازند. درباره نمایندگان فعلی هم این ماجرا صدق می‌کند. زیرا همین نمایندگان بودند که به وزرا رای بالای اعتماد دادند و بدون در نظر گرفتن تجربه و توانمندی آنها، با حضورشان در دولت موافقت کردند. حالا این سوال مطرح است که اگر عملکرد وزرا طی یک سال ضعیف بود، چرا با رای بالا به آنها اعتماد کردید و مجوز فعالیت دادند؟»
وی تاکید کرد: «بنابراین به نظر من مجلس هم‌اندازه دولت در انتخاب وزرا مقصر است. من هم موافقم که کابینه دولت باید تغییر کند و ترمیم شود، اما مشروط به اینکه به کارآمدی منجر شود؛ نه اینکه قرار باشد دوباره یک سری افراد که توانایی و تخصص لازم را ندارند در راس وزارتخانه‌ها قرار بگیرند.
متاسفانه عملکرد این یک سال دولت نشان داد که نه نمایندگان و نه آقای رئیس‌جمهور دیدگاه مناسبی در انتخاب افراد کارآمد ندارند و به همین دلیل هم شاهد وضعیت موجود در کشور هستیم.»
این استاد دانشگاه افزود: «واقعیت این است که به باور من اظهارات اخیر نمایندگان صرفا در جهت تبلیغات انتخاباتی و جلب رضایت رای دهندگان است.
آنها سعی دارند اینگونه القا کنند که به دنبال منافع مردم هستند و با اصلاح و ترمیم کابینه این پیام را ارسال کنند که صدای مردم را شنیده‌اند. بعید نیست که آنها بخواهند به مردم بگویند که ما تلاشمان را کردیم اما موفق نشدیم. حالا مجدد رای بدهید تا شاید در دوره بعد تغییرات لازم در دولت ایجاد کنیم. در کل به عقیده من آنچه این روزها شاهدش هستیم تبلیغات زودرس انتخاباتی است.»
وی تاکید کرد: «متاسفانه مجلس برای اینکه می‌خواست با دولت هم سو و هم صدا باشد، خیلی از ابزارهای نظارتی که در اختیار دارد را کنار گذاشت و سعی کرد رفاقتی با دولت رفتار کند. اما الان شرایط کشور متفاوت است و مطالبه‌گری مردم بسیار بیشتر شده است.
در مجموع این مجلس بسیار ضعیف عمل کرده است و نه در بخش نظارتی درست و اصولی رفتار کرده و نه در قانون‌گذاری. آنها حتی در بحث قانون گذاری هم به مسائل کم اهمیت و بی‌اهمیت پرداختند و هیچگونه ابتکار عملی از آنها ندیدیم.»
کنعانی مقدم در پایان گفت: «من فکر نمی‌کنم که استیضاحی انجام شود یا استیضاح به طور کلی در این مجلس رای بیاورد. علاوه بر این من فکر میکنم که این رویکردهای تبلیغاتی و انتخاباتی نمایندگان هم نتیجه مثبتی برای آن دربر نخواهد داشت و در انتخابات پیش رو اکثریت آنها موفق به کسب رای مجدد نخواهند شد.»
